از نظر پزشکی اضطراب و افسردگی نوجوانان با اضطراب و افسردگی بزرگسالان تفاوتی ندارد. با این حال، علائم این مشکلات ممکن است در نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان متفاوت باشد. شرایط خاصی که این گروه سنی تجربه می کنند از جمله تغییرات هورمونی، رشد مغز و بدن و همچنین فشار همسالان می تواند در بروز افسردگی و اضطراب در نوجوانان نقش داشته باشد. اضطراب و افسردگی دوران نوجوانی ممکن است با استرس زیاد، کیفیت پایین زندگی و در موارد شدید با خودکشی مرتبط باشد. اگر تمایل دارید درباره علل اضطراب و افسردگی نوجوانان، دلایل احتمالی بروز آن و نحوه درمان این مشکلات اطلاعات بیشتری کسب کنید، این مقاله را تا انتها دنبال نمایید.

علل اضطراب و افسردگی نوجوانان

دلایل زیادی برای اضطراب و افسردگی نوجوانان وجود دارد، از جمله:

ژنتیک: نوجوانان دارای سابقه خانوادگی اختلالات خلقی یا اضطرابی بیش از سایر همسالان خود در معرض ابتلا به اضطراب و افسردگی قرار دارند.

حادثه: وقوع حوادثی مثل سوء استفاده جنسی، خشونت یا تصادفات می تواند احتمال بروز اضطراب و افسردگی نوجوانان را افزایش دهد.

محیط: خانه، مدرسه و سایر محیط های اجتماعی روی سلامت روان نوجوانان تاثیر دارند. مشکلاتی مثل سوء استفاده و بی توجهی، طلاق والدین، فقر و اختلالات یادگیری ممکن است در بروز اضطراب و افسردگی نوجوانان نقش داشته باشد.

تفاوت های مغزی: مغز نوجوانان از نظر ساختاری با مغز بزرگسالان متفاوت است. تغییر مدارهای مغزی نوجوانان می تواند میزان استرس را افزایش دهد. از طرف دیگر، در نوجوانان مبتلا به اضطراب و افسردگی ممکن است سطوح متفاوتی از انتقال دهنده های عصبی (مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین) در مغز وجود داشته باشد. این عوامل روی تنظیم خلق و خو و رفتار تاثیر دارند.

سوء مصرف مواد: سوء مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی ممکن است خلق و خو نوجوانان را تحت تاثیر قرار داده و منجر به افسردگی شود. بعضی از نوجوانان برای کنترل احساسات خود به مصرف این مواد روی می آورند.

استرس های دوران بلوغ: نوجوانانی که وارد دوران بلوغ می شوند، دچار تغییرات هورمونی می شوند. این پدیده ممکن است روی خلق و خو و نحوه کنار آمدن نوجوان با استرس ناشی از تغییرات بدن تاثیر داشته باشد. در نتیجه، احتمال دارد نوجوان احساس کند که با سایر همسالان خود تفاوت دارد.

الگوهای فکری منفی: ممکن است اضطراب و افسردگی نوجوانان با الگوهای فکر منفی در ارتباط باشد. اگر نوجوانان به طور مداوم در معرض تفکرات منفی قرار داشته باشند، بیشتر احتمال دارد که جهان بینی آن ها هم منفی باشد. معمولا این تفکرات منفی از سوی والدین اعمال می شوند.

عوامل خطر اضطراب و افسردگی نوجوانان

عوامل زیر می توانند احتمال ابتلا به اضطراب و افسردگی نوجوانان را افزایش دهند:

- داشتن سابقه افسردگی و اضطراب در خانواده

- نداشتن حمایت عاطفی

- مورد آزار و اذیت قرار گرفتن

- زندگی در یک خانه متشنج

- داشتن تجربه ناخوشایند در خانواده، به عنوان مثال مرگ یا طلاق

- ابتلا به بیماری های مزمن

- مشکل داشتن با هویت جنسی خود

بیشتر بخوانید: اختلال روان تنی یا روانی- جسمانی (سایکوسوماتیک) چیست؟

علائم اضطراب و افسردگی نوجوانان

ممکن است برای والدین مشکل باشد که بین رفتار طبیعی که جزئی از رشد نوجوانان است و رفتاری که می تواند نشان دهنده مشکلات روان باشد، تمایز قائل شوند. اگر تغییرات رفتاری برای هفته ها یا ماه ها طول بکشد و زندگی روزمره نوجوان را مختل کند، ممکن است نوجوان به افسردگی، اضطراب یا هر دو مبتلا باشد. رایج‌ترین علائم اضطراب و افسردگی نوجوانان عبارتند از:

- انرژی پایینی دارند.

- علاقه خود را نسبت به مواردی که در گذشته از آن ها لذت می بردند، از دست داده اند.

- خیلی زیاد یا خیلی کم می خوابند یا همیشه خسته به نظر می رسند.

- در تمرکز کردن دچار مشکل هستند.

- بیشتر وقت خود را در تنهایی سپری کرده و از شرکت در فعالیت های اجتماعی اجتناب می کنند.

- رژیم های سخت می گیرند.

- به خودشان آسیب می زنند. به عنوان مثال، پوست خود را می برند یا می سوزانند.

- الکل می نوشند، از مواد مخدر استفاده می کنند یا سیگار می کشند.

- عمیقا احساس غم یا نا امیدی دارند.

- اضطراب و ترس را تجربه می کنند.

- به تنهایی یا همراه با دوستان خود رفتارهای خطرناک یا مخرب انجام می دهند.

- به خودکشی فکر می کنند.

اگر نسبت به درمان اضطراب نوجوانان و کنترل علائم افسردگی اقدام نشود، مشکلات زیادی ایجاد می شود که می تواند جنبه های مختلف زندگی نوجوان را تحت تاثیر قرار دهد. اضطراب و افسردگی نوجوانان ممکن است به سوء مصرف الکل و مواد مخدر، مشکلات تحصیلی، مشکلات خانوادگی و اقدام به خودکشی منجر شود.

تشخیص اضطراب و افسردگی نوجوانان

اضطراب و افسردگی نوجوانان توسط پزشک، روانشناس یا روانپزشک تشخیص داده می شود. بعضی مشکلات پزشکی مثل اختلالات تیروئید و اختلال سوء مصرف مواد ممکن است علائمی مشابه اضطراب و افسردگی داشته باشند. به همین دلیل، لازم است به منظور تشخیص صحیح عدم ابتلا به این مشکلات توسط پزشک رد شود. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) برای افراد بالای 12 سال یک دستورالعمل جهانی را جهت غربالگری افسردگی ارائه داده است. پزشکان می توانند از دستورالعمل AAP یا دستورالعمل بزرگسالان برای نوجوانان استفاده کنند.

پزشک، روانشناس یا روانپزشک با استفاده از سوالاتی که درباره رفتار، خلق و خو و تفکرات نوجوان می پرسد، او را از نظر سلامت روان ارزیابی می کند. در طی این ارزیابی ها، تاریخچه پزشکی خانواده نوجوان، روابط او با سایر همسالان و عملکردش در مدرسه هم در نظر گرفته می شود. در صورتی که نوجوان معیارهای مندرج در دستورالعمل های مربوطه را دارا باشد، ابتلای او به اضطراب یا افسردگی تشخیص داده می شود.

درمان اضطراب و افسردگی نوجوانان

پزشکان اضطراب و افسردگی نوجوانان را بر اساس شدت علائم درمان می کنند. در این راستا ممکن است از روان درمانی (گفتگو درمانی)، دارو درمانی یا هر دو برای درمان استفاده شود. معمولا ترکیب این دو روش در درمان اضطراب و افسردگی نوجوانان موثرتر است. تجویز یک یا چند داروی ضد افسردگی می تواند به اصلاح عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز نوجوانان منجر شود. در عین حال، گفتگو درمانی به نوجوان کمک می کند تا با الگوها و رفتارهای منفی مقابله نماید.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هشدار داده است که داروهای ضد افسردگی ممکن است بعضی از کودکان و نوجوانان را به فکر خودکشی بیندازد. این مشکل به خصوص در چند هفته اول شروع مصرف دارو یا پس از تغییر دوز آن، شایع تر است. FDA دو نوع داروی ضد افسردگی فلوکستین را برای کودکان بالای 8 سال و داروی اس سیتالوپرام را برای کودکان بالای 12 سال تائید کرده است. متخصصان معتقدند که در این زمینه باید تحقیقات بیشتری انجام شود. چون اثربخشی بسیاری از داروهای ضد افسردگی که برای استفاده بزرگسالان تائید شده اند، در کودکان به اثبات نرسیده است. طبق قانون FDA، باید در بروشور تمام داروهای ضد افسردگی اخطاری مبنی بر افزایش تفکرات خودکشی در میان کودکان، نوجوانان و جوانان (تا 24 سالگی) وجود داشته باشد.

سایر روش ها برای درمان اضطراب و افسردگی نوجوانان

به غیر از درمان های دارویی و گفتگو درمانی، رعایت موارد زیر هم می تواند به درمان اضطراب و افسردگی نوجوانان کمک کند:

- ورزش کردن، حتی پیاده روی کوتاه مدت

- وقت گذراندن با دوستان و اعضای خانواده

- تقسیم کارهای بزرگ به کارهای کوچکتر، ساده تر و قابل کنترل تر

- برخورداری از برنامه منظم برای خواب

- پیروی از رژیم غذایی سالم

- در خواست کمک از اطرافیان

صحبت کردن با گروه های حمایتی هم می تواند به کنترل علائم اضطراب و افسردگی نوجوانان کمک کند.

نقش والدین در درمان اضطراب و افسردگی نوجوانان

والدین نوجوانانی که به اضطراب یا افسردگی مبتلا هستند، باید این وضعیت را به عنوان یک مسئله جدی که نیاز به درمان حرفه ای دارد، در نظر بگیرند. آن ها باید به نوجوان کمک کنند که یک درمانگر مناسب پیدا کند که بتواند به راحتی با او صحبت کند. همچنین والدین باید نوجوان را به ورزش کردن، شرکت در فعالیت های اجتماعی، برنامه ریزی کردن برای انجام کارها و ارتباط برقرار کردن با گروه های حمایتی تشویق کنند.

نقش رژیم غذایی در کاهش افسردگی

بین رژیم غذایی و افسردگی ارتباط وجود دارد. آگاهی از اینکه کدام غذاها روی خلق و خو تاثیر دارند، می ‌تواند به کنترل علائم افسردگی کمک کند. بهترین غذاهایی که نوجوانان افسرده می‌ توانند مصرف کنند، عبارتند از:

ماهی

ماهی به ویژه سالمون و ساردین، گزینه های بسیار خوبی برای مقابله با افسردگی محسوب می شوند؛ چون غنی از اسید چرب امگا3 هستند. امگا3 به حفظ سلامت مغز کمک کرده و روی عملکرد سروتونین که در تنظیم خلق و خو نقش دارد، تاثیر می‌گذارد. نتایج تحقیقات نشان داده افرادی که ماهی می‌ خورند، کمتر به افسردگی مبتلا می شوند.

مغزهای خوراکی

اگرچه تمام مغزها مثل بادام هندی و فندق حاوی امگا3 هستند، اما فواید گردو از همه آن ها بیشتر است. گردو در حفظ سلامت مغز نقش بسزایی دارد؛ چون یکی از بهترین منابع گیاهی امگا3 محسوب می شود. طبق تحقیقات، امتیاز افسردگی افرادی که روزانه یک چهارم لیوان گردو مصرف می کنند، 26 درصد پایین تر است.  مصرف گردو با افزایش انرژی بدن، امیدواری، تمرکز و علاقه نسبت به انجام فعالیت‌های مختلف مرتبط است.

حبوبات

حبوبات مثل لوبیاها و نخود به دلیل داشتن فیبر و پروتئین به حفظ ثبات قند خون کمک می کنند. افت ناگهانی قند خون می تواند روی خلق و خو تاثیر منفی داشته باشد. در حبوبات مقدار زیادی فولات (ویتامین B9) وجود دارد. این ویتامین به بدن در تولید سلول‌های خونی، DNA و RNA کمک کرده و علائم افسردگی را کاهش می دهد.

دانه ها

اگر نوجوان با افسردگی دست و پنجه نرم می کند، دانه بزرک و دانه چیا ماده غذایی مناسبی برای او محسوب می شوند. این 2 نوع دانه حاوی مقدار زیادی اسید چرب امگا3 هستند. 1 قاشق غذاخوری دانه چیا 61 درصد نیاز بدن به امگا3 و 1 قاشق غذاخوری دانه بزرک 39 درصد نیاز بدن به این ماده را تامین می کند.

ماکیان

مرغ و بوقلمون هر دو از منابع خوب پروتئین هستند. بنابراین، می توانند به ثبات قند خون کمک کرده و خلق و خو را در طول روز کنترل کنند. در این 2 ماده غذایی مقدار زیادی تریپتوفان وجود دارد. تریپتوفان نوعی اسید آمینه است که در تولید سروتونین نقش دارد. سروتونین به تنظیم خواب و کنترل خلق و خو کمک می کند. مصرف 90 گرم سینه مرغ پخته 123 درصد نیاز بدن به تریپتوفان را تامین می کند.

سبزیجات

اگر نوجوان از افسردگی رنج می برد، مصرف سبزیجات می تواند به او در مقابله با علائم این بیماری کمک کند. تحقیقات نشان داده در رژیم غذایی افراد افسرده در مقایسه با افراد سالم فولات کمتری وجود دارد. فولات، فیبر و سایر مواد مغذی موجود در سبزیجات در بهبود خلق و خو موثر هستند.

پروبیوتیک ها

در تحقیقات مختلف نشان داده شده که بین سلامت روده با سلامت روان ارتباط وجود دارد. باکتری های مفید روده روی تولید نوروترنسمیترهای مغز اثر داشته و از این طریق نقش مهمی در تنظیم خلق و خو ایفا می کنند. غذاهای حاوی پروبیوتیک باعث افزایش باکتری های مفید روده می شوند. از بهترین منابع غذایی حاوی پروبیوتیک می توان به ماست و کفیر اشاره کرد.

پیشگیری از اضطراب و افسردگی نوجوانان

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از افسردگی نوجوانان وجود ندارد. با این حال، توجه به نکات زیر می تواند مفید باشد:

به نوجوان روش های کنترل استرس و افزایش عزت نفس را بیاموزید تا بتواند در هنگام بروز مشکلات بر آن ها غلبه کند.

نوجوان را به پیدا کردن دوست و حمایت های اجتماعی به خصوص در مواقع بحرانی، تشویق کنید.

برای اینکه از تشدید افسردگی نوجوانان پیشگیری شود، با مشاهده اولین علائم نسبت به درمان آن اقدام نمایید.

درمان افسردگی را تا زمانی که پزشک تشخیص می دهد، ادامه داده و از رها کردن خودسرانه آن بپرهیزید.

سخن آخر

دلایل زیادی برای اضطراب و افسردگی نوجوانان وجود دارد. از علل افسردگی در نوجوانان می توان به ژنتیک، حوادث مختلف، محیط، تفاوت های ساختاری مغز، سوء مصرف مواد، استرس دوران بلوغ و الگوهای فکری منفی اشاره کرد. علائم اضطراب و افسردگی نوجوانان می تواند شامل کمبود انرژی، عدم علاقه به مواردی که قبلا لذت بخش بوده اند، اختلال خواب و احساس نا امیدی باشد. استفاده همزمان از گفتگو درمانی و دارو درمانی، موثرترین راه برای درمان اضطراب و افسردگی نوجوانان محسوب می شود. صرف نظر از درمان دارویی، ورزش، معاشرت با دوستان و خانواده و داشتن خواب منظم هم می تواند به درمان این مشکل کمک کند.