هنگامی که سلول های غیر طبیعی در رحم ایجاد شده و به صورت غیر قابل کنترل تکثیر پیدا کنند، به سرطان رحم مبتلا می شوید. به طور کلی، 2 نوع سرطان رحم وجود دارد: سرطان آندومتر رحم که از دیواره رحم شروع شده و حدود 95 درصد موارد ابتلا به این بیماری را شامل می شود و سارکوم رحم که بافت عضلانی رحم را درگیر کرده و در مقایسه با سرطان آندومتر از شیوع کمتری برخوردار است. طبق تحقیقات، در زنانی که یائسگی را پشت سر گذاشته اند، احتمال ابتلا به سرطان رحم بیشتر است.

دلایل ابتلا به سرطان رحم

پزشکان نمی دانند که چرا بعضی افراد به سرطان رحم مبتلا می شوند. تنها موضوع مشخص این است که بعضی عوامل DNA درون سلول های رحم را تغییر می دهند. این تغییرات که به آن جهش ژنی گفته می شود، سلول های طبیعی را به سلول های غیر طبیعی تبدیل می کنند. سلول های طبیعی با سرعت مشخصی رشد و تکثیر یافته و در نهایت در زمان مشخصی نیز می میرند. اما رشد و تکثیر سلول های غیر طبیعی به صورت غیر قابل کنترل اتفاق می افتد. این سلول ها به جای اینکه در زمان مشخصی از بین بروند، در کنار هم تجمع پیدا کرده و یک تومور تشکیل می دهند. در نهایت سلول های سرطانی به بافت های مجاور حمله کرده و سایر اندام های بدن را نیز درگیر می کنند.  

اگرچه علت دقیق ابتلا به سرطان رحم بدخیم مشخص نیست، اما به نظر می رسد که عوامل زیر می توانند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند:

- یائسگی (سن بیشتر از 55 سال)

- هایپرپلازی آندومتر (ضخیم شدن دیواره رحم)

- نداشتن سابقه زایمان

- شروع زود هنگام قاعدگی (قبل از 12 سالگی)

- ابتلا به پرفشاری خون یا دیابت

- ابتلا به اضافه وزن و چاقی

- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان رحم یا تخمدان

- سابقه ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

- استفاده از استروژن به عنوان درمان جایگزینی هورمون یا درمان ناباروری

- سابقه پرتو درمانی در ناحیه لگن

- مصرف تاموکسیفن به منظور درمان سرطان سینه (تاثیر این دارو در ابتلا به سرطان رحم در مقایسه با فوایدی که برای درمان سرطان سینه دارد، ناچیز است.)

نقش ژن ها در ابتلا به سرطان رحم

ژن ها می توانند در ابتلا به سرطان رحم نقش داشته باشند. به عنوان مثال، سندرم لینچ (Lynch syndrome) یک  اختلال ژنتیکی است که احتمال بروز بعضی سرطان ها از جمله سرطان رحم را افزایش می دهد. ابتلا به سندرم لینچ بدین معنا نیست که شما حتما به سرطان مبتلا می شوید؛ بلکه نشان دهنده این موضوع است که شما و پزشک تان باید مراقب علائم سرطان باشید تا بتوانید به موقع آن را درمان کنید. در بیشتر زنانی که به سرطان رحم مبتلا می شوند، هیچ نوع زمینه ژنتیکی مشخصی مشاهده نمی شود.

بیشتر بخوانید: آیا می توان بر اساس بوی بدن، بیماری فرد را تشخیص داد؟

علائم سرطان رحم

خونریزی غیر معمول از واژن، رایج ترین علائم سرطان رحم است. اگر یائسه نیستید و در بین دوره های عادت ماهانه دچار خونریزی یا لکه بینی می شوید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر یائسه شده اید، هر زمانی که این علائم را مشاهده کردید باید با پزشک مشورت کنید. بعد از یائسگی وقوع خونریزی طبیعی نبوده و به همین دلیل باید حتما علت آن مشخص شود. سرطان رحم بدخیم علائم دیگری هم دارد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

- خونریزی شدید در دوره عادت ماهانه یا تغییر در دوره های قاعدگی

- قطع نشدن خونریزی در دوره قاعدگی

- ترشحات آبکی که ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشند

- کاهش وزن ناخواسته و بدون دلیل

- ایجاد مشکل در ادرار کردن

- درد در ناحیه لگن و شکم

اکیدا توصیه می شود که علائم فوق را نادیده نگرفته و معاینه توسط پزشک را به تعویق نیندازید. چون اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بهبودی بیشتر است.

نحوه تشخیص سرطان رحم

این بیماری با روش های زیر تشخیص داده می شود:

معاینه جسمی

پزشک شکم شما را از نظر وجود تورم بررسی می کند. سپس 2 انگشت یک دست خود را وارد واژن کرده و همزمان با دست دیگر روی شکم شما فشار وارد می کند تا رحم و تخمدان ها را احساس کرده و بررسی نماید. در مرحله بعد، وسیله ای به نام اسپکولوم را وارد واژن می کند. اسپکولوم واژن را باز می کند تا پزشک بتواند واژن و دهانه رحم را از نظر وجود ناهنجاری بررسی کند.

سونوگرافی

در سونوگرافی که معمولا 30-15 دقیقه طول می کشد، با استفاده از امواج صوتی رحم و تخمدان ها مورد بررسی قرار می گیرند. اگر پزشک در حین سونوگرافی مورد مشکوکی را مشاهده کند، ممکن است بیوپسی (نمونه برداری) را توصیه نماید. سونوگرافی ناحیه لگن می تواند به یکی از 2 روش زیر انجام شود:

سونوگرافی شکم: برای اینکه در سونوگرافی شکم تصاویر خوبی از رحم و تخمدان ها به دست آید، باید مثانه کاملا پر باشد. بنابراین، از شما خواسته می شود که قبل از سونوگرافی به مقدار کافی آب بنوشید. این نوع سونوگرافی با استفاده از پروبی که روی شکم شما قرار می گیرد، انجام می شود.

سونوگرافی ترانس واژینال: در سونوگرافی ترانس واژینال که از طریق واژن انجام می شود، نیاز نیست که مثانه پر باشد. در این روش پروب در داخل واژن قرار می گیرد که ممکن است کمی باعث ناراحتی شما شود، اما دردی ایجاد نمی کند.

نمونه برداری از آندومتر

معمولا نمونه برداری از رحم در مطب پزشک و بدون نیاز به بیهوشی انجام می شود. برای نمونه برداری یک لوله نازک و بلند از طریق واژن وارد رحم شده و به آرامی سلول هایی را از دیواره آن جدا می کند. این سلول ها به آزمایشگاه فرستاده می شوند تا در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرند. ممکن است در اثر نمونه برداری علائمی مثل کرامپ های عضلانی دوران پریود را تجربه کنید. به همین دلیل، احتمال دارد پزشک قبل از نمونه برداری استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن را توصیه کند.

هیستروسکوپی و نمونه برداری

هیستروسکوپ وسیله ای شبیه تلسکوپ است که از طریق واژن وارد رحم شده و به پزشک این امکان را می دهد که داخل رحم را مشاهده کند. پزشک در حین هیستروسکوپی می تواند بافت کوچکی از رحم را برداشته (نمونه برداری) و به آزمایشگاه بفرستد.

آزمایش خون و ادرار

از آزمایش خون و ادرار به منظور ارزیابی وضیعت سلامت عمومی و همچنین تصمیم گیری در مورد نحوه درمان استفاده می شود.

جراحی

اگر با نمونه برداری این امکان وجود نداشته باشد که به اندازه کافی از بافت رحم برداشته شود یا نتایج نمونه برداری واضح نباشد، احتمالا به دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C) نیاز پیدا می کنید. در این روش، دیواره رحم تراشیده و در زیر میکروسکوپ بررسی می شود.

سایر روش های تشخیصی

اگر پزشک تشخیص دهد که به سرطان رحم مبتلا هستید، ممکن است از روش های دیگری به منظور بررسی سرایت بیماری به سایر نقاط بدن استفاده کند. گسترش سرطان به سایر اندام ها که تحت عنوان متاستاز شناخته می شود، به کمک تصویربرداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی (MRI) مشخص می شود. در بعضی از انواع سرطان رحم از جمله سارکوم رحم ممکن است توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) توصیه شود.

سرطان رحم از 4 مرحله که با اعداد رومی I تا IV نشان داده می شوند، تشکیل شده است. مرحله یک (I) نشان می دهد که سرطان به رحم محدود شده و سایر قسمت های بدن را درگیر نکرده است. در مرحله 2 (II) سرطان به دهانه رحم و در مرحله 3 (III) به پشت رحم می رسد؛ با این حال، بیماری به ناحیه لگن محدود شده و متاستاز نمی دهد. در مبتلایان به مرحله 4 بیماری (IV) سرطان به اندام های اطراف رحم مثل مثانه یا حتی نقاط دورتر بدن گسترش پیدا کرده است. اگر سرطان رحم به سایر قسمت های بدن متاستاز داده باشد، درمان آن سخت تر خواهد بود.

درمان سرطان رحم

پس از تشخیص سرطان رحم ممکن است احساس شوک، ناراحتی و اضطراب داشته باشید. اگرچه تشخیص سرطان رحم روی افراد مختلف تاثیر متفاوتی دارد، اما باید بدانید که این واکنش ها کاملا طبیعی هستند. پذیرش این موضوع برای بیشتر افراد سخت و دشوار است؛ اما افرادی هم وجود دارند که می توانند به فعالیت های روزمره خود ادامه دهند. برای درمان سرطان رحم روش های مختلفی وجود دارد که رایج ترین آن ها عبارتند از:

جراحی

اگر سرطان رحم به سایر نقاط بدن متاستاز نداده باشد، جراحی برای درمان آن کفایت می کند. این روش درمانی به 2 صورت انجام می شود. چنانچه رحم و دهانه رحم با جراحی از بدن خارج شوند، به این روش هیسترکتومی توتال می گویند؛ اما اگر لوله های رحم و تخمدان ها نیز برداشته شوند، به آن سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه گفته می شود. معمولا تخمدان ها برداشته می شوند تا احتمال عود مجدد بیماری کاهش پیدا کند. چون استروژنی که از تخمدان ها ترشح می شود در ابتلا به این بیماری نقش دارد.

جراحی یا با بریدن شکم (لاپاراتومی) یا از طریق ایجاد حفره های کوچک (لاپاراسکوپی) انجام می شود. اگر سرطان رحم متاستاز داده باشد، جراح ممکن است مقداری بافت اضافی یا غدد لنفاوی لگن را نیز از بدن خارج کند. در صورتی که قبل از جراحی یائسه نشده باشید، برداشتن تخمدان ها باعث یائسه شدن شما می شود. بنابراین، اگر نگران تاثیر جراحی روی قدرت باروری خود هستید، قبل از جراحی با پزشک صحبت کنید.

پرتو درمانی (رادیوتراپی)

پرتو درمانی که با استفاده از اشعه ایکس انجام می شود، سلول های سرطانی را از بین می برد. معمولا از پرتو درمانی به عنوان یک روش کمکی برای پیشگیری از عود مجدد سرطان رحم استفاده می شود. با این حال، اگر جراحی برای کنترل بیماری کافی نباشد، پرتو درمانی به عنوان روش اصلی درمان توصیه می شود. پرتو درمانی به 2 روش خارجی و داخلی انجام می شود. در پرتو درمانی خارجی، دستگاهی که در خارج از بدن قرار دارد پرتوها را به بافت هدف می تاباند. اما در پرتو درمانی داخلی (براکی تراپی)، منبع پرتو در داخل بدن قرار داده می شود. پرتو درمانی ناحیه لگن می تواند باعث یائسگی شود. بنابراین بهتر است درباره تاثیری که این روش روی باروری دارد، با پزشک مشورت کنید.

هورمون درمانی

معمولا در صورت گسترش سرطان رحم یا عود مجدد آن هورمون درمانی انجام می شود. پروژسترون، اصلی ترین هورمونی است که به درمان زنان مبتلا به سرطان رحم کمک می کند. این هورمون که به صورت خوراکی (قرص) یا تزریقی تجویز می شود، در کنترل علائم بیماری موثر است.

شیمی درمانی

برای درمان بعضی از انواع خاص سرطان رحم از شیمی درمانی استفاده می شود. همچنین اگر بعد از جراحی یا پرتو درمانی سرطان رحم عود کند یا بیماری به هورمون درمانی پاسخ ندهد، شیمی درمانی توصیه می شود. داروهای شیمی درمانی که به داخل ورید تزریق می شوند، به کنترل سرطان رحم و کاهش علائم آن کمک می  کنند.

درمان دارویی هدفمند

در این روش، از داروهایی استفاده می شود که بدون اینکه روی سلول های سالم تاثیر داشته باشند باعث از بین رفتن سلول های سرطانی می شوند. در افرادی که به سرطان آندومتر پیشرفته مبتلا هستند، از درمان هدفمند در کنار شیمی درمانی استفاده می شود.

ایمونوتراپی

ایمونوتراپی (ایمنی درمانی)، نوعی درمان دارویی است که به سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان رحم کمک می کند. ممکن است سیستم ایمنی به سلول های سرطانی حمله نکند. چون سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که مانع فعالیت سلول های سیستم ایمنی می شود. ایمونوتراپی از تاثیر سلول های سرطانی روی سیستم ایمنی جلوگیری می کند. در مبتلایان به سرطان آندومتر رحم اگر بیماری پیشرفت کرده باشد و سایر روش های درمانی موثر نباشند، ایمونوتراپی انجام می شود.

مراقبت تسکینی

هدف روش های درمانی رایج مثل جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی فقط نجات از مرگ و افزایش طول عمر بیمار است. این در حالی است که سرطان روی زندگی بیمار و خانواده اش تاثیر داشته و مشکلات فردی، اجتماعی، روحی و اقتصادی زیادی را به همراه دارد. به همین دلیل، گاهی اوقات تیم پزشکی مراقبت های تسکینی را پیشنهاد می دهند تا کیفیت زندگی بیمار بهبود پیدا کند. متخصص مراقبت تسکینی در برطرف کردن مشکلات جسمی مثل درد، بی خوابی، حالت تهوع و بی اشتهایی نقش دارد. همچنین به بیمار و خانواده او کمک می کند که با این بیماری کنار آمده و بر اضطراب و افسردگی ناشی از آن غلبه کنند.