آیا تا کنون چیزی در رابطه با این اختلال شنیده اید و یا مطلبی در رابطه با آن خوانده اید؟ و یا اصلا در اطرافیان خود کسی را دیده اید که با این اختلال درگیر باشد و دست و پنجه نرم کند؟ ما در این مقاله می خواهیم شما را به طور کامل با این مقوله آشنا کنیم. در حقیقت می توان گقت که اختلال دو قطبي با عنوان افسردگي شيدائي نام برده مي ‌شود. همان گونه که از نام قبلي استنباط مي‌شود کسي که دچار اختلال دوقطبي است دچار نوسانات خلقي  شديد مي باشد.

در واقع با بررسی های انجام شده به این نتیجه رسیده اند که اين نوسانات معمولا هفته ها يا ماها طول مي کشد و با انچه مردم عادي در زندگي روزمره تجربه مي کنند بسيارمتفاوت است. این اختلال به دسته ها و گروه های مختلفی تقسیم می شود که یکی از آن ها خلق افسرده است و آن هم یعنی احساس شديد افسردگي مورد بعدی خلق شيداست و آن هم یعنی احساس شادماني بسيار و نااميدي . مورد بعدی نیز خلق مختلط است که به عنوان مثال خلق افسرده همراه با بيقراري و فعاليت بيش از اندازه ناشي از شيدائي را درگیر به خلق مختلط می انگارند.

علائم اختلال دو قطبی

هر بیماری و یا به اصطلاح اختلالی علائمی دارد که باید به آن ها توجه نمود و به کمک همان علائم به سمت پزشک مربوطه رفت. در حقیقت در این رابطه می توان گفت که علائم این بيماري بستگي به اين دارد که خلق شما به سمت افسردگي يا شيدائي تغيير کرده باشد. در بخش زیر به ترتیب علائمی که می توان در این اختلال مشاهده کرد را برای شما آورده ایم:

1- افسردگي

این احساس مورد عجیبی نیست و برای بسیاری از اختلالات یکسان می باشد در واقع احساس افسردگي احساسي است که همه ما در طول زندگي آنرا تجربه کرده ايم. اين احساس مي‌تواند به ما در شناخت و برخورد با مشکلات زندگي کمک کند. اما در افسردگي باليني يا اختلالات دوقطبي اين احساس افسردگي بسيار شديد تر است. در اين حالت احساس افسردگي براي مدت طولاني باقي مي‌ماند و حتي انجام امور عادي زندگي را سخت يا غير ممکن مي‌سازد. در صورتي که شما افسرده شده باشيد متوجه اين تغييرات در خود شده ايد:

- به لحاظ روحي

نوعی احساس غمگين بودن متفاوت که به راحتی از بين نمي ‌رود و یا احساس نياز به گريستن بدون هيچ دليلي! از موارد دیگر می توان به ازدست دادن تمايل و رغبت به همه چيز و یا عدم لذت بردن از چیزهایی که قبلا لذت می بردید اشاره کرد. احساس بي قراري و آشفتگي، از دست دادن اعتماد به نفس، احساس بي ارزشي و نااميدي، زودرنجي و تحريک پذيري، فکرکردن به خود کشي و غیره از مواردی هستند که باید به آن ها توجه کرد.

- به لحاظ فکري

هر زمان که فکر شما درگیر شود تقریبا می توان گفت که همه ی جسم شما را درگیر کرده است. در این حالت شما به از دست دادن قدرت فکر کردن مثبت و اميدوارانه دچار می شوید و یا از دست دادن قدرت تصميم گيري حتي در موارد ساده و همچنین مشکل تمرکز کردن از مواردی است که به لحاظ فکری ذهن شما را درگیر می کند.

- به لحاظ جسمي

در این حالت همان طور که از عنوان مشخص است جسم شما درگیر موضوع می شود و شما با کم شدن اشتها و وزن، مشکل خوابيدن، بيدار شدن زودتر از موقع، احساس خستگي کامل، يبوست و یا عدم تمايل به رابطه جنسي رو به رو خواهید شد که همه ی این موارد خطرناک است و اگر به آن ها توجه نشود مشکلات جدی ای به روح شما نیز وارد خواهد کرد زیرا جسم و روح ارتباط بسیار نزدیکی با هم دارند.

- به لحاظ رفتاري

به غیر از حالاتی که در بالا گفته شد این احتمال وجود دارد که جسم و روحتان سالم و سلامت باشد اما رفتارتان تحت تاثیر قرار گیرد. این حالت نیز کاملا مشخص است که در رفتار شما اختلال ایجاد خواهد شد و به لحاظ رفتاری مشکل در شروع و به پايان رساندن کارها- حتي کارهاي روزمره به وجود خواهد آمد همچنین گريه کردن زياد و يا احساس نياز به گريه و عدم توانايي گريستن و یا پرهيز از مواجهه با افراد از علائم آن می باشد.

2- شيدايي يا هيجان

به غیر از افسردگی که در بالا گفته شد و توضیح مفصل نیز داده شد یکی دیگر از علامت هایی که ما خواهیم دید این مورد می باشد. شيدايي يک احساس خوشحالي، افزايش انرژي و خوش بيني بيش از اندازه است. اين حالت مي‌تواند آنقدر شديد باشد که فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثير قرار دهد. ممکن است تفکرات عجيبي راجع به خود داشته باشيد، تصميمات بدي بگيريد و به صورت شرم آور، مضر و گاهي خطرناک رفتار کنيد. مانند حالت افسردگي، در اين حالت هم زندگي فرد مختل مي‌شود و مي‌تواند روابط و کار فرد را تحت تاثير قرار دهد. در حالتي که اين حالت خيلي شديد نباشد به آن شيدائي خفيف مي‌گويند. در صورتي که شما شيدا شويد ممکن است حالات زير را در خود مشاهده کنيد:

- به لحاظ روحي

در این حالت روح شما درگیر است و ممکن است که شما به طور ناگهانی بسيار شاد و مهيج باشید و اما ناگهان عصبي و برانگيخته شدن توسط کساني که در خوش بيني شما شريک نمي ‌شوند را تجربه کنید! و یا مورد دیگر این است که احساس برتر بودن بيش از اندازه نسبت به خودتان داشته باشید که حس ترسناکی است.

- به لحاظ فکري

فکرتان اگر درگیر موضوعات مختلف شود همان طور که خودتان نیز می دانید سخت می توان آن را خالی از موارد منفی کرد در این حالت اگر دچار این اختلال باشید ذهنتان پر از ايده هاي جديد و مهيج می شود و مدام به پريدن از يک ايده يه ايده ديگر می اندیشید و یا شنيدن صداهايي که افراد ديگر نمي‌ شنوند را ممکن است در حال و هوای شیدایی تجربه کنید.

- به لحاظ جسمي

جسم بسیار راحت از موارد دیگر بهبود می یابد البته بستگی به نوع مشکل جسمی دارد و ممکن است به این راحتی ها نباشد. در این اختلال بي ميل يا ناتوان از خوابيدن و بسیار پر انرژي بودن و همچنین افزايش تمايل به رابطه جنسي جز مواردی است که باید به آن ها توجه کرد.

- به لحاظ رفتاري

همان طور که در بخش های بالاتر نیز گفته شد در مواردی ممکن است روح و جسم شما در سلامت باشد اما رفتار شما تغییر کند که برای این حالت باید راه های درمانی در نظر گرفت. در مواقعی که با این بیماری درگیر می شوید به لحاظ رفتاری برنامه ريزي هاي بلندپروازانه و غير واقعي و یا بسيار فعال و پر جنب و جوش بودن، رفتارهاي نا معمول به سرتان می زند و یا با حرف زدن سريع تان ديگران ممکن است متوجه صحبت هاي شما نشوند و شما را ناخواسته ناراحت کنند و همچنین تصميمات عجولانه و گاهي با نتايج مصيبت بار به همراه ولخرجي، احساس صميميت زياد، بروز بيش از حد احساسات از دیگر موارد است.

حالا که به طور کامل موارد بالا را مطالعه کردید به شما می توان گفت که در صورتی که شما در اواسط این حالت براي اولين بار باشيد، ممکن است متوجه هيچ چيز غير عادي نشويد. حتي دوستان و خانواده شما نيز ممکن است متوجه نشوند. حتي ممکن است اگر کسي سعي کند در اين مورد نظري ابراز کند ناراحت شويد. در اين حالت شما به تدریج در انجام امور روزمره و ارتباط با افراد دچار مشکل می شوید.

بیشتر بخوانید: اختلال خود معشوق پنداری یا اروتومانیا

علل اختلال دو قطبی

همان طور که خودتان بهتر می دانید این اختلال نوعی مریضی و بیماری به حساب می آید و برای هر بیماری دلیل و علتی نهفته است در حقیقت تحقیقات نشان داده است که دليل قطعي براي اين اختلالات شناخته نشده، اختلالات دوقطبي منشائ ارثي دارد. به عبارتي ژنها بيشتر از تربيت در اين اختلالات موثرند. ممکن است مشکل فيزيکي در قسمتي از مغز که کنترل حالات روحي را به عهده دارد عامل اين اختلالات باشد. به اين دليل است که اين اختلالات با دارو قابل درمان هستند. نوسانات خلقي ممکن است گاهي توسط استرس و يا بيماري بوجود بيايند.

تشخیص اختلال دو قطبی

شاید شما تا حدودی درگیر این بیماری شده باشید اما به اصطلاح روحتان هم خبر نداشته باشد بر همین اساس باید بدانیم که در حقیقت تشخیص این اختلال چگونه است. براساس DSM-5، دوره‌ی شیدایی با سرمستی بیش ‌از حد، کج ‌خلقی در بیشتر روزهای هفته یا هر روز به مدت دست کم یک هفته ظاهر می ‌شود و با افزایش غیرعادی فعالیت و انرژی همراه است. به ‌علاوه، سه مورد از علائم زیر در فرد مشاهده می ‌شود (اگر کج‌خلقی را روحیه ‌ی غالب تصور کنیم، چهار مورد).

مورد اول که شاید از همه ی موارد شایع تر باشد شامل اعتماد به نفس بسیار زیاد و یا بزرگنمایی، شامل باورهای غیرمنطقی نسبت به توانایی و قدرت خود  است و یا کاهش نیاز به خواب در فرد به وفور احساس می شود، همچنین پرحرفی غیرعادی یا نیاز به صحبت در فرد احساس می شود به علاوه هجوم ایده یا افکار و یا پرت شدن حواس افزایش هدف‌گذاری، مانند پروژه‌های کاری یا درسی، یا فعالیت‌های بی‌هدف (بی‌قراری روانی-حرکتی) از دیگر نشانه هایی است که می توان از آن نام برد. به عنوان آخرین نشانه می توانیم به شرکت در فعالیت‌ هایی که احتمال پیامد منفی آن ها بالاست مثل خرید بی‌رویه، سکس بی‌پروا، سرمایه‌گذاری بدون فکر اشاره کنیم.

درمان اختلال دو قطبی

بعد از اطلاع یافتن از هر نوع بیماری به همراه همه ی علامت ها و نشانه هایش بدون شک به دنبال درمان نیز هستیم و در حقیقت مهم ترین بخش درمان آن اختلال یا بیماری می باشد. اختلال دوقطبی حتی در شدیدترین حالت قابل درمان است. هرچه فرایند درمان زودتر شروع شود، احتمال کاهش شدت و بسامد دوره‌های افسردگی و شیدایی بیشتر خواهد بود. ازآنجاییکه اختلال دوقطبی در تمام طول عمر فرد را درگیر خود می‌سازد، درمان هم طولانی‌مدت است و نه‌تنها درجهت تسکین علائم پیش می‌رود، بلکه قصد دارد مانع از عود علائم شود. اکثر افراد دچار اختلال دوقطبی از نظر نوسانات خلقی و علائم مربوط به آن به ثبات خواهند رسید.

حال می خواهیم بدانیم که برترین روش برای حل این اختلال چیست و بهتر است که از چه  راهی برای درمان استفاده کرد؟ بر اساس تحقیقات صورت گرفته محققان به این نتیجه رسیده اند که ترکیب دارو و روان‌ درمانی موثرترین روش درمان است. به‌ علاوه، اغلب از بیماران درخواست می‌شود علائم روحی روزانه، روش‌های درمان، الگوی خواب و اتفاقات زندگی را در جدولی بنویسند. شواهد نشان داده نوشتن این امور در درک و مدیریت بهتر بیماری به بیمار و اعضای خانواده‌ او کمک می‌کند: می ‌توان به‌موقع متوجه تغییرات خلقی شد تا از بروز اپیزود کامل جلوگیری شود. حتی زمانی‌که سدی بر سر راه درمان قرار نگیرد، باز هم ممکن است نوسانات خلقی رخ دهد و باید فوراً آن را به پزشک گزارش داد تا برنامه‌ی درمان را تنظیم کند.

همان طور که در بخش بالا گفته شد باید به دنبال روش مناسب درمان برای هر فرد باشیم و ممکن است یک روش تنها برای یک فرد مفید باشد نه برای همه! با اینکه ممکن است پزشک عمومی که در روانپزشکی تخصص ندارد داروی روانگردان تجویز کند، توصیه می‌شود افراد دچار اختلال دوقطبی برای درمان به روانپزشک مراجعه کنند. برای درمان اختلال دوقطبی از چند نوع دارو استفاده می‌شود. معمولاً برای کنترل دوره‌های شیدایی از داروهای تثبیت‌کننده‌ی خلق استفاده می‌شود که شاید لیتیم شناخته‌شده‌ترین نوع آن باشد. لیتیم که به‌عنوان اولین داروی تثبیت‌کننده‌ی خلق به تایید اداره‌ غذا و داروی ایالت متحده رسید، اغلب در کنترل شیدایی و پیشگیری از عود دوره‌های شیدایی و افسردگی بسیار موثر عمل می‌کند.

به غیر از موردی که در بخش پیشین گفته شد داروهای دیگری نیز وجود دارند که برای درمان این اختلال به کار می روند و بسیار مفید و کاربردی نیز می باشند. ازجمله دیگر داروهای تثبیت‌کننده‌ی خلق می‌توان به داروهای ضد تشنج مثل لاموتریژین (لامیکتال)، والپروئیک اسید(دپاکین)، دیوالپروئکس سدیم (دپاکوت) و کاربامازپین (تگرتول و غیره) اشاره کرد. در سال ۱۹۹۵ داروی والپروات برای درمان شیدایی به تایید اداره‌ غذا و دارو رسید. ممکن است به‌منظور دستیابی به بهترین تاثیر ممکن داروهای ضد تشنج با لیتیم یا با یکدیگر ترکیب شوند. درصورت لزوم، و معمولاً به مدت کوتاه، برای درمان دوره ‌های افسردگی و شیدایی داروهای دیگر نیز اضافه می‌ شود.