قسمت هفتم فوبیا ها به فوبیا درباره حیوانات اختصاص دارد. اگر با مفهوم فوبیا آشنا نیستید و نمی دانید که چه تفاوتی با ترس های عادی و روزمره دارد بهتر است متن زیر را در ابتدا مطالعه کنید:

ترس یک بخش طبیعی زندگی ماست و هر انسان سالمی آن را تجربه می کند. در حقیقت ترس به ما کمک می کند تا از ورود به موقعیت های خطرناک خودداری کنیم و در لحظات بحرانی تصمیمات درست بگیریم. در شرایط عادی می توان ترس را از طریق عقل و منطق مدیریت کرد. بدین معنا که ترس کل زندگی ما را تسخیر نمی کند و از ما انسان غیر منطقی ای نخواهد ساخت.

با این حال؛ فوبیا ها واکنش ترس عادی انسان را به واکنشی تبدیل می کنند که مدیریت و کنترل آن بسیار سخت است. ترس ها غالبا به تجربیات گذشته مربوط هستند برای مثال اگر شما در کودکی مورد حمله یک سگ قرار گرفته باشید ممکن است امروزه از سگ ها بترسید. گاهی اوقات هم ترس از شخص دیگری آموخته می شود؛ مانند کودکی که به دلیل واکنش و ترس مادرش از عنکبوت، از آن می ترسد.

فکر می کنید شایع ترین ترس این افراد از چه حیواناتی است؟ ما اینجاییم تا در این قسمت درباره ترس شدید از سگ و عنکبوت با شما صحبت کنیم! با ما همراه باشید.....

cynophobia چیست؟

Cynophobia از کلمات یونانی به معنای "سگ" (cyno) و "ترس" (فوبیا) گرفته شده است. فردی که دچار cynophobia است، ترسی از سگ ها را تجربه می کند که هم غیرمنطقی و هم مداوم است. این فوبیا را با احساس ناراحتی هنگام پارس کردن یک سگ یا چیز های دیگر نباید اشتباه گرفت چرا که مانند هر فوبیا دیگری، شدید تر از یک ترس عادی است و می تواند موجب بروز اختلالاتی در زندگی روزمره شود. فوبیا های خاص، مانند سینوفوبیا، 7 تا 9 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد. اگر چه شاید فکر کنید این عدد، درصد کمی از جامعه را تشکیل می دهد اما به اندازه ای رایج هستند که به طور رسمی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) به رسمیت شناخته شده اند.

حدود یک سوم از افراد مبتلا به فوبیا های خاص که برای درمان اقدام می کنند؛ از سگ و یا گربه ترس شدید دارند. محققان تخمین می زنند که بیش از 62400000 سگ در ایالات متحده زندگی می کنند. با سبک زندگی امروزه، زندگی در کنار یک پت خانگی در کشور ما نیز شایع شده است. پس متاسفانه یا خوشخبتانه شما شانس زیادی برای مواجه شدن با این حیوانات خواهید داشت. اگر شما هم به سینوفوبیا مبتلا هستید با دیدن یک سگ و یا حتی تصور آن علائم زیر را تجربه می کنید:

- حملات اضطرابی

- تنگی نفس

- تپش قلب

- از دست دادن کنترل خود

- گر گرفتگی و تعریق شدید

- نیاز شدید به فرار از موقعیت

از آنجایی که این فوبیا به طور شایع در کودکان نیز یافت می شود؛ آن ها نیز علائمی را از خود نشان می دهند که ممکن است با بزرگسالان متفاوت باشد؛ برای مثال:

- احساس عصبانیت

- چسبیدن به مراقب یا والدین خود

- گریه کردن

اگر از شما بپرسند اولین باری که احساس کردید از سگ ها می ترسید چه زمانی بوده است به احتمال زیاد به یاد ندارید و نمی توانید پاسخ دقیقی ارائه دهید. یکی از مواردی که در بروز فوبیا موثر است؛ تجربه شماست. به این فکر کنید که آیا ترس کنونی شما ریشه در گذشته شما دارد؟

در گذشته توسط یک سگ گاز گرفته شدید یا به دنبال شما دویده است؟ هر خاطره بدی و به هر نحوی که باشد موقعیت های آسیب زا در این رابطه می تواند شما را در معرض خطر ابتلا به cynophobia قرار دهد. فوبیا ها محدودیت سنی ندارند و می توانند هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهند اما اینکه علائم چه زمانی بروز پیدا کنند و فوبیا خودش را نشان دهد برای همه یکسان نیست. برخی افراد از همان کودکی متوجه فوبیا خود می شوند در حالی که برخی دیگر از افراد در بزرگسالی با چنین چالشی مواجه می شوند. به غیر از تجربیات و سن، عامل دیگر تاثیر گذار در این زمینه، ژنتیک و خانواده است. اگر یکی از بستگان نزدیک شما با نوعی از فوبیا دست و پنجه نرم می کند و یا به اختلال اضطرابی مبتلاست؛ متاسفانه شما شانس بیشتری برای ابتلا به فوبیاها دارید. هم چنین اگر روحیه و خلق و خوی حساس تری دارید باز هم بیشتر از سایرین درگیر چنین مشکلاتی می شوید.

برای تشخیص این فوبیا بایستی حداقل 6 ماه چنین شرایطی را تجربه کرده باشید. برای اینکه بتوانید بهترین مکالمه را با پزشک خود در این باره داشته باشید می توانید از دفترچه یادداشت شخصی استفاده کنید و در آن به سوالات زیر پاسخ دهید و سپس این موضوعات را با پزشک خود مطرح کنید:

- آیا وقتی در اطراف سگ هستم یا به بودن در کنار سگ فکر می کنم بلافاصله احساس ترس می کنم یا دچار حمله پانیک می شوم؟

- آیا می دانم که ترس من از سگ شدید و غیرمنطقی است؟

- آیا از موقعیت هایی که ممکن است با سگ ها روبرو شوم اجتناب می کنم؟

- آیا بیش از حد موقعیت هایی را پیش بینی می کنم که در اطراف سگ ها هستم؟

اگر پاسخ شما به این سؤالات مثبت است، ممکن است با معیار های تشخیصی اعلام شده تطابق داشته باشید. توجه داشته باشید که همه فوبیاها نیاز به درمان توسط پزشک ندارند و در صورتی که این ترس زندگی روزمره شما را دچار اختلال کرد می توانید به دنبال درمان بروید. درمان هایی که برای فوبیا های خاص در نظر گرفته می شود عبارتند از:

روان درمانی

درمان شناختی رفتاری (CBT) می تواند به طور باورنکردنی در درمان فوبیاهای خاص موثر باشد. برخی از افراد در طی 1 تا 4 جلسه کار با درمانگر، بهبود می یابند و این نتیجه واقعا شگفت انگیز است. مواجهه درمانی شکلی از CBT است که در آن افراد با ترس خود رو به رو می شوند. در مطالعه‌ای در سال 2003، 82 فرد مبتلا به cynophobia تحت درمان‌های in vivo یا قرار گرفتن در معرض آن عامل به صورت خیالی قرار گرفتند. از برخی از افراد خواسته شد تا در درمانی شرکت کنند که در آن با سگ های افسار دار تعامل داشتند و از برخی دیگر خواسته شد تا تصور کنند که در حین انجام کارهای مختلف با سگ ها هستند.

همه افراد شرکت کننده در این آزمایش؛ چه آن هایی که به صورت خیالی مواجهه درمانی را تجربه کردند و چه آن هایی که به صورت واقعی با سگ ها مواجهه داشتند بهبود قابل توجه یافتند. نرخ بهبود از طریق مواجهه خیالی 73 درصد و نرخ بهبود از طریق تعامل با سگ های افسار دار 62 درصد گزارش شد. محققان به این نتیجه رسیدند که AIE جایگزین خوبی برای درمان in vivo است.

دارو درمانی

دارودرمانی برای درمان فوبیا های خاص موثر است. این نوع از درمان می تواند به صورت کوتاه مدت و برای کنترل یک موقعیت خاص استفاده شود یا اینکه به عنوان یک گزینه جانبی در کنار روان درمانی روی میز باشد. مسدود کننده های بتا و آرام بخش ها، از دسته داروهایی هستند که برای درمان فوبیا های خاص کاربرد دارند.

دومین ترس شدید از حیوانات به ترس از عنکبوت ها یا Arachnophobia اختصاص دارد. بسیاری از ترس ها منطقی به نظر می رسند و همه ما سعی می کنیم از چیزهایی که باعث ناراحتی ما می شود اجتناب کنیم. تفاوت ترس و فوبیا در این است که فوبیا ترس شدید و غیرمنطقی نسبت به یک یا چند چیز یا موقعیت است. فوبیا می تواند توانایی شما را برای ارائه یک کار و داشتن بازده بالا محدود کند. تحت تاثیر قرار گرفتن روابط فرد و کاهش عزت نفس از دیگر آسیب هایی است که این فوبیا می تواند به شما بزند.

افراد مبتلا به این نوع فوبیا ممکن است از پیاده روی و گشتن در پارک ها و شهربازی ها و دوچرخه سواری خودداری کنند. هم چنین آن ها مناسبت هایی از قبیل هالووین را از دست می دهند چرا که از رو به رو شدن با عنکبوت یا چیز هایی که با عنکبوت در ارتباط است وحشت دارند.

محرک های این نوع فوبیا، مشاهده عنکبوت چه واقعی و چه تصویر آن، مشاهده تار عنکبوت، افکار و پیش بینی اینکه در محیط عنکبوت وجود دارد و حتی صحبت در این باره است. حدود 3 تا 15 درصد از جمعیت به آراکنوفوبیا مبتلا هستند. آراکنوفوبیا در زنان بیشتر از مردان است. اگرچه هرکسی در هر سنی می‌تواند به فوبیای خاص مانند آراکنوفوبیا مبتلا شود اما شیوع آن در کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان است.

علائم آراکنوفوبیا شبیه علائم اضطراب و حمله پانیک است. این علائم عبارتند از:

- تپش قلب

- اختلال در تنفس

- لرز و گر گرفتگی

- احساس خفگی

- ناراحتی معده

- سرگیجه

- گریه

در این مورد هم مانند فوبیا سگ، داشتن تجربه تلخ در گذشته و ترس والدین و بستگان از عواملی است که می تواند در ابتلا به فوبیا موثر باشد. از نظر فنی، دانشمندان بر این باورند که مواد شیمیایی_عصبی، در ناحیه ای از مغز که آمیگدال نام دارد در هنگام ترس بیشتر ترشح می شوند. علائم ترس از عنکبوت نیز همانند ترس از سگ، باید بیشتر از 6 ماه همراه فرد باشد. پزشک همچنین می بایست قبل از تشخیص گذاری از بابت دیگر بیماری ها و اختلالات روان اطمینان حاصل کند و مطمئن شود که این علائم ناشی از بیماری دیگر نیست.

درمان شناختی رفتاری (CBT) و مواجهه درمانی دو درمان اصلی برای آراکنوفوبیا هستند.

- درمان شناختی رفتاری (CBT): این نوع روان درمانی (گفتار درمانی) بر مدیریت فوبیا با تغییر طرز تفکر، احساس و رفتار تمرکز دارد. در طول این درمان:

- علائم را مورد بحث قرار می دهید و احساسات خود را بیان می کنید.

- فوبیا خود را عمیق تر بررسی می کنید و روش درست پاسخ دادن به آن را می آموزید.

- یاد می گیرید که چگونه تفکر و زاویه دید خود را به این مسئله تغییر دهید.

- یاد می گیرید که چگونه ذهن و بدن خود را آرام نگه دارید.

بیشتر بخوانید: فوبیا_ قسمت ششم: اتوفوبیا

مواجهه درمانی یا حساسیت زدایی:

در این نوع روان درمانی، شما به تدریج در معرض موقعیتی قرار می گیرید که از آن ترس دارید. با قرار گرفتن تدریجی در چنین موقعیت هایی، در مواجهه های بعدی با آن احساس راحتی می کنید و متوجه می شوید که عنکبوت ها ترسناک نیستند مگر در صورتی که در کشوری زندگی کنید که عنکبوت های خطرناک و سمی دارد. مواجهه درمانی شامل موارد زیر است:

- یادآوری و توصیف تجربه ترسناک خود

- نگاه کردن به تصاویر یا استفاده از واقعیت مجازی برای نزدیک شدن به تجربه واقعی

- مواجهه مستقیم با فوبیای خود در زندگی واقعی

CBT و مواجهه درمانی اغلب با هم در یک برنامه درمانی واحد مورد استفاده قرار می گیرند. CBT به شما کمک می کند تا بینش خود را نسبت به ترس های خود به دست آورید، سپس مواجهه درمانی به حساسیت زدایی از پاسخ بدن شما به "جنگ یا گریز" به عنکبوت ها کمک می کند. اگر درباره واکنش ستیز و گریز اطلاعاتی ندارید بهتر است با سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک بدن انسان آشنا شوید:

به طور کلی بدن دو سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک دارد که کاملا مخالف یکدیگر عمل می کنند. این پاسخ ها سازگاری های تکاملی برای افزایش شانس بقا در موقعیت های تهدید کننده هستند. هنگامی که شما در یک عصر بارانی مشغول میل کردن قهوه هستید و به موسیقی مورد علاقه تان گوش می کنید؛ بدن شما در حالت پاراسمپاتیک قرار دارد. اما هنگامی که یک ساعت تا کنفرانس شما فرصت باقیست و چشم هزاران نفر به دهان شما دوخته شده یا مورد تهاجم یک سگ قرار می گیرید بدن شما سریعا در حالت سمپاتیک قرار می گیرد.

در حالت سمپاتیک، قلب شما فعالیت خود را بیشتر می کند و ضربان قلب بیشتر خواهد شد. در نتیجه عروق کرونری گشاد می شوند تا بتوانند حجم خون بیشتری را به ارگان های ضروری خصوصا ماهیچه ها برسانند. در این شرایط خون رسانی به مغز و عضلات اسکلتی در اولویت هستند. عضلات اسکلتی آن دسته از عضلاتی هستند که در امر فرار کردن و حرکت بدن نقش دارند.

در واکنش ستیز و گریز، سیستم سمپاتیک بدن در حال فعالیت است و تمام تلاشش را می کند تا شما را برای مقابله با موقعیتی که به شما استرس وارد کرده است آماده کند.

منابع:

https://www.healthline.com/health/cynophobia

https://www.verywellmind.com/spider-fears-or-arachnophobia-2671679