دیابت نوع 2، یک بیماری شایع است که باعث می‌ شود بدن توانایی خود را برای استفاده از گلوکز (قند خون) از دست بدهد. این بیماری علائم زیادی را در بدن ایجاد می‌کند. تکرر ادرار، تشنگی شدید و گرسنگی مداوم از شایع ترین علائم دیابت نوع 2 در کودکان و بزرگسالان محسوب می شوند. اما علائم دیگری هم وجود دارند که می توانند شما را از ابتلا به این بیماری آگاه کنند.

شروع دیابت نوع 2 می تواند تدریجی بوده و علائم آن در مراحل اولیه خفیف باشند. در نتیجه، ممکن است بسیاری از افراد متوجه نشوند که به این بیماری مبتلا هستند. هر چقدر دیابت سریع تر تشخیص داده شود، درمان آن راحت تر و عوارض آن کمتر خواهد بود. اگر می خواهید با مهم ترین علائم دیابت نوع 2 آشنا شوید، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

دیابت نوع 2 چیست؟

در دیابت نوع 2، بدن نمی تواند به اندازه کافی هورمون انسولین بسازد یا قادر نیست از این هورمون آن طور که باید استفاده کند. انسولین به انتقال گلوکز به داخل سلول های بدن کمک می کند. وقتی مشکلی در تولید یا استفاده از این هورمون وجود داشته باشد، گلوکز در داخل خون تجمع پیدا کرده و میزان قند خون بالا می رود.

بیماری دیابت انواع مختلفی دارد که حدود 90 درصد بیماران به نوع 2 این بیماری مبتلا می شوند. دیابت نوع 1 و دیابت بارداری از انواع دیگر این بیماری محسوب می شوند. در مبتلایان به دیابت نوع 1 بدن اصلا انسولین تولید نمی کند. دیابت بارداری هم نوعی از دیابت است که زنان برای اولین بار در دوران بارداری به آن مبتلا می شوند.

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تاز زمانی که بیماری روی سلامت آن ها اثر نگذارد از ابتلای خود مطلع نمی شوند. آمارها نشان می دهد که از هر 4 بیمار 1 نفر نمی داند که به دیابت مبتلا است. در گذشته به دیابت نوع 2، دیابت بزرگسالان می گفتند. چون احتمال ابتلای کودکان و نوجوانان به این بیماری بسیار کم بود. اما از اواخر قرن بیستم شیوع دیابت نوع 2 در بین این گروه سنی افزایش پیدا کرده است. به نظر می رسد که افزایش شیوع چاقی در میان کودکان و نوجوانان در بروز این مشکل نقش داشته باشد. به طور کلی، احتمال بروز دیابت نوع 2 در همه افراد وجود دارد؛ اما عوامل زیر احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند:

- سن بالاتر از 45 سال

- بی تحرکی

- ابتلا به اضافه وزن یا چاقی

- داشتن رژیم غذایی ناسالم

- سابقه خانوادگی دیابت

- سابقه ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

- سابقه ابتلا به دیابت بارداری

- سابقه ابتلا به بیماری قلبی یا سکته مغزی

بیشتر بخوانید: بهداشت قلب

چرا آشنایی با علائم دیابت نوع 2 مهم است؟

شناخت علائم دیابت نوع 2 به فرد این امکان را می دهد که سریع تر تحت درمان قرار بگیرد. دریافت درمان مناسب، اصلاح سبک زندگی و کنترل قند خون سلامت فرد و کیفیت زندگی او را تا حد زیادی بهبود بخشیده و احتمال بروز عوارض را کاهش می دهد. درمان نکردن دیابت می تواند به عوارض مهمی مثل بیماری قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیوی، نابینایی و آسیب اعصاب منجر شود. کنترل قند خون برای جلوگیری از بروز این عوارض از اهمیت زیادی برخوردار است. هر چقدر قند خون برای مدت زمان طولانی تری بالاتر از حد طبیعی باشد، خطر بروز عوارض هم بیشتر است.

شایع ترین علائم دیابت نوع 2 چیست؟

مهم ترین علائم دیابت نوع 2 در بزرگسالان و کودکان عبارتند از:

تکرر ادرار

تکرر ادرار که به آن پراداری یا پلی اوری هم گفته می‌شود، نشان می دهد که میزان قند خون به قدری بالا است که مقداری از آن وارد ادرار می شود. هنگامی که قند افزایش می یابد، کلیه ها سعی می کنند قند اضافی را از خون خارج کنند. این موضوع باعث تکرر ادرار به خصوص هنگام شب می شود.

تشنگی شدید

تشنگی مفرط، یکی از شایع ترین علائم دیابت نوع 2 محسوب می‌ شود. این مشکل با افزایش قند خون مرتبط بوده و در اثر تکرر ادرار تشدید می‌شود. غالبا در مبتلایان به دیابت نوشیدن مایعات به رفع تشنگی کمک نمی کند.

افزایش گرسنگی

گرسنگی شدید یا پلی فاژی، یکی از علائم هشداردهنده دیابت نوع 2 است. دستگاه گوارش کربوهیدرات غذا را به یک قند ساده به نام گلوکز تجزیه می کند. بدن به کمک هورمون انسولین از این قند برای تغذیه سلول ها استفاده می کند. در مبتلایان به دیابت نوع 2 به دلیل اختلال عملکرد انسولین، سلول های بدن نمی توانند گلوکز موجود در خون را جذب کنند. به عبارت دیگر، افراد مبتلا به دیابت از غذای مصرفی خود انرژی کافی دریافت نمی کنند. در نتیجه، این افراد صرف نظر از اینکه چه زمانی غذا خورده اند، دائما احساس گرسنگی می کنند.

بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا

اگر به دیابت نوع 2 مبتلا باشید، ممکن است در دست‌ ها، پاها و انگشتان احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی داشته باشید. این موضوع نشانه آسیب عصبی است که به آن نوروپاتی عصبی می گویند. معمولا نوروپاتی عصبی به تدریج و با  گذشت زمان ایجاد می شود. بیشتر بیماران بعد از سال ها زندگی با دیابت به این عارضه مبتلا می شوند. با این حال، در بعضی از افراد نوروپاتی عصبی اولین علامت دیابت محسوب می شود.

تاخیر در التیام زخم ها

دیابت به دلایل مختلف سرعت بهبود زخم ها را کاهش می دهد. با گذشت زمان، بالا بودن قند خون عروق خونی را تنگ کرده، سرعت گردش خون را کاهش داده و از رسیدن مواد مغذی و اکسیژن به محل زخم جلوگیری می کند. در طولانی مدت، قند خون بالا به سیستم ایمنی بدن هم آسیب می زند. بنابراین، توانایی بدن برای مقابله با عفونت ها و بهبود زخم ها کمتر می شود.

تاری دید

اگر بیماری دیابت به خوبی کنترل نشود، تاری دید یکی از اولین علائمی است که در یک یا هر دو چشم مشاهده می شود. این عارضه از افزایش ناگهانی قند خون که روی عروق خونی کوچک چشم اثر می گذارد، ناشی می شود. معمولا تاری دید برطرف می شود. با این حال، به محض مشاهده چنین علامتی باید به چشم پزشک مراجعه کنید. اگر قند خون به مدت طولانی بالا باشد، ممکن است با عوارض جدی تری روبرو شوید که می توانند به نابینایی منجر شوند.

وجود لکه های تیره روی پوست

به تیره شدن پوست که معمولا در محل چین خوردگی های پوستی مشاهده می شود، آکانتوزیس نیگریکانس (Acanthosis Nigricans) گفته می شود. آکانتوزیس نیگریکانس، یکی از علائم دیابت نوع 2 است. این عارضه که باعث ضخیم شدن پوست می شود، بیشتر در ناحیه زیر بغل، گردن و کشاله ران دیده می شود. آکانتوزیس نیگریکانس به دلیل وجود انسولین اضافی در خون ایجاد می شود. در مبتلایان به دیابت نوع 2 به دلیل مقاومت به انسولین میزان این هورمون در خون افزایش پیدا می کند.

عفونت های مکرر

هر کسی می تواند به عفونت باکتریایی یا قارچی مبتلا شود؛ اما احتمال بروز این مشکل در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بیشتر است. وقتی قند خون به حدی بالا باشد که کلیه ها نتوانند آن را به خوبی فیلتر کنند، قند وارد ادرار می شود. این موضوع می تواند باعث عفونت مجاری ادراری و همچنین عفونت های قارچی شود. در بیماران مبتلا به دیابت، عفونت های لثه و پوست هم شایع هستند.

غالبا شما می توانید عفونت های باکتریایی را به تنهایی در خانه درمان کنید. اما ممکن است به آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک نیاز داشته باشید. از عفونت های شایع باکتریایی در افراد مبتلا به دیابت می توان به گل مژه (داخل یا نزدیک پلک)، فولیکولیت (عفونت فولیکول های مو) و عفونت نواحی اطراف ناخن ها اشاره کرد. غالبا بیماران دیابتی به عفونت قارچی ناشی از کاندیدا آلبیکنس مبتلا می شوند. کاندیدا آلبیکنس، یک قارچ شبه مخمر است که باعث ایجاد بثورات قرمز رنگی می شود که توسط تاول های ریز احاطه شده اند. این عفونت ها بیشتر در چین های گرم و مرطوب پوست مثل زیر سینه، اطراف کشاله ران، داخل واژن، اطراف ناخن ها و بین انگشتان دست یا پا دیده می شوند.

خارش پوست

گاهی اوقات، خارش پوست یکی از اولین علائم دیابت نوع 2 است که بیمار متوجه آن می شود. دلایل مختلفی مثل عفونت های قارچی یا مخمری، خشکی پوست و گردش خون ضعیف به خصوص در ساق پا می تواند در بروز این مشکل نقش داشته باشد.

خشکی دهان

خشکی دهان، یکی از شایع ترین علائم دیابت نوع 2 است. پزشکان به طور دقیق نمی دانند که چرا بیماران مبتلا به دیابت دچار گزروستومی یا خشکی دهان می شوند. آن ها معتقدند که این موضوع به افزایش قند خون مرتبط است. خشکی دهان باعث می شود که بیماران دیابتی در جویدن، بلع یا صحبت کردن دچار مشکل شوند. از سایر عوارض خشکی دهان می توان به خشکی و ترک خوردگی لب ها، خشکی زبان و ایجاد زخم یا عفونت در دهان اشاره کرد.

خستگی

خستگی شدید که گاهی اوقات به آن سندرم خستگی دیابت می گویند، یکی از علائم مهم این بیماری است. دقیقا مشخص نیست که چرا بیماران دیابتی به این مشکل مبتلا می شوند. مطالعات زیادی درباره ارتباط بین خستگی و دیابت انجام شده است؛ اما هیچ کدام نتوانسته اند به طور کامل رابطه بین این دو را مشخص کنند. رایج ترین توضیح این است که در بیماران دیابتی خستگی از نوسان قند خون ناشی می شود. نوسان قند خون باعث می شود که بدن برای تامین انرژی خود به قند کافی دسترسی نداشته باشد. دلایل دیگری مثل کم آبی بدن، کیفیت پایین خواب، نداشتن فعالیت بدنی، رژیم غذایی نامناسب، مشکلات روانی و اختلالات هورمونی هم می توانند در بروز خستگی نقش داشته باشند.

کاهش وزن ناخواسته

اگر بدون دلیل و بدون اینکه رژیم بگیرید یا میزان فعالیت بدنی خود را افزایش دهید، در حال وزن کم کردن هستید، ممکن است به دیابت مبتلا شده باشید. البته بیماری های دیگری هم وجود دارند که می توانند باعث کاهش وزن ناخواسته شوند. بنابراین، حتما درباره این موضوع با پزشک خود مشورت کنید. محققان معتقدند افرادی که قبل از تشخیص دیابت دچار کاهش وزن ناخواسته می شوند، احتمالا در آینده به عوارض دیابت از جمله رتینوپاتی دیابتی (مشکلات بینایی) و نفروپاتی دیابتی (بیماری کلیوی) مبتلا می شوند.

تحریک پذیری

تحریک پذیری یا تغییرات خلقی می تواند یکی از علائم دیابت نوع 2 باشد. سایر بیماری ها هم می توانند باعث تغییر خلق و خو شوند. بنابراین، اگر به طور ناگهانی خلق و خوی شما تغییر کرده، تصور نکنید که  حتما به دیابت مبتلا شده اید.  معمولا تغییرات خلقی ناشی از دیابت نوع 2 همراه با سایر علائم دیابت ظاهر می شوند. تحقیقات زیادی نشان داده اند که بین خلق و خو و نوسان قند خون که مشخصه دیابت است، ارتباط وجود دارد. نوسان قند خون با تحریک پذیری، اضطراب و نگرانی مرتبط است.

پیش دیابت

تقریبا همیشه افراد قبل از ابتلا به دیابت نوع 2 به پیش دیابت مبتلا می شوند. در مبتلایان به پیش دیابت، میزان قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما هنوز آن قدر افزایش پیدا نکرده که فرد به دیابت مبتلا شود. اگر به پیش دیابت مبتلا باشید، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید یا بعضی از علائم دیابت نوع 2 را تجربه کنید. در افراد مبتلا به پیش دیابت میزان قند خون ناشتا بین 100 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر، قند خون 2 ساعته بین 140 تا 199 میلی گرم در دسی لیتر و هموگلوبین گلیکوزیله یا A1C (میانگین قند خون را طی 3-2 ماه گذشته نشان می دهد) بین 7/5 تا 4/6 درصد است.

سخن پایانی

اگر هر کدام از علائم دیابت نوع 2 را مشاهده کردید، بهتر است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. معمولا بیماری دیابت با یک آزمایش خون ساده تشخیص داده می شود. اگرچه دیابت درمان قطعی ندارد، اما قابل کنترل است، به خصوص اگر زود تشخیص داده شود. تشخیص زود هنگام این بیماری و درمان سریع آن می تواند احتمال بروز عوارض جدی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. تغییر شیوه زندگی از جمله پیروی از رژیم غذایی سالم و ورزش نقش بسزایی در پیشگیری و درمان بیماری دیابت دارد. ممکن است برای کنترل دیابت به دارو نیاز نداشته باشید؛ اما در صورت نیاز، بهتر است مصرف آن را به سرعت شروع کنید.