بیماری کبد چرب در بسیاری از مناطق جهان به طور فزاینده ای در حال گسترش است و در حدود 25٪ از مردم جهان را تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری با چاقی، دیابت نوع 2 و سایر اختلالات مرتبط با مقاومت به انسولین مرتبط است. بیماری کبد چرب به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود.

هنگامی اتفاق می‌افتد که چربی در کبد افزایش یابد. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است، اما میزان خیلی زیاد آن می تواند به یک مشکل سلامتی منجر شود. کبد شما دومین عضو بزرگ بدن است. این عضو به پردازش مواد مغذی از مواد غذایی و نوشیدنی ها کمک می‌کند و مواد مضر را از خون شما فیلتر می‌کند. چربی زیاد در کبد شما می تواند باعث التهاب کبد شود، که می تواند به کبد شما آسیب برساند. در موارد شدید، این آسیب می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. هنگامی که کبد چرب در شخصی که الکل زیادی می‌نوشد ایجاد می‌شود، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می‌شود. در کسی که الکل زیادی نمی‌نوشد، به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) معروف است. طبق گفته محققان، NAFLD تا 25 تا 30 درصد از افراد در ایالات متحده و اروپا را مبتلا می‌کند.

بیشتر بخوانید:‌ بیماری کبد چرب، خطر همیشه در کمین

علائم کبد چرب

در بسیاری از موارد، کبد چرب علائم قابل توجهی را ایجاد نمی‌کند. اما ممکن است احساس خستگی و یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم داشته باشید. برخی از مبتلایان به بیماری کبد چرب عوارضی از جمله فیبروز کبدی ایجاد می‌کنند. اگر دچار فیبروز شدید کبدی شوید، به آن سیروز کبدی می‌گویند. سیروز کبدی ممکن است علائمی مانند موارد زیر داشته باشد:

- از دست دادن اشتها

- کاهش وزن

- ضعف

- خستگی

- خون دماغ

- خارش پوست

- پوست و چشم زرد رنگ

- درد شکم

- تورم شکم

- تورم پاها

- بزرگ شدن پستان در مردان

- گیجی

سیروز کبدی به صورت بالقوه یک بیماری خطرناک است. اطلاعات لازم را برای تشخیص علائم کبد چرب و سیروز کبدی و مدیریت آن ها بدست آورید.

علل کبد چرب

کبد چرب هنگامی ایجاد می‌شود که بدن شما چربی زیادی تولید کند یا چربی را به اندازه کافی متابولیزه نکند. چربی اضافی در سلول های کبدی، جایی که تجمع یافته و باعث بیماری کبد چرب می‌شود، ذخیره می‌شود. این تولید چربی می‌تواند ناشی از موارد مختلفی باشد. به عنوان مثال، نوشیدن زیاد الکل می‌تواند باعث بیماری کبد چرب الکلی شود. این اولین مرحله از بیماری کبد مرتبط با الکل است. در افرادی که الکل زیادی نمی‌نوشند، کمتر علل کبد چرب مشخص است. به طور کلی، ممکن است یک یا چند عامل زیر نقش داشته باشند:

- چاقی

- قند خون بالا

- مقاومت به انسولین

- مقادیر زیادی چربی به ویژه تری گلیسیرید در خون

علل کمتر شایع کبد چرب شامل موارد زیر است:

- بارداری

- کاهش سریع وزن

- برخی از انواع عفونت ها، مانند هپاتیت C

- عوارض جانبی برخی از داروها مانند متوتروکسات، تاموکسیفن

- قرار گرفتن در معرض سموم خاص

برخی از ژن ها همچنین ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند. تحقیقات اخیر حاکی از آن است که عدم تعادل در باکتری های روده، در اثر مشکلات مربوط به سلامت روده، ممکن است در توسعه NAFLD نقش داشته باشد.

تشخیص کبد چرب

برای تشخیص کبد چرب، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و یک یا چند آزمایش را تجویز می‌کند.

سابقه پزشکی

اگر پزشک شما مشکوک باشد که شما ممکن است کبد چرب داشته باشید، احتمالاً درمورد شما سوالاتی در مورد موارد زیر خواهد کرد:

- سابقه پزشکی خانواده شما، از جمله سابقه بیماری کبد

- مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی

- هر شرایط پزشکی که ممکن است داشته باشید

-  هر دارویی که ممکن است مصرف کنید

- تغییرات اخیر در سلامت شما

اگر شما دچار خستگی، کاهش اشتها یا سایر علائم غیر قابل توضیح هستید، به پزشک اطلاع دهید.

معاینه بدنی

برای بررسی التهاب کبد، ممکن است پزشک بر روی شکم شما فشار وارد کند و اگر کبد شما بزرگ شده باشد، آن را احساس کند. با این وجود، ممکن است بدون بزرگ شدن کبد شما ملتهب شود و پزشک نتواند تشخیص دهد.

آزمایش خون

پزشک شما ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی شما تجویز کند. در بسیاری از موارد کبد چرب، پس از آزمایش خون آنزیم های کبدی بیشتر از مقدار طبیعی نشان داده می‌شوند. آنزیم های کبدی بالا نشانه ای از التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل اصلی التهاب کبد است، اما این تنها دلیل نیست. پس از تایید آزمایش خون، پزشک به احتمال زیاد برای شناسایی علت التهاب، آزمایش های اضافی را انجام می‌دهد.

تصویربرداری کبد

پزشک شما ممکن است از یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات مربوط به کبد شما استفاده کند:

- سونوگرافی

- سی تی اسکن

- MRI

بیوپسی کبد

بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته می شود. در طی بیوپسی کبد، پزشک سوزنی را به داخل کبد شما وارد کرده و یک قطعه از بافت را برای معاینه خارج می‌کند. آن ها به شما بی حس کننده موضعی می‌دهند تا درد کاهش یابد. این آزمایش می‌تواند به تعیین اینکه آیا شما بیماری کبد چرب و همچنین فیبروز کبدی دارید کمک کند.

بیشتر بخوانید: زرشک و تاثیر آن برسلامتی انسان

درمان کبد چرب

ر حال حاضر هیچ دارویی برای درمان کبد چرب تایید نشده است. برای تهیه و آزمایش داروها برای درمان این بیماری تحقیقات بیشتری لازم است. در بسیاری موارد، تغییر در شیوه زندگی می‌تواند به معالجه بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به شما موارد زیرا را توصیه کند:

- محدود کردن یا اجتناب از مصرف الکل

- کاهش وزن

- ایجاد تغییرات در رژیم غذایی

اگر دچار عارضه شده اید، ممکن است پزشک معالج درمان های دیگری را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز، ممکن است موارد زیر تجویز شود:

- تغییر سبک زندگی

- داروها

- جراحی

سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. در صورت بروز نارسایی کبد، ممکن است به پیوند کبد احتیاج داشته باشید.

درمان های خانگی کبد چرب

تغییرات در سبک زندگی اولین روش برای درمان بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادت های زندگی شما ممکن است به موارد زیر نیاز باشد:

- کاهش وزن

- کاهش میزان مصرف الکل

- یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی که کالری اضافی، چربی اشباع و چربی های ترانس در آن کم باشد

- حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته

برخی از شواهد نشان می‌دهند که مکمل های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب های کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک کند. با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. زیرا برخی از خطرات سلامتی مرتبط با مصرف زیاد ویتامین E وجود دارد. همیشه قبل از امتحان کردن یک مکمل جدید یا داروی گیاهی طبیعی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکمل ها یا داروهای طبیعی ممکن است فشار بر کبد شما وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می‌کنید در تداخل باشند. تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن غذاهای سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده مانند روغن زیتون، آووکادو و آجیل ممکن است باعث از بین رفتن چربی کبد شود. نشان داده شده است که پروتئین آب پنیر (Whey) باعث کاهش چربی کبد در زنان چاق تا 20٪ می‌شود. علاوه بر این، ممکن است به پایین آمدن سطح آنزیم کبد و ارائه مزایای دیگر در مبتلایان به بیماری پیشرفته تر کبد کمک کند. یک مطالعه نشان داد که آنتی اکسیدان های موجود در چای سبز به نام کاتچین به کاهش چربی کبد و التهاب در افراد مبتلا به NAFLD کمک می کند. برخی تحقیقات حاکی از آن است که مصرف 10 تا 14 گرم فیبر محلول در روز ممکن است به کاهش چربی کبد، کاهش سطح آنزیم کبدی و افزایش حساسیت به انسولین کمک کند.

رژیم غذایی مربوط به بیماری کبد چرب

اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، پزشک ممکن است برای تنظیم رژیم غذایی به شما کمک کند تا خطر عوارض را کاهش دهد. به عنوان مثال، ممکن است به شما توصیه کند که موارد زیر را انجام دهید:

- رژیم غذایی بخورید که سرشار از غذاهای گیاهی از جمله میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل باشد.

- مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر محصولات را محدود کنید.

- مصرف چربی های اشباع که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی موجود است محدود کنید.

- از چربی های ترانس که در بسیاری از غذاهای میان وعده فرآوری شده وجود دارند، خودداری کنید.

- از مصرف الکل خودداری کنید.

انواع بیماری کبد چرب

دو نوع اصلی از بیماری کبد چرب وجود دارد: غیر الکلی و الکلی. بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شامل کبد چرب غیر الکلی ساده، استئاتو هپاتیت غیر الکلی (NASH) و کبد چرب حاد حاملگی (AFLP) است. بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شامل کبد چرب الکلی ساده و استئاتو هپاتیت الکلی (ASH) است.  

فاکتورهای خطر کبد چرب

نوشیدن مقادیر زیاد الکل، شما را در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار می‌دهد. همچنین ممکن است در معرض خطر شدید ابتلا به بیماری کبد چرب باشید اگر:

- چاق هستید

- مقاومت به انسولین دارید

- دیابت نوع 2 دارید

- سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید

- باردار هستید

- سابقه عفونتهای خاص مانند هپاتیت C را دارید

- داروهای خاصی مصرف می کنید

- سطح کلسترول بالایی دارید

- سطح تری گلیسیرید بالایی دارید

- سطح قند خون بالایی دارید

- سندرم متابولیک دارید

مراحل کبد چرب

کبد چرب می‌تواند طی چهار مرحله پیشرفت کند:

- کبد چرب ساده. چربی اضافی در کبد وجود دارد.

- استئاتو هپاتیت. علاوه بر چربی اضافی، در کبد التهاب نیز وجود دارد.

- فیبروز. التهاب در کبد باعث ایجاد جای زخم یا فیبروز شده است.

- سیروز. فیبروز کبد گسترده شده است.

سیروز یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند باعث نارسایی کبد شود. ممکن است غیر قابل برگشت باشد. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از بروز آن جلوگیری شود. برای جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید.

پیشگیری از کبد چرب

برای پیشگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم مهم است، مانند:

- محدود کردن یا اجتناب از مصرف الکل

- حفظ یک وزن سالم

- خوردن رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که چربی های اشباع نشده، چربی های ترانس و کربوهیدرات های تصفیه شده در آن کم باشد.

- کنترل منظم شرح قند خون، سطح تری گلیسیرید و کلسترول

- در صورت وجود دیابت, دنبال کردن برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک

- حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته

انجام این مراحل همچنین می تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند. در بسیاری از موارد، می‌توان پیشرفت مراحل بیماری کبد چرب را از طریق تغییر در شیوه زندگی معکوس کرد. این تغییرات ممکن است به جلوگیری از آسیب و فیبروز کبد کمک کند. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند باعث التهاب، آسیب به کبد و فیبروز بالقوه برگشت ناپذیر شود. فیبروز شدید کبدی به عنوان سیروز شناخته می‌شود. در صورت ابتلا به سیروز، خطر ابتلا به سرطان کبد و نارسایی کبد افزایش می‌یابد. این عوارض می توانند کشنده باشند. برای بهترین نتیجه، مهم است که از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود پیروی کنید و یک شیوه زندگی سالم را پیش بگیرید.

منابع:

www.healthline.com

www.healthline.com