مغز به عنوان فرمانروای بدن یک ارگان حیاتی و مدیریتی برای فعالیت روزانه و حتی حیات انسان است. اگر هر لحظه از زمان به طور طبیعی قادر به انجام وظیفه و فعالیت‌های مورد نیازمان هستیم، تنها به سبب درست کار کردن سیستم عصبی و یا در کلیت آن، مغز است. عمل تنفس، عمل ادراک، تغذیه و حرکت ماهیچه‌ها و توانایی انجام کارهای ارادی ما همه در مرکز مدیریتی به نام مغز صورت می‌گیرد. اما همین فعالیت‌های ارادی و عادت‌های روزانه ما می‌تواند دشمنی خاموش علیه مدیریت سیستم بدن باشد. عادت‌هایی که بیشتر نتیجه سبک زندگی اشتباه و کم‌توجهی ناخواسته ما به تاثیر آن‌ها بر بدن و مرکز فرمانروایی آن است. در این نوشتار به ۷ عادت روزانه که برای همه ما کمابیش آشنا است می‌پردازیم که هر کدام به نوعی به تخریب مغز و کارایی ذهن در طولانی مدت منجر خواهند شد و سپس در بخش دوم به ارایه راه‌کارهای آسان و کاربردی جهت برطرف کردن این عادت‌ها خواهیم پرداخت. پس اگر سلامتی‌تان را دوست دارید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

آیا شما هم از این عادت‌ها رنج می‌برید؟

1مغز مثل ماهیچه؛ عادت تنبلی

مخرب‌ترین چیز برای یک عضله نداشتن حرکت و عدم فعالیت مستمر آن است. اگر می‌خواهید کارایی یک عضو از بدن‌تان را از دست دهید کافی است که برای مدت طولانی از آن استفاده نکنید. مغز نیز هم‌چون ماهیچه‌ها با تنبلی ما تنبل‌تر می‌شود و به طور کل کارایی خود را در مورد آن موضوع از دست می‌دهد.

2- فضای گریزناپذیر مجازی

مجموعه اطلاعات و داده‌هایی که هر روز از طریق اخبار و شبکه‌های مجازی به ما می‌رسد می‌تواند به نوعی در طولانی مدت اثرهای غیرمفید جبران‌ناپذیر بر مغز، حافظه و قدرت تحلیل و ادراک می بگذارد. البته بر کسی وشیده نیست که صرف استفاده از فضای مجازی به هیچ وجه نه مضر بلکه ضروری است و یکی از نیازهای انسان قرن ۲۱ امی است؛ اما عادت غوطه‌وری در فضای مجازی و شنیدن هر روزه خبرهای نامرتبط منفی و دل‌بستن به سرگرمی‌های مختلف و متنوع آن برای ساعت‌های طولانی یکی دیگر از عوامل مخرب مغز است که ارتباط مستقیمی با میزان افسردگی و نگرانی ما دارد.

3- یک‌جا نشستن طولانی

نشستن طولانی مدت بر روی صندلی و یا در یک وضعیت ثابت ممکن است به سلامت بدن و مغزتان آسیب جدی وارد کند. یکی از این اثرهای مخرب بر اساس پژوهش‌ها، کاهش کارایی حافظه است. گاهی ما فراموش می‌کنیم که چه مدت بر کارمان متمرکز شده‌ایم و یا آخرین باری که از جایمان بلند شده‌ایم چند ساعت پیش بوده است. علاوه بر این در طولانی مدت، داشتن یک سبک زندگی همیشگی و یکنواخت می‌تواند به فعالیت و عملکرد مغز شما آسیب وارد کند. اما شاید با چند راهکار ساده بتوانید عملکرد مغز خود را بهبود بخشید. برای این کار در قسمت راهکارها روشی برای غلبه بر این عادت پیشنهاد شده است.

4- مصرف قند زیاد زندگی شما را شیرین نمی‌کند

برخی پژوهش‌ها حاکی از آن است که چگونگی تغذیه ما بر نحوه اندیشیدن و تفکر ما تاثیرگذار است. همین پژوهش‌ها مکرر یادآور می‌شوند که مصرف قند زیاد در رژیم غذایی بر یادگیری و حافظه ما تاثیر منفی دارد. در واقع مصرف کالری و شیرینی نه تنها به افزایش وزن ما کمک می‌کند و باعث بالا رفتن بی‌رویه آن می‌شود، بلکه عملکرد مغز را نیز کاهش می‌دهد. مشکل بیشتر استفاده از شیرینی و قند زیاد، عادت کردن به این طعم دوست‌داشتنی است که گاهی دل کندن از آن به سختی ممکن است. شاید برای این‌کار نیاز به روش‌های درمانی از جنس تمرین جابه‌جایی ذهنی به روش آن‌تونی رابینز داشته باشید!

۵  آیا چند دوست واقعی (غیرمجازی) دارید؟

تنهایی یک مشکل رایج در دنیای ارتباط است. بله پارادوکس عجیبی است! به لطف افزایش روز افزون شبکه‌های اجتماعی و ارتباط بیشتر و بیشتر انسان‌ها با یکدیگر، اما امروزه انسان‌ها بیش از گذشته تنها هستند. به یاد داشته باشید که بالاترین کیفیت ارتباطی را در سال‌های نخست کودکی از راه ارتباط زنده و واقعی با والدین و اطرافیان نزدیک تجربه کرده‌ایم. این احساس کامل و با کیفیت، نیازی است که به مرور و با قرار گرفتن در شرایط کاری و مشغله‌های زندگی به فراموشی سپرده می‌شود.

اغلب، دوستانی در شبکه‌های مجازی داریم. دوستانی که شاید هر روزه با آن‌ها روز خود را شروع کرده و در طول روز با ارتباط‌های استیکری و به ندرت کلامی سعی در گذران زندگی روزمره با آن‌ها داریم. اما این ارتباط از آن نوع واقعی دوست داشتن نیست. در حقیقت تنهایی در معنای مدرن آن به معنای نداشتن کسی نیست، بلکه به معنای پایین بودن روابط و اندرکنش‌های واقعی با دنیای واقعی است. توانایی که تنها در ارتباط رو در رو حتی به مقدار بسیار اندک اما مستمر نجات‌بخش سلامتی مغز ما خواهد بود.

6- خواب و استراحت نامناسب و ناکافی

شاید به نظر بیاید این درد مشترک همه ما در روزگاری است که به سر می‌بریم. گاهی برای برخی افراد، رفتن به رختخواب و خوابیدن در یک ساعت منظم و به خواب رفتن فوری و حتی بیدار شدن با سرحالی و نشاط به دور از خستگی و خواب‌آلودگی، شبیه به یک رویا می‌ماند. این اتفاق البته می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما چیزی که مسئله را مهم‌تر می‌کند، تاثیر این عادت در سلامت و کارایی مغز ماست. کمبود خواب مناسب می‌تواند منجر به مرگ سلول‌های مغزی، کاهش حافظه و حتی افزایش درصد ابتلا به آلزایمر را در سنین بالاتر به همراه داشته باشد. آن‌چه یافته‌های علمی نشان می‌دهند این است که در هنگام خواب مغز ما به فرصتی جهت تکمیل تجربه‌ها و آموخته‌های روزانه دست می‌یابد و خود را برای ادامه فعالیت در روز بعد به روز رسانی می‌کند. اگر شما این فرصت را از او بگیرید، هم داده‌های دیروز و هم کارایی روز بعد خود را مختل کرده‌اید.

7- آخرین و رایج‌ترین عادت این روزها: گوش دادن به موسیقی با صدای بلند

لطفا اجازه ندهید صدای بلند موسیقی مغزتان را به خطر اندازد. همه ما ناگزیر از استفاده از هندفون در مکان‌های عمومی و چه بسا برای برخی هم‌چون خود من در تنهایی و خلوت هستیم. اما به خاطر داشته باشید که تنها ۳۰ دقیقه موسیقی با صدای بلند و نزدیک می‌تواند به شنوایی و هم‌چنین تمرکز مغز و کارایی حافظه شما آسیب جدی وارد کند. آسیبی که شاید بتوان از آن به ضایعه خاموش یاد کرد. زندگی در یک شهر بزرگ و صنعتی به قدر کافی صداهای بلند و ناخواسته‌ای را به ما تحمیل می‌کند، اما سعی کنید که حداقل این آسیب را خود به شنوایی و قدرت تمرکز ذهن خود وارد نکنیم.

بیایید به کارایی مغز خود بها بدهیم

راهکار یک

یکی از راه‌های بالا بردن کارایی مغز و جلوگیری از تنبلی آن: سعی کنید هر از گاهی یک مهارت جدید کسب کنید؛ مثلا یادگیری یک زبان جدید، با این کار هم به توانایی‌های ارتباطی خود کمک کرده‌اید و هم از تنبلی و تخریب مغز جلوگیری کرده‌اید.

راهکار دو

برای دوری از خطرها و آسیب‌های استفاده طولانی مدت از فضای مجازی  بر مغز و ذهن پیشنهاد می‌شود از برنامه‌های تنظیم حضور در هر اپلیکیشن استفاده کنید. برای مثال در یک برنامه تدریجی زمان چرخش در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را از ۵ ساعت به ۴ ساعت کاهش دهید. نگران از دست دادن یک استوری اضافه‌تر در اینستاگرام هم نباشید!

راهکار سه

جهت سلامت بدن و مغزتان یک آلارم در گوشی همراه خود بگذارید که هر ۵۰ دقیقه به شما یادآوری کند که باید از جای خود بلند شوید و یک فعالیت سبک انجام دهید. شاید نیاز داشته باشید که یک فنجان کوچک دم‌نوش میل کنید. در وهله دوم برای رهایی از یک سبک زندگی یکنواخت، می‌توانید هر از گاهی به انجام کارهایی که به آن‌ها عادت ندارید و به دور از عادت‌های روزانه‌تان است بپردازید. برای مثال پرداختن به یک کار هنری یا شرکت در یک کلاس تمرین ورزشی و یا انجام یوگا. در هر صورت سعی کنید خیلی طبیعی نباشید!

راهکار چهار

برای غلبه بر مصرف قند بالا و افزایش سلامت و کارایی مغزتان، عادت خوردن شیرینی را با خوردن مغزهای تقویت‌کننده مغز هم‌چون گردو جایگزین کنید. البته در خوردن خشکبار از تازه بودن و کم‌شور بودن آن‌ها مطمئن شده و لطفا این‌بار هم زیاده‌روی نکنید!

راهکار پنج

یک یا چند دوست دوران کودکی خود را که به آن‌ها دسترسی دارید انتخاب کرده و هر از گاهی تنها برای خودتان و بدون نیاز به تفریح‌های پرخرج، رفتن به سینما یا خرید و... تنها برای یک صحبت کوتاه حتی به مدت ۱۰ دقیقه، وقت خود را به بودن با او، اختصاص دهید. مطمئن باشید که این فرصت کوتاه لابه‌لای مشغله‌های زندگی کاری برای سلامت مغز هر دوی شما مفید است.

راهکار شش

برای اصلاح کیفیت و زمان خواب سعی کنید در یک برنامه تدریجی، خود را ملزم به خوابیدن در یک ساعت معین کنید. برای این کار می‌توانید از نرم‌افزارهای متنوعی که در گوشی‌های اندروید موجود است، استفاده کنید. یکی از این برنامه‌های کاربردی با جملات انگیزشی جالب آن ۲۱ روز است که به تدریج به شما کمک می‌کند تا بتوانید سر ساعت بخوابید و به کارایی بهتر مغز خود کمک کنید.

راهکار هفت

هیچ، فقط صدای خروجی هدفون خود را کمی کم‌تر کنید. البته اگر معتاد به استفاده از هدفون هستید می‌توانید از چند تکنیک ساده برای رهایی از این عادت استفاده کنید. برای مثال در جایی که موسیقی شما مزاحمتی برای دیگران ندارد، سعی کنید هدفون را کنار گذاشته و به موسیقی مورد علاقه خود گوش کنید. یادتان باشد که گوش ما و ساختار شنوایی به گونه‌ای است که پس از مدتی خود را با میزان صدای دریافتی هماهنگ می‌کند، پس برای بالا بردن صدای پخش، لطفا عجله نکنید!

بیشتر بخوانید: سیستم ایمنی بدن ما چگونه کار می کند؟

حرف آخر؛ مغز مرکز فرماندهی بدن است لطفا به فرمانده احترام بگذارید

بیشتر این عادت‌های روزانه در طولانی مدت می‌توانند اثرهای تخریبی جدی به مغز و سلامت بدن‌تان وارد کنند. اما با توجه به راهکارهای پیشنهادی و ساده‌ای که در بالا به آن‌ها اشاره شد، دوری کردن از این عادت‌ها چندان هم کار سختی نیست. می‌توان به جای قربانی بودن، یک روز خوب را با فعالیت‌های مفید و غیرآسیب‌زا آغاز کرد. فردا نه، از همین حالا به یک شروعِ جدید فکر کنید. راستی، شما هم می‌توانید راهکارهایی به سلیقه خودتان با این لیست اضافه کنید. این طور نیست؟