منتشر کننده
از شما خواننده گرامی درخواست داریم که تا انتها ما را همراهی کنید؛ چرا که قصد داریم در مورد یکی از اختلالات مهم عصر حاضر صحبت کنیم! این بیماری با نام اختصار PD، نوعی اختلال پیش‌رونده، مخرب و درازمدت دستگاه عصبی مرکزی است که عمدتاً سیستم حرکتی بدن را مختل می‌کند. نشانه‌های پارکینسون معمولاً آرام و به تدریج ظاهر می‌شوند و با پیشرفت بیماری، علائم غیرحرکتی نیز بروز می‌کنند. آشکارترین نشانه‌های زودرس این بیماری عبارتند از لرزش، خشکی بدن، آرام‌شدن حرکات و دشواری در راه رفتن. نشانه‌های شناختی و رفتاری این بیماری نیز در اغلب افراد معمولاً به شکل افسردگی، اضطراب و فقدان علاقه و هیجان بروز می‌کند. فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است مشکلاتی در خوابیدن و سیستم حواس خود نیز تجربه کند.
در ادامه مطالب قبلی لازم به ذکر است که در مراحل پیشرفته بیماری، بعضاً زوال عقل نیز رایج است. از طرف دیگر با اینکه هنوز علت بروز این بیماری به طور دقیق مشخص نشده، اما می‌دانیم که هر دو فاکتور ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. از این میان می‌توان به فاکتورهایی مانند افزایش سن، پیشینه خانوادگی ابتلا به بیماری پارکینسون، جهش‌های ژنتیکی، جنسیت، قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات، مصرف برخی داروها و پیشینه آسیب و جراحت مغز به‌عنوان عوامل بروز این بیماری اشاره کرد. مصرف‌کنندگان تنباکو و قهوه و چای، ریسک کمتری برای ابتلا به پارکینسون دارند.
همچنین راه تشخیص کیس‌های عادی این بیماری، معمولاً بر اساس نشانه‌های بیماری علی الخصوص نشانه‌های حرکتی می‌باشد. از آزمایش‌هایی همانند تصویربرداری عصبی می‌توان جهت تشخیص قطعی و کنار گذاشتن سایر بیماری‌ها استفاده کرد. پارکینسون معمولاً در افراد بالای ۶۰ سال بروز می‌کند. مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند و نسبت ابتلای مردان به زنان ۳ به ۲ است. پارکینسون ممکن است در افراد زیر ۵۰ سال نیز ایجاد شود که در این صورت پارکینسون زودرس خوانده می‌شود.. طبق آمار سال ۲۰۱۵، 2/6 میلیون فرد در جهان مبتلا به پارکینسون هستند و این بیماری سالانه به ۱۱۷٬۴۰۰ مرگ منجر می‌شود. امید به زندگی متوسط پس از تشخیص این بیماری، ۷ تا ۱۵ سال است.
اگر بخواهیم تاریخچه کوتاهی را از این بیماری برای شما عزیزان بیان کنیم، باید به این موضوع اشاره داشته باشیم که این بیماری برای اولین بار به وسیله یک دانشمند بریتانیایی به اسم جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد. به همین جهت نام او را بر روی این بیماری نیز گذاشتند. کارزارهای افزایش آگاهی درباره بیماری پارکینسون عبارتند از روز جهانی پارکینسون (۱۱ آوریل، روز تولد جیمز پارکینسون) و استفاده از گل لاله سرخ به عنوان نماد و سمبل این بیماری. افراد مبتلا به پارکینسون که آگاهی عمومی درباره این بیماری را افزایش داده‌اند عبارتند از محمدعلی کلی (بوکسور مشهور)، مایکل جی. فاکس (بازیگر)، دیویس فینی (دوچرخه سوار المپیک) و آلن آلدا (بازیگر).
هم اکنون راه حلی برای علاج و رفع بیماری پیدا نشده ولی روش‌هایی جهت درمان و کاهش عوارض آن وجود دارد. درمان اولیه عمدتاً با تجویز داروهای لودوپا، داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز، یا داروهای آگونیست دوپامین شروع می‌شود. با پیشرفت بیماری، اثر این داروها کمتر می‌شود و عوارض جانبی مانند دیسکینزی (حرکات غیرارادی عضلات) بروز می‌کند. در این مرحله، ممکن است داروها به صورت ترکیبی استفاده و دوز آنها افزایش داده شود. مشخص شده است که رژیم غذایی و برخی اشکال کار درمانی در بهبود این علائم تا حدی مؤثر است. در مواردی که بیمار دچار علائم شدید حرکتی است و به دارو پاسخ نمی‌دهد، گاهی از جراحی برای قراردادن ریز الکترونیک و تحریک عمقی مغز استفاده می‌شود..
علت ابتلا به بیماری پارکینسون چیست؟
سؤالی که مطرح می‌شود این است که ابتلا به چنین بیماری چه دلایلی می‌تواند داشته باشد؟ باید گفت که در واقع این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های عصبی در عقده‌های قاعده‌ای (basal ganglia)؛ ناحیه‌ای از مغز که حرکات بدن را کنترل می‌کند، دچار اختلال شده و یا می‌میرند. به طور معمول، این سلول‌های عصبی (نورون‌ها) یک ماده شیمیایی مهم، به نام دوپامین تولید می‌کنند. دوپامین نقشی حیاتی در هماهنگی و تنظیم حرکات بدن دارد. مرگ یا اختلال عملکرد این نورون‌ها، باعث کاهش تولید دوپامین در مغز و همین امر سبب بروز مشکلات حرکتی ناشی از بیماری پارکینسون می‌شود. اما هنوز علت دقیق مرگ سلول‌های عصبی تولید کننده دوپامین مشخص نیست.
به جز مشکلات حرکتی، علائم غیرحرکتی نیز وجود دارند که تحت تأثیر و ناشی از این بیماری می‌باشند. در همین خصوص لازم است بدانید که متأسفانه مبتلایان به پارکینسون، پایانه‌های عصبی تولید کننده نوراپی‌نفرین را هم از دست می‌دهند. نوراپی‌نفرین پیام‌رسان شیمیایی اصلی سیستم عصبی سمپاتیک است که بسیاری از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب و فشار خون را کنترل می‌کند. از دست دادن این پایانه‌های عصبی سبب برخی علائم غیرحرکتی پارکینسون مانند خستگی، فشار خون نامنظم، کاهش حرکات دستگاه گوارش و افت ناگهانی فشار خون در زمان برخاستن (از حالت نشسته یا دراز کشیده) می‌شود.
همچنین در بسیاری از سلول‌های مغزیِ افراد مبتلا به این بیماری، توده‌هایی غیرطبیعی و از جنس پروتئین تحت عنوان اجسام لوئی وجود دارد که محققان و دانشمندان زیادی در تلاش هستند تا عملکرد طبیعی و غیرطبیعی این پروتئین‌ها و ارتباط آنها با جهش‌های ژنتیکی مؤثر بر بیماری پارکینسون و زوال عقل ناشی از اجسام لوئی، را درک کنند. اگرچه برخی از موارد پارکینسون ارثی به نظر می‌رسد در بیشتر موارد این بیماری به طور تصادفی رخ می‌دهد و به نظر نمی‌رسد که یک بیماری ارثی باشد و در تعداد کمی از موارد ابتلا می‌توان جهش‌های ژنتیکی خاص را ردیابی کرد. امروزه بسیاری از محققان بر این باورند که بیماری پارکینسون ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی، مانند قرار گرفتن در معرض سموم، است.
نشانه‌های بیماری پارکینسون چیست؟
چهار نشانه اصلی که برای این بیماری گزارش شده است، شامل موارد زیر می‌باشد:
1- لرزش دست‌ها، بازوها، پاها، فک یا سر؛
2- سفتی اندام‌ها و تنه؛
3- کندی حرکت و
4- اختلال در تعادل و هماهنگی که گاهی منجر به زمین خوردن می‌شود.
علائم دیگر ممکن است شامل افسردگی و سایر تغییرات خلقی، اختلال در بلع، جویدن و صحبت کردن؛ مشکلات ادراری یا یبوست؛ مشکلات پوستی و اختلالات خواب باشد. علائم پارکینسون و سرعت پیشرفت بیماری در بین افراد متفاوت است. گاهی اوقات افراد علائم اولیه پارکینسون را به عنوان نشانه‌های پیریِ طبیعی، نادیده می‌گیرند.
همان طور که در ابتدای مطالب نیز گفته شد، علائم اولیه این بیماری خفیف بوده و به تدریج ظاهر می‌شوند. برای مثال، امکان دارد فرد لرزش خفیفی را احساس کند یا در بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشد، یا ممکن است متوجه شود که خیلی آرام صحبت می‌کند، یا اینکه دست خطش تغییر کرده است. دوستان یا اعضای خانواده ممکن است اولین کسانی باشند که متوجه تغییرات در فرد مبتلا به پارکینسون، می‌شوند. آنها ممکن است ببینند که چهره فرد فاقد احساس است یا اینکه فرد دست یا پای خود را به طور معمول حرکت نمی‌دهد.
تعداد زیادی از افراد مبتلا متوجه این موضوع خواهند شد که پیش از تجربه سفتی بدن و لرزش اندام‌ها، علائمی مثل مشکلات خواب، یبوست، کاهش حس بویایی را تجربه کرده‌اند. افراد مبتلا به پارکینسون اغلب دچار راه رفتن پارکینسونی می‌شوند. منظور از راه رفتن پارکینسونی، تمایل به خم شدن به جلو، برداشتن گام‌های سریع و کوچک و کاهش حرکات بازوها است. همچنین ممکن است فرد در شروع یا ادامه حرکت مشکل داشته باشد. علائم اغلب در یک طرف بدن یا حتی تنها در یک اندام شروع می‌شود، که با پیشرفت بیماری، در نهایت هر دو طرف را درگیر می‌کند. با این حال، ممکن است علائم در یک طرف شدیدتر از طرف دیگر باشند.
روش‌های تشخیص بیماری پارکینسون
از آنجا که هیچ آزمایش معینی جهت تشخیص موارد غیرژنتیکی این بیماری وجود ندارد، بنابراین تشخیص طبق سابقه پزشکی فرد و معاینه عصبی صورت می‌گیرد. بهبود علائم پس از شروع دارو یکی دیگر از معیارهای مهم تشخیص بیماری پارکینسون است. بعضی اختلالات می‌توانند علائمی مشابه علائم بیماری پارکینسون ایجاد کنند. گاهی اوقات به علائم مشابه پارکینسون ناشی از علل دیگر، پارکینسونیسم گفته می‌شود. هرچند که ممکن است این اختلالات در ابتدا به اشتباه به عنوان بیماری پارکینسون تشخیص داده شوند. بنابراین انجام آزمایش‌های اختصاصی و پاسخ به درمان دارویی ممکن است به افتراق این اختلالات از بیماری پارکینسون کمک کنند. از آنجایی که بسیاری از اختلالات دیگر با علائم مشابه پارکینسون نیاز به درمان‌های متفاوتی دارند، تشخیص دقیق و به موقع آنها بسیار مهم است.
عاقبت بیماری پارکینسون
در نظر داشتن این نکته ضروری است که با توجه به مراحل بیماری، این بیماری به تنهایی موجب مرگ افراد مبتلا نمی‌شود. بلکه علائم ناشی از آن می‌تواند منجر به بروز بیماری‌ها و مشکلات دیگر مثل آسپیراسیون ریوی و زوال عقل شود. آسپیراسیون ریوی یا آسپیراسیون، زمانی رخ می‌دهد که ترشحات گلو یا سیستم گوارشی و اجسام صلب مانند یک‌دانه عدس، وارد مجاری تنفسی شده و موجب خفگی یا عفونت‌های سیستم تنفسی شود. این مشکلات به همراه خطر سقوط، زخم و شکستگی‌های ایجادشده، می‌توانند باعث مرگ بیمار شوند؛ زیرا عموماً در بیماران مبتلابه پارکینسون مشکلات حرکتی و بلع شایع است. به همین دلیل مراقبت‌های شبانه‌روزی و دقیق از بیماران پارکینسون که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند، حیاتی است.
یک تحقیق طولانی مدت بین تعداد زیادی از بیماران مبتلا به این بیماری نشان داده است که در حالت کلی ۲۳ درصد مبتلایان به خوبی زندگی را ادامه داده و توانسته‌اند تا ۱۰ سال پس از ابتلا به بیماری تعادل خود را حفظ کنند و علت مرگ بیماران پارکینسونی در نیمی از بیماران به دلیل پنومونی است و اینکه احتمال از دست دادن توانایی فرد برای حفظ تعادل پس از ۱۰ سال مشخص می‌شود. پارکینسون بیماری است که از زمانی که علائم آن دیده می‌شود، می‌توانید حداقل تا ۱۰ سال به زندگی عادی ادامه داد و از آن به بعد بسته به پیشرفت بیماری علائم زوال عقل بروز کرده و شخص توانایی‌های ادامه زندگی را از دست می‌دهد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با بیماری کبد چرب
درمان بیماری پارکینسون
همان گونه که می‌دانید تا کنون درمان حتمی برای این بیماری کشف نشده است ولی از داروهایی مثل لودوپا یا مادوپار، آمانتادین، بی‌پریدن و سلژیلین برای درمان آن استفاده می‌شود. تا زمانی که بیمار داروهای درمانی را مصرف می‌کند علائمش کنترل می‌شوند اما در صورت قطع داروها علائم گاهی با شدت بیشتری برمی‌گردند. گاهی متخصص مغز و اعصاب جراحی را برای درمان بیماری پیشنهاد می‌کند. شایان ذکر است که نقش کاردرمانی و فیزیوتراپی را نباید در بهبود عملکرد افراد مبتلابه پارکینسون نادیده گرفت. اشخاص مبتلا به بیماری پارکینسون به مرور زمان در اثر سفتی عضلات و لرزش اندام‌ها، بکارگیری از اندام‌هایشان را رها کرده و خانه‌نشین می‌شوند؛ اما با کاردرمانی و فیزیوتراپی مداوم می‌توان بخشی از توانایی‌های از دست رفته بیماران را به آنها برگرداند.
معمولاً در مواردی که پیشرفت بیماری حاد باشد به طوری که در زندگی روزمره شخص مبتلا اخلال به وجود آورد، از جراحی استفاده می‌شود. در این روش دستگاهی در درون مغز فرد مبتلا قرار داده شده تا بوسیله آن حرکات بدن فرد کنترل شود. محققان آمریکایی دانشگاه واشنگتن به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف نیکوتین در کاهش خطر ابتلا به پارکینسون نقش بسزایی دارد. این محققان مصرف نیکوتین خوراکی موجود در فلفل و گوجه‌فرنگی را باعث کاهش ابتلا به پارکینسون دانستند. در این تحقیقات آماری افراد سیگاری در خطر کمتری نسبت به دیگران قرار داشتند ولی با توجه به دیگر مضرات سیگار و قلیان، این‌ها به عنوان منابع نیکوتین توصیه نشده و پیشنهاد می‌کنیم از فلفل و گوجه‌فرنگی برای کسب نیکوتین مورد نیاز بدن استفاده کنید.
مؤثرترین راهکار جهت مقابله با اثرات مخرب و درمان این بیماری ورزش کردن است. اشخاص با توانایی بیشتر بایستی حتماً به صورت روزانه کمی نرمش و فعالیت داشته باشند و افراد با توانایی کمتر باید تحت فیزیوتراپی و کاردرمانی قرار بگیرند تا از خشک شدن عضلات و از کار افتادن آنها تا حد امکان جلوگیری کنند. باید یادآور شد کسانی که دست خود را بالا می‌برند یا پایشان را چند بار خم و راست می‌کنند، به مراتب وضعیت بدنی بهتری نسبت به افراد میان‌سالی دارند که پارکینسون آنها را به طور مطلق خانه‌نشین و بدون تحرک کرده است. در خصوص درمان علائم غیرحرکتی پارکینسون نیز مثل اختلال خواب و مشکلات عاطفی، شواهد کمتری در دست است.
بیماری پارکینسون و رژیم غذایی
مسلماً جهت پیشگیری از هر نوع بیماری، بدن انسان به دریافت انواع مواد مغذی و ویتامین‌ها نیاز داشته و همچنین در صورت ابتلا به بیماری باید رژیم غذایی درستی انتخاب کنیم؛ از این رو چنانچه تصمیم دارید از یک رژیم لاغری برای کاهش وزن استفاده کنید، این رژیم باید اصولی و سالم باشد. به همین دلیل ما به کسانی که می‌خواهند رژیم لاغری بگیرند پیشنهاد می‌کنیم از رژیم‌های متخصصان تغذیه استفاده کنند که نه تنها شما را به تناسب اندام می‌رساند، بلکه سلامتی شما را تضمین می‌کند. در کنار آن می‌توانید از گزینه پیگیری و همچنین ارائه ورزش نیز استفاده کنید تا سبک زندگی سالمی داشته باشید.
