تجربه مادر شدن بدون شک از زیباترین تجربه های هر خانم است اما به شرطی که این دوران با آرامش پشت سر گذاشته شود و خاطرات خوبی از آن باقی بماند. لازمه داشتن آرامش در این دوران، اطلاع دقیق از تغییرات بدن و آگاهی از پیچ و خم های این مسیر است؛ موضوعی که شاید کمتر خانمی از صفر تا صد برای آن آموزش دیده باشد. ایجاد ارتباط خوب بین مادر و نوزاد، نیاز به همکاری مادر، نوزاد و همسر دارد و انرژی و وقت زیادی را می طلبد.

در این مطلب قصد داریم تغییرات سینه ها را در دوران بارداری و حتی پس از به دنیا آمدن فرزند دلبندتان به شما بگوییم تا در صورت مشاهده هر گونه تغییری نگران نشوید و تشخیص دهید که آیا امری طبیعی است یا نیاز به بررسی پزشک دارد؟ همچنین دو میکروب شایعی که می تواند موجب ایجاد عفونت شود را برای شما به تفکیک آورده ایم و راه و روش درمان آن را ذکر کردیم.

قبل از تولد نوزاد:

تغییرات سینه یکی از اولین علائم بارداری است. همه انواع هورمون ها در این زمان دستخوش تغییراتی می شوند و استروژن و پروژسترون حرف اول را در این زمینه می زند. هورمون های استروژن و پروژسترون حتی در دوران مجردی و در سیکل های قاعدگی نقش مهمی را ایفا می کنند. بالا و پایین شدن این هورمون ها، تحت فرمان بخش هایی از مغز و تخمدان است. در این دوران سینه ها حساس هستند و ممکن است کمی درد داشته باشند و به شما احساس گزگز کردن بدهند. داشتن درد در سینه ها طبیعی است اما اگر عادت دارید به روی شکم بخوابید ممکن است کمی خواب شبانه برایتان آزار دهنده باشد.

این تغییرات به این دلیل است که این هورمون‌ها باعث می‌شوند مجاری شیر شما منشعب شوند و لوبول‌ها - که آلوئول‌ها، کارخانه‌های کوچک تولید شیر شما را در خود جای داده‌اند - شکوفا شوند. در همین حال، پرولاکتین که مانند استادی است که برای تنظیم سرعت و ایجاد تولید شیر آموزش دیده، در حال افزایش است (سطح پرولاکتین شما تا تاریخ به دنیا آمدن نوزاد تا 20 برابر بالاتر از حد طبیعی خواهد بود). در حدود شش ماهگی، سینه ها به طور کامل قادر به تولید شیر هستند.

بعد از تولد نوزاد:

برخلاف آنچه بسیاری از ما تصور می‌کنیم، شیر شما در لحظه‌ای که نوزادتان به دنیا می‌آید با سرعت سرریز نمی شود. در عوض، مقدار کمی آغوز خواهید داشت که اصطلاح "طلای مایع" به آن اشاره دارد. ضخیم، زرد و یک مرهم باورنکردنی برای کوچولوی شماست که سیستم ایمنی بدن او را برای زندگی تقویت می کند. تا روز سوم (معمولا) سینه های شما با شیر پر می شود. این اتفاق می تواند طاقت فرسا باشد؛ به ویژه برای والدینی که برای اولین بار نوزادی را به دنیا می آورند.

در این دوران، ممکن است متوجه برآمدگی‌های برجسته و ریز در ناحیه آرئول شوید. حتی اگر برجستگی هایی از قبل در سینه داشتید، ممکن است این برجستگی ها برآمده تر شوند. این ها غده های مونتگومری هستند و برای روان کردن سینه و دور نگه داشتن میکروب ها وجود دارند. نیازی به مبارزه و پیگیری برای درمان آن ها نیست! به دلیل افزایش حجم خون، وریدهای شما نیز ممکن است بیشتر قابل مشاهده باشند.

اندازه سینه هیچ ربطی به توانایی شما در تولید شیر یا شیر دادن ندارد. با این حال، عاملی که موثر است این است که شکل نوک پستان - به ویژه صاف، معکوس یا بسیار برجسته - می تواند بر روی چفت شدن نوزاد با سینه تاثیر بگذارد. اگر نگرانی یا سوالی در مورد شیردهی دارید، یا اگر نوزاد در عرض دو هفته پس از تولدش وزن اضافه نمی کند (برای یک نوزاد ترم)، با پزشک خود حتما صحبت بکنید و سوال خود را خیلی واضح از او بپرسید.

تغییرات نوک سینه:

نوک سینه که در دیکشنری پزشکی به نام نیپل شناخته می شود هم در دوران بارداری و زایمان تغییراتی را تجربه می کند. نوک سینه ها در هنگام شیردهی به سرعت سفت می شوند. در ادامه نکاتی را به صورت خلاصه برای شما گردآوری کردیم که می تواند به سلامت شما و فرزندتان کمک بسیاری کند:

- یا اپس از شیردهی به سینه های خود فرصت دهید تا در هوا خشک شوند. به یاد داشته باشید که رطوبت دشمن شماست!

- هنگام حمام از صابون برای شستن نوک پستان خود استفاده نکنید چرا که این کار می تواند روغن های روان کننده طبیعی نوک سینه ها را از بین ببرد و آن ها را بیش از حد خشک کند.

- از سوتین های تنگ خودداری کنید. پوشیدن سوتین های تنگ می تواند درد نوک پستان یا چروکیدگی و احتمالاً مجاری مسدود شده ایجاد کند.

- هنگام استفاده از محافظ سینه مطمئن شوید که آن را به طور مرتب عوض می کنید. تکرار می کنیم: رطوبت دشمن است!

- اگر در اثر شیردهی (یا پمپاژ شیر) احساس درد کردید، به آرامی مقداری روغن زیتون را روی هر نوک پستان بمالید و اجازه دهید در هوا خشک شود. از این که چقدر می تواند مفید باشد شگفت زده خواهید شد. نکته مثبتی که در این روش وجود دارد این است که روغن زیتون هیچ خطر آلرژیک ندارد.

موقعیت های خطرناکی که باید بشناسید:

هر مادر می بایست به علائم و نشانه های بدن خود آگاه باشد و با دقت به آن ها گوش به زبان بدن خود بدهد. در ادامه چند مشکلی که ممکن است در دوران بارداری پیش بیاید را برای شما توضیح خواهیم داد. در چنین حالتی بهترین کار تماس با پزشک خود و جویا شدن درمان است. از انجام هر گونه درمان سرخود پرهیز کنید.

- برفک دهان:

برفک یک نوع عفونت قارچی است که گاهی اوقات ممکن است در نوزادان شیرخوار و روی نوک سینه های زنان شیرده مشاهده شود. برفک در اثر رشد بیش از حد کاندیدا آلبیکنس، قارچی که در دستگاه گوارش و روی پوست زندگی می کند، ایجاد می شود. کاندیدا یک ارگانیسم طبیعی است. معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند، اما اگر به طور غیرقابل کنترلی تکثیر شود، می تواند باعث بروز برفک شود. در زنانی که شیر می‌دهند، برفک می‌تواند در نوک سینه‌ها، آرئول‌ها و سینه‌ها قرار بگیرد و باعث درد قابل توجهی شود. اگر نوک سینه های شما ترک خورده و باز باشد، ممکن است این اتفاق بیفتد. همچنین در صورت ابتلا به عفونت قارچی واژن، ممکن است احتمال ابتلا به برفک در سینه‌هایتان بیشتر باشد.

نوزادان شیرخوار نیز ممکن است در دهان و زبان خود دچار برفک دهان شوند. برفک دهان در نوزادان می تواند دردناک باشد. اگر کودک شما به برفک دهان مبتلا باشد، ممکن است کج خلق باشد یا در تغذیه مشکل داشته باشد. برفک دهان در نوزادان زیر 6 ماه شایع است. اگر کودک شما برفک دهان دارد، هر چیزی که در دهانش بگذارد نیز می تواند برفک دهان را پخش کند. برای جلوگیری از این امر مهم است که پستانک ها، حلقه های دندان درآوردن و نوک سینه ها را استریل کنید. همچنین اگر قارچ در مدفوع کودکتان باشد، با کمی دقت حین تعویض پوشک، می توانید متوجه آن شوید.

برفک دهان را می توان با داروهای ضد قارچ درمان کرد. پزشک شما ممکن است یک کرم ضد قارچ موضعی مانند کرم میکونازول، برای اعمال روی سینه‌ها تجویز کند. برخی از ضد قارچ های موضعی برای استفاده خوراکی مناسب هستند، اما برخی دیگر طوری هستند که باید قبل از شیردهی به نوزاد، از روی سینه شما پاک شوند.

بیشتر بخوانید:‌ سیستم تشخیص عنبیه در کشور تولید شد

- ماستیت:

ماستیت یک عفونت سینه است و معمولاً در چند هفته اول پس از زایمان در زنان شیرده ایجاد می شود. گاهی این عفونت چند ماه پس از تولد نوزاد در زنان شیرده نیز رخ می دهد. ورم پستان زمانی ایجاد می شود که باکتری ها (معمولاً استافیلوکوک ها یا استرپتوکوک ها) از دهان کودک از طریق نوک سینه مادر وارد سینه شوند. این انتقال باکتری ها باعث عفونت و التهاب در غدد تولید کننده شیر و اطراف آن می شود. به طور معمول، یک زن مبتلا به ورم پستان دچار تب می شود و متوجه درد و قرمزی در یک ناحیه از سینه می شود. این مادر در چنین شرایطی احتمالاً به بدن درد و خستگی شبیه آنفولانزا نیز مبتلا خواهد شد.

اگر ورم پستان ساده تشخیص داده نشود یا درمان نشود، ممکن است به مجموعه ای از چرک به نام آبسه تبدیل شود. اگر پزشک شما یک توده در زیر ناحیه قرمزی روی پوست شما پیدا کند، به آبسه مشکوک خواهد شد. آنتی بیوتیک ها معمولا در درمان ورم پستان موثر هستند. با این حال، در برخی موارد، درمان عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک ممکن است دشوار باشد.

برای پیشگیری از ماستیت به فرزندتان اجازه دهید تا قبل از تغییر سینه در شیردهی، شیر یک سینه را کاملا تخلیه کند و سپس به سراغ سینه دیگر برود. از سوی دیگر بهتر است شما نیز در هربار شیردهی، پوزیشن خود را تغییر دهید و بررسی کنید که آیا نوزاد شما به درستی به سینه هایتان متصل شده است یا خیر.

تغییرات فاز جنسی به فاز عملکردی:

فراتر از تغییرات فیزیکی، مورد دیگری وجود دارد که باید به آن بپردازیم: سینه های شما از حالت جنسی به عملکردی تغییر می کند. مانند شکم باردار، سینه های شما نیز در هنگام شیردهی، غرق در زندگی و نقش جدید خود می شوند به همین دلیل سینه ها روی تامین شیر، چفت، مراقبت از نوک پستان و برنامه های تغذیه متمرکز می شوند و قطعا چنین تغییری در سینه ها از لحاظ جنسی برانگیخته کننده نیست چرا که دیگر هدف سینه ها تجریک شدن نیست و تمام تلاش خود را برای اجرای خوب عملکردشان گذاشته اند. جای نگرانی نیست چرا که با گذشت زمان، مجدد سینه ها حالت قبلی را به خود خواهند گرفت.

سینه ها پس از بارداری:

خلاصه بگوییم: Saggy!

متاسفانه باید بگوییم که در اینجا تمام تقصیرات به گردن بارداری است که شیردهی نیز آن را همراهی می کند. بزرگ تر شدن و متراکم شدن سینه ها با مجاری شیر اتفاقاتی هستند که تغییراتی بر روی بافت همبند و چربی سینه ها ایجاد می کنند. و در نهایت موجب شل تر و نازک تر شدن سینه ها می شوند پس در صورتی که این تغییرات را در سینه هایتان مشاهده کردید نگران نباشید و بدانید که برای هر خانم دیگری نیز پیش می آید. اینکه دقیقاً چگونه سینه های شما را تغییر می دهد، بر اساس ژنتیک، سن، ترکیب بدن و بارداری های قبلی شما است.

استفاده از نیپل شیلد الزامی است؟

نیپل شیلد یا سپر نوک سینه، یک وسیله سیلیکونی است که روی نوک پستان شما قرار می گیرد تا به نوزاد شما در صورت مشکل شیردهی کمک کند. سپرهای نوک پستان دارای پایه ای هستند که اطراف آرئول شما (پوست اطراف نوک پستان) به صورت مخروطی شکل می پیچد. برخی از محافظ های نوک پستان دارای ناحیه ای برش خورده هستند تا امکان تماس پوست به پوست بیشتر بین شما و نوزادتان فراهم شود. قسمت نوک سینه دارای سوراخ های ریزی در نوک آن است که به شیر اجازه می دهد تا به دهان کودک شما جاری شود. بیشتر سپرهای نوک پستان نازک، انعطاف پذیر و شفاف هستند.

افراد زمانی که کودکشان در حال یادگیری نحوه شیر دادن است، معمولاً در چند هفته اول پس از تولد، از محافظ نوک سینه استفاده می کنند. برخی از نوزادان به دلایل مختلف در اوایل تولد با چسبیدن به سینه نمی توانند به خوبی شیر بخورند و در وزن گیری دچار مشکل شوند. برای والدینی که مایل به شیر دادن هستند، استفاده از محافظ نوک پستان می تواند به آنها اجازه دهد به شیردهی ادامه دهند و از پمپاژ کردن شیر خود در شیشه شیر یا تغییر شیردهی به شیر خشک اجتناب کنند.

سازمان های بهداشتی مورد اعتماد مانند آکادمی اطفال آمریکا (AAP) اکیدا شیردهی انحصاری با شیر مادر را برای 6 ماه اول و ادامه تغذیه کودک با غذاهای جامد معرفی شده، حداقل تا سن 1 سالگی یا بیشتر، توصیه می کنند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تغذیه با شیر مادر را تا سن 2 سالگی یا بیشتر توصیه می‌کند. اکثر متخصصان بر این باورند که شیردهی بهترین راه برای نوزادان است؛ روع شیردهی در عرض 1 ساعت پس از زایمان فواید بیشتری را به همراه دارد. شیر مادر تمام مواد مغذی مورد نیاز کودک شما را برای رشد و سالم ماندن دارد، از جمله در روزهای اول که آغوز غنی از مواد مغذی تولید می شود.