یک سری از بیماری ها نادر هستند و کمتر شنیده شده اند و به همین دلیل بسیار کمتر در رابطه با آن ها اطلاعات داریم. این بیماری از این دست بیماری هاست. یک بیماری پوستی خودایمنی است که در آن، سیستم ایمنی بدن علیه خودش عمل می‌کند یعنی زمانی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن، سیگنال‌های اشتباهی می‌فرستد. این سیگنال‌ها با دستورات اشتباه خود، باعث افزایش سرعت تولید سلولهای پوستی و در نتیجه پوسته پوسته شدن پوست می‌گردد. هرچند که این نوع بیماری چندان شایع نیست (شیوع این بیماری در حدود 2 ٪ از کل جمعیت می‌باشد) ولی افرادی که با آن دست و پنجه نرم میکنند، با مشکلات فراوانی روبرو هستند.

قابل ذکر است که این بیماری، واگیردار و مسری نیست بلکه یک بیماری ژنتیکی بوده و دلیل اصلی بیماری آن به وراثت باز می‌گردد. به این معنا که از بدو تولد در ژن فرد وجود دارد، ولی بروز آن قطعی نیست. عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند این بیماری را نمایان کنند از قبیل: عفونت، تحریکات موضعی، داروهای خاص، آسیب پوست، آب و هوا، سیگار، الکل و استرس. ابتلا به این بیماری در سنین مختلف دیده می‌شود، نوع اولیه آن اغلب در سنین جوانی نمود پیدا می‌کند که ممکن است در سنین بالاتر نیز تشدید شود. واژه یونانی psora که نام بیماری از آن گرفته شده، به معنای خارش است.

علائم و نشانه‌های پسوریازیس

یک سری از نشانه ها همیشه بیانگر نوع بیماری هستند که باید به آن ها دقت کرد. علائم اصلی بیماری این بیماری ضایعات پوستی می‌باشد که ممکن است پوسته‌ها ریخته شوند و پوسته های نقره‌ای جایگزین آن‌ها شوند. این ضایعات اغلب به صورت متقارن در هر دو طرف بدن قرار دارند که اغلب با خارش شدید و احساس سوزش همراهند. پسوریازیس معمولا بسیار خفیف است و باعث ضایعاتی در ناحیه آرنج و زانو یا حالت پوسته پوسته شدن در پوست سر می‌شود. با این حال، این بیماری می‌تواند هر منطقه از پوست را درگیر کند یا بسیار شدید باشد. علائم پسوریازیس در دوره عود بیماری ایجاد می‌شود و همینطور در طول زمان‌های مختلف طی ​​۱ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد تا به طور کامل پاک شده و بهبود یابند.

به طور کلی علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است اما می‌توان به علائم زیر به عنوان مهم‌ترین نشانه‌های این بیماری اشاره کرد:

اول از همه به معمول ترین و بارز ترین نشانه ها می پردازیم تا بتوانیم به راحتی تشخیص دهیم. یکی از رایج ترین حالت ها فلس فلس شدن پوست به همراه پینه‌های زبر قرمز برآمده، پوست خشک و ترک‌خورده که ممکن است با خونریزی همراه باشد، خارش، سوزش و درد روی پوست، ضخیم شدن و برآمدگی ناخن‌ها، گاهی همراه با تاول‌های پر از چرک روی لکه‌های قرمز پوست، مفاصل متورم و سفت.

انواع پسوریازیس

این نوع بیماری پنج نوع اصلی و رایج دارد که عبارتند از:

- پسوریازیس پلاکی یا پسوریازیس ولگاریس (Plaque psoriasis)

شاید به وفور این نوع از بیماری را در اطرافیانتان دیده باشید در حقیقت این نوع بیماری، از شایع‌ترین انواع آن به شمار می‌رود که در آن لکه‌های قرمز و خشک روی پوست دیده می‌شود. این لکه‌ها با بزرگ‌تر شدن به مرور به یک ضایعه فلسی نقره‌ای تبدیل می‌گردند. گاهی بعد از بهبود خشکی، لکه‌های خون در زیر لایه‌های سلولی دیده می‌شود. ضایعات پوستی ممکن است دردآور یا با خارش همراه باشند. تعداد آن‌ها نیز در سرتاسر بدن متغیر است و در هر قسمتی از بدن (حتی درون دستگاه تناسلی و بافت نرم درون دهان) ظاهر می‌شوند.

- پسوریازیس خالدار یا گوتات یا پسوریازیس قطره‌ای (Guttate psoriasis)

همیشه وقتی بیماری ای کودکان را تهدید می کند ترسناک تر به نظر می رسد. این بیماری در کودکان و نوجوانان ظاهر شده و دلیل اصلی آن عفونت باکتریایی مانند «عفونت استرپتوکوکی گلو» است. در اثر این عفونت تکه‌های خشک پوست در سراسر بدن تشکیل می‌شود و اغلب بعد از مدتی از بین می‌رود. لکه‌های کوچک و شبیه به قطره آب بر روی بدن، دست، پا و کف سر به وجود می‌آید. ضایعات توسط پوسته نازکی پوشانده می‌شوند و به ضخیمی پلاک‌ها نیستند.

- پسوریازیس معکوس یا صدف پوستی (Inverse psoriasis)

یکی دیگر از انواع این بیماری به معکوس معروف است که درمان سختی دارد و از طرف پزشکان این مطلب تایید شده است. این بیماری در بخش‌های پر چین و چروک پوست بدن به وجود می‌آید. پلاک‌های قرمز، صاف و خارش‌آور در ناحیه‌هایی مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن، زیر سینه و نواحی اطراف دستگاه تناسلی ظاهر می‌شوند. پوست ملتهب این قسمت با تعریق و اصطحکاک وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کند. عفونت قارچی از عوامل به وجود آورنده این نوع پسوریازیس است.

- پسوریازیس پوسچولار (Pustular psoriasis)

یک نوع دیگر از این بیماری که حالت شیوع آن تقریبا متوسط است و کمتر در بین مردم دیده می شود به این نام شهرت یافته است. این بیماری در حقیقت به صورت چرک های سفید یا تاول های چرک غیر عفونی که پوست قرمز آن را احاطه کرده است، ظاهر می شود. پسوریازیس پوسچولار، بزرگسالان را بیش از کودکان تحت تأثیر قرار می دهد و کمتر از ۵ درصد موارد پسوریازیس را تشکیل می دهد. این بیماری می تواند مناطق خاصی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد، به عنوان مثال دست ها و پاها یا قسمت اعظمی از بدن. پسوریازیس پوسچولار تمایل به چرخه‌ای بودن دارد که در آن پوسته پوسته شدن به دنبال قرمز شدن پوست رخ می‌دهد.

- پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic psoriasis)

خوشبختانه در مواردی می توانیم نمونه های بسیار کمی را ببینیم. این بیماری که از احتمال شیوع کمتری برخوردار است، نوعی التهاب نادر می‌باشد که می‌تواند تمام سطح بدن را با پوسته‌های قرمز بپوشاند (همراه با خارش و سوزش شدید). پسوریازیس اریتودرمیک تعادل شیمیایی بدن را مختل می کند. این تداخل ممکن است باعث از بین رفتن پروتئین و مایعات شود که می‌تواند منجر به بیماری شدید شود. پسوریازیس اریتودرمیک همچنین می‌تواند منجر به ذات الریه و نارسایی احتقانی قلب شود. بنابراین عوارض پسوریازیس اریتودرمیک ممکن است خطرناک باشد. هرکسی که علائم این بیماری را نشان می‌دهد باید فوراً به پزشک مراجعه کند. افرادی که به پسوریازیس اریتودرمیک مبتلا هستند، در صورت شدید بودن علائم ممکن است در بیمارستان بستری شوند.

علت و سر منشاء بیماری پسوریازیس چیست؟

در حالی که دقیقاً مشخص نیست چه چیزی موجب این بیماری می‌شود، اما بسیاری از محققین در این زمینه، معتقدند که سیستم ایمنی بدن در این بیماری درگیر بوده و به نظر می‌رسد فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی باعث ایجاد التهاب می‌شود. التهاب منجر به ایجاد بسیاری از اثرات روی پوست، از جمله رشد عروق خونی اضافی در داخل پوست (که باعث ایجاد رنگ قرمز می‌شود) و تکثیر بیش از حد سلول‌های پوست (که باعث ایجاد پوسته پوسته شدن می‌شود) میگردد. بیماری‌های خود ایمنی بر سیستم ایمنی بدن، که سلولهای T را برای محافظت از بدن در برابر عوامل عفونی تولید می‌کند، تأثیر می‌گذارد.

عوامل شروع کننده بیماری در هر فرد مبتلا به پسوریازیس متفاوت خواهد بود، اما عوامل شایع شامل موارد زیر هستند:

- عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

- استرس و اضطراب

- تغییرات هورمونی

- آسیب به پوست

- سیگار کشیدن

- چاقی

راه تشخیص بیماری پسوریازیس

تشخیص بیماری ها برای ما افراد معمولی سخت است و باید پزشکان این موضوع را تشخیص دهند. در حقیقت تشخیص این بیماری به علت شباهتش با دیگر بیماری‌های پوستی (مانند اگزما)، کمی سخت و دشوار است. بنابراین اگر دارای نشانه‌ها و علائم این بیماری هستید، بهتر است که با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص این بیماری، از پوست شما نمونه‌برداری کند و آن را برای بررسی بیشتر به در اختیار آزمایشگاه قرار دهد. در صورت نیاز، ممکن است او از شما بخواهد به پزشک متخصص پوست.

در واقع می توان گفت که طبیعی است روش‌های درمانی نیز به این بستگی دارد که بیماری شما تا چه اندازه شدید باشد. اینکه چه مقدار از بدن شما تحت تأثیر این بیماری قرار گرفته است، شدت این بیماری را مشخص می‌کند. کل دست (کف دست، انگشت‌ها و انگشت شست) برابر یک درصد از سطح بدن شماست. از سوی دیگر، شدت بیماری با بررسی اینکه چگونه پسوریازیس بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر می‌گذارد نیز ارزیابی می‌شود. برای مثال، پسوریازیس می‌تواند تأثیر جدی بر فعالیت‌های روزانه فرد داشته باشد، حتی اگر بخش کوچکی از بدن را مانند کف دست یا کف پا درگیر کرده باشد.

راه معالجه پسوریازیس چیست؟

همیشه همه ی ما به دنبال راه های درمان هستیم به خصوص زمانی که به بیماری ها مبتلا می شویم. پس از شناسایی و تأیید پسوریازیس توسط پزشک، می‌بایست بر اساس نوع و شدت بیماری، برای درمان آن اقدام کرد. در درمان پسوریازیس هدف اصلی کاهش رشد سلولی است. این بیماری به طور صد در صد درمان نمی‌شود ولی می‌توان علائم آن را تا حد قابل قبولی کنترل کرد. درمان هم با مشورت و مراجعه پزشک صورت می‌گیرد و داروها هم به صورت موضعی و هم به صورت خوراکی در برنامه گنجانده می‌شود. به یاد داشته باشید که انتخاب نوع درمان و البته اندازه نیاز به دارو با توجه به سن فرد و وضعیت بیماری تعیین می‌شود.

درمان و مداوای بیماری پسوریازیس

در این بخش می خواهیم حالات مختلفی را بررسی کنیم که برای درمان وجود دارند. بعضی از این درمان ها برای نوع خاصی از بیماری استفاده می شوند و بعضی دیگر برای انواع دیگر. درمان‌های موضعی (Topical treatments) همانند کِرم‌ها و پمادهایی که روی پوست بیمار استعمال می‌شوند مورد بعدی نور درمانی (phototherapy) است که در این نوع درمان، پوست در معرض انواع خاصی از پرتوهای ماورای بنفش قرار می‌گیرد. مورد آخر درمان هدفمند (Systemic therapy) است که در این درمان انواع داروهای خوراکی و تزریقی برای بیمار تجویز می‌شود.

در این جا می خواهیم بگوییم که یکی از ساده‌ترین و در عین حال رایج‎ترین راه‌های درمان این بیماری استفاده از کرم‌های مرطوب کننده است. البته که در موارد حاد این محصولات تأثیری ندارند ولی در پسوریازیس خفیف می‌تواند از خشکی، فلسی شدن و ترک پوست جلوگیری کند. در موارد شدیدتر برای درمان‌های موضعی از کرم و پمادهای حاوی ترکیبات نفتی از جمله دیررانول، تزارتون و ترکیبات ویتامین دی مانند کلسپتریول، کلسیتریول یا تاکالسیتول استفاده می‌شود. همچنین پماد حاوی ترکیب کورتیکواستروئید نیز در برنامه درمانی قرار می‌گیرد.

در ادامه می خواهیم به شما یادآور شویم که در حقیقت برای درمان این بیماری نیز می‌توان از لوسیون‌های مخصوصی استفاده کرد که حاوی اسید سالیسیلیک، زغال، گوگرد و کورتیکواستروئید هستند. شامپوهای ضد شوره و ضد ریزش مو و ویتامین دی نیز می‌توانند برای درمان پوست کف سر نقش مؤثری باشند. فتوتراپی یا استفاده از اشعه ماورای بنفش برای درمان پسوریازیس در مراکز تخصصی پوست انجام می‌شود. گفته شده نور طبیعی خورشید نیز برای درمان مفید است. در واقع این اشعه آنچه باعث رشد سریع سلولی می‌شود را از بین می‌برد. در موارد شدید و پیشرفته بیماری پسوریازیس از داروهای خود ایمنی استفاده می‌شود.

با وجود این روش ها در کنار همه این راهکارها و درمان‌های دارویی، می‌توان با رعایت برخی نکات ساده درمان را تسریع بخشید. البته این استراتژی‌ها به تنهایی باعث درمان نمی‌شوند اما می‌توانند به کاهش خطر عود بیماری کمک کنند. این نکات عبارتند از:

- حفظ آرامش و کاهش استرس با یوگا، ورزش، مراقبه یا تلفیقی از همه این‌ موارد

- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و همچنین حفظ وزن مناسب (کاهش وزن)

- شناختن و جلوگیری از عوامل تحریک کننده غذایی

- استفاده از مکمل‌های غذایی

- پیوستن به یک گروه پشتیبانی یا وبلاگ برای گفتگو با افراد دیگر که تجربیات مشابه دارند

- قرار گرفتن زیر نور آفتاب به میزان کم برای تسکین پوست

- عدم استعمال سیگار یا الکل بیش از حد

- مرطوب نگه داشتن پوست با استفاده از لوسیون‌های ضد حساسیت و انواع کرم‌های مرطوب کننده

- گرفتن دوش آب سرد یا ولرم تا ۱۰ دقیقه (از استحمام با آب گرم خودداری کنید، زیرا باعث خشک شدن پوست می شود).

بیشتر بخوانید: علل بیماری زونا

احتمالا در نگاه اول راه و روش‌های معالجه این بیماری ساده به نظر برسد ولی اگر از طرف فرد بیمار سهل انگاری صورت پذیرد، پسوریازیس زمینه ساز بیماری‌های دیگری خواهد شد که در اینجا به صورت مختصر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

- اختلالات چشم: مثل یماری ملتحمه و بلفاریت

- دیابت نوع ۲

- فشار خون بالا

- بیماری قلب و عروقی

سندروم متابولیک این سندرم که شامل: فشار خون بالا، افزایش سطح انسولین و سطوح کلسترول غیر طبیعی است، خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.

- بیماری پارکینسون

- بیماری کلیوی

- مشکلات عاطفی

- سایر بیماری‌های خود ایمنی