منتشر کننده
هورمون رشد (GH) پروتئینی است که توسط غده هیپوفیز ساخته می‌شود و در پالس های مختصری وارد خون می‌شود. راه اصلی که هورمون رشد باعث افزایش رشد در کودکان می‌شود از طریق، افزایش سطح هورمون، فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF-1) و پروتئین حامل آن، پروتئین 3 اتصالی به IGF(IGFBP-3) در خون است. هورمون رشد و IGF-1 روی سلول های غضروفی صفحه رشد در استخوانهای دراز کار می‌کنند تا طول استخوان افزایش یافته و منجر به افزایش قد می‌شوند. کمبود هورمون رشد (GHD) در کودکان به عنوان نارسایی رشد همراه با تولید ناکافی هورمون رشد تعریف می شود. میزان نارسایی رشد باید در کودکانی ارزیابی شود که طول یا قد آن ها زیر حد طبیعی باشد (یعنی <صدک سوم) یا طول و قد صدک آن ها در حال سقوط است و با گذشت زمان از نقاط دیدنی صدک اصلی عبور می‌کند.
قبل از در نظر گرفتن كمبود هورمون رشد به عنوان يك تشخيص احتمالي، كودك مبتلا به نارسايي رشد نياز به ارزیابی شرايط شايع تري دارد كه مي توانند بر روی رشد او تأثير بگذارند. نارسایی رشد می‌تواند در کودکان دارای التهاب (بیماری های عود کننده، آرتریت، بیماری التهابی روده و غیره)، تغذیه نامناسب (مصرف ناکافی یا شرایط سوء جذب مانند بیماری سلیاک، سیستیک فیبروزیز و غیره)، سایر بیماری های مزمن (قد کوتاهی روان شناختی، نارسایی مزمن کلیه، بیماری کبد، کم کاری تیروئید و غیره) و شرایط ژنتیکی که بر رشد تأثیر می‌گذارد (دیسپلازی اسکلتی، قد کوتاهی خانوادگی، سندرم راسل-سیلور، سندرم ترنر و غیره) اتفاق بیافتد. كودكاني كه از محرك درماني براي اختلال بيش فعالي كم توجهی استفاده می‌كنند ممكن است اختلال در رشد داشته باشد، به ويژه در صورتي كه دريافت كالري به ميزان قابل توجهي تحت تاثیر گیرد. با این حال، محرک درمانی باعث ایجاد GHD نمی‌شود. درمان مزمن با گلوکوکورتیکوئید (استنشاقی یا خوراکی) می‌تواند باعث نارسایی رشد قابل توجهی شود. كودكان با تاخیر در رشد و بلوغ ("شکوفه های دیررس") می توانند نارسایی رشدی داشته باشند که تمایز آن از GHD دشوار است. درذیل به منظور افزایش آگاهی شما به اثرات کمبود هورمون رشد در کودکان اشاره شده است.
بیشتر بخوانید: از ADHD یا اختلال بیش فعالی کم توجهی کودکان چه می‌دانید؟
آزمایش غربالگری برای کمبود هورمون رشد در کودکان
آزمایش غربالگری برای کمبود هورمون رشد در کودکان مبتلا به نارسایی رشد بدون دلیل مشخص، شامل اشعه X سن استخوانی وسطح سرمی IGF-1 و IGFBP-3 است. تاخیر در سن استخوان در کودکان مبتلا به GHD شایع تر است. سطح IGF-1 در قسمت پایین دامنه طبیعی یا زیر حد طبیعی احتمال GHD را افزایش می‌دهد. یک تصویر MRI از مغز که یک غده هیپوفیز کوچک یا اکوپتیک (نابجا) را نشان می‌دهد، از تشخیص GHD پشتیبانی می کند. آزمایش استاندارد طلایی برای تشخیص GHD، عدم افزایش هورمون رشد در آزمایش تحریک هورمون رشد (GHST) است. یک GHST در کودکان بعد از یک شب ناشتایی، با دادن دارو یا داروهایی (مانند انسولین، کلونیدین، آرژنین، گلوکاگون، L-دوپا و غیره) انجام می‌شود تا باعث ترشح هورمون رشد به خون و امکان انجام آزمایش خون مکرر شود. اگر بالاترین سطح هورمون رشد حاصل از دو محرک جداگانه کمتر از 10 نانوگرم در میلی لیتر باشد، تشخیص GHD یا کمبود هورمون رشد است.
با این وجود، در صورت وجود سایر پارامترهای بالینی، GHST برای تشخیص GHD لازم نیست. کمبود هورمون رشد مادرزادی مجزا ممکن است با قند خون پایین در نوزادان و آلت تناسلی کوچک در نوزادان پسر همراه باشد. GHD مادرزادی ممکن است با چندین کمبود دیگر هیپوفیز در نوزادان نیز همراه باشد و در کودکانی که دارای هیپوپلازی عصب بینایی و نقص خط میانی از جمله شکاف کام هستند، افزایش می‌یابد.
تشخیص و درمان کمبود هورمون رشد در کودکان
كودكاني كه مبتلا به کمبود هورمون رشد تشخيص داده شده اند از درمان جايگزيني هورمون رشد با رشد خطي بهبود يافته تا صفحات رشد پیوند خورده، بهره مند می‌شوند. درمان کمبود هورمون رشد با تزریق rhGH به صورت زیر جلدی روزانه انجام می‌شود. به کودکان و خانواده هایشان نحوه تزریق rhGH در خانه آموزش داده می‌شود. دوز شروع rhGH به وزن کودک بستگی دارد و ممکن است در طول درمان براساس افزایش وزن، پاسخ رشد و سطح IGF-1 تغییر کند. کودکانی که rhGH درمانی دریافت می‌کنند باید هر 3 تا 6 ماه توسط متخصص غدد کودکان برای نظارت بر رشد و تنظیم دوز rhGH معاینه شوند. هرچه زودتر تشخیص و درمان کمبود هورمون رشد کودک مبتلا انجام شود، طول قد نهایی به دست آمده بهتر می‌شود و احتمال اینکه کودک به یک قد طبیعی برسد، بالاتر می‌رود. بعضي از كودكان مبتلا به کمبود هورمون شديد، به علت اثرات متابوليك هورمون رشد، به عنوان بزرگسال نیز نياز به درمان با rhGH دارند.
علاوه بر رشد، چگونه هورمون رشد بر بدن تأثیر می‌گذارد
علاوه بر رشد، هورمون رشد متابولیسم را نیز تنظیم می‌کند. بنابراین از اثرات کمبود هورمون رشد در کودکان، فقط کوتاهی قد نیست. با مصرف کالری، هورمون رشد کنترل می‌کند که آیا از این کالری ها برای ساخت استخوان، ماهیچه ها و غضروف استفاده شود و یا به عنوان چربی ذخیره شود. بین وعده های غذایی، هورمون رشد میزان تجزیه چربی را برای استفاده به عنوان انرژی تنظیم می‌کند. کمبود هورمون رشد شرایطی است که شامل اختلال در رشد خطی و اختلاف معنی دار در متابولیک از جمله تغییر در ترکیب بدن (کاهش توده استخوانی، کاهش تودۀ عضلانی و افزایش چربی احشایی) و پروفایل لیپیدها (افزایش کلسترول LDL و تری گلیسیرید) می‌شود. در کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند، برای نرمال کردن متابولیسم و به حداکثر رساندن این فوائد متابولیکی، درمان جایگزینی هورمون رشد بسیار مهم است. اگر كودك به طور زودرس تولید هورمون رشد را متوقف كند، قادر نخواهد بود در طول رشد بلوغ خود از فوائد توده استخوانی و عضلانی نرمال استفاده كند و دچار افزايش چربي احشايي و ليپيد غير طبيعي خواهد شد. این موضوع در بلند مدت می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت استخوان و قلب و عروق او داشته باشد.
بیشتر بخوانید: از IBS یا سندرم روده تحریک پذیر بیشتر بدانید
تأثیر روانشناختی کوتاهی قد ناشی از کمبود هورمون رشد در کودکان و نوجوانان
رشد جسمی اغلب نشانه سلامت عمومی کودک است. برای کودکانی که در مقایسه با همسالان خود بسیار کوتاه قد هستند، ارزیابی قد و مسائل مربوط به سلامتی مرتبط با آن ها بسیار مهم است.
متأسفانه، ما درباره تأثیرات روانی - اجتماعی کوتاهی قد بر کودکان و نوجوانان چیز زیادی نمی دانیم، زیرا تحقیقات اندکی انجام شده است. ما می‌دانیم که کوتاهی قد ممکن است کودکان را در معرض زورگویی، ناتوانی اجتماعی و عزت نفس پایین قرار دهد. محققان دریافته اند كه كودكان دارای بیماری های مزمن / ناتوانی در معرض خطر بیشتری در مدرسه برای اضطراب و افسردگی هستند. کودکانی که دارای تاخیر در رشد هستند، معمولاً بیشتر دچار خطرات مربوط به مشکلات اجتماعی، عاطفی و تحصیلاتی می شوند. فقط به دلیل اینکه کودک دچار تاخیر در رشد است، به این معنی نیست که آن ها حتما مشکلات عاطفی یا روانی- اجتماعی را تجربه خواهند کرد. به نظر می رسد بسیاری از کودکان با تأخیر در رشد، مشکل کوتاهی قد خود را نادیده می‌گیرند و از طریق دیگر نقاط عطف رشد خود در محدوده سنی مورد انتظار، به خوبی پیشرفت می‌کنند. اما مهم است که مراقبان، پزشکان و مربیان بهزیستی روانی، عاطفی و جسمی و والدین کودکان مبتلا به تأخیر رشد، بر شرایط آن ها نظارت کنند.
نکاتی برای والدین و مراقبان کودکان دارای اختلال کمبود هورمون رشد
کودکان اغلب نسبت به احساسات مراقبان خود واکنش نشان می‌دهند. داشتن فرزندی با وضعیت پزشکی قابل توجه می‌تواند استرس و اضطراب را در والدین، خواهران و برادران او به وجود آورد. والدین و مراقبین باید اطمینان حاصل کنند که خود مراقبتی (برای خودشان) به خوبی انجام می‌شود و در عین حال حمایت های پزشکی، بهداشتی، اجتماعی و عاطفی را برای کودک مبتلا و همچنین فرزندان دیگر خود ارائه می‌دهند. خواهر و برادر ممکن است استرس را تجربه کنند، نگران و مضطرب شوند، یا ممکن است احساس کنند که باید مسئولیت های بیشتری را برای کمک به کاهش استرس والدین خود به عهده بگیرند. متخصصان توصیه می‌کنند که والدین به واکنش های عاطفی و سلامتی خواهران و برادران توجه کنند زیرا خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب را افزایش می‌دهد.
كودكان با تاخیر در رشد اغلب با آزمایشات و روش های پزشکی روبرو هستند كه می تواند ترسناك و دردناك باشد. بستری مجدد در بیمارستان به دلیل آزمایشات، بیماری ها، انجام مراحل پزشکی یا عوارض ناشی از یک بیماری مزمن پزشکی می‌تواند باعث ایجاد هرج و مرج و استرس برای کل خانواده شود. كودكان، به ويژه کودکان کوچکتر، كه استرس مكرر و يا محيط پر هرج و مرج را تجربه می‌كنند (مانند شرایط بستري شدن در بيمارستان، جراحي، اقدامات مكرر پزشكي) ممكن است در معرض خطر اضطراب، افسردگي و شرايط مرتبط با استرس باشند. یافتن راه های کاهش استرس برای همه اعضای خانواده ضروری است. ایجاد یک محیط حمایتی و تغذیه ای، برای همه کودکان مهم است. هنگامی که کودک وضعیت پزشکی مزمن یا ناتوانی دارد، باید به سلامت عاطفی و روانی او توجه ویژه ای شود.
