سوابق نشان دادهاند که اکثر شرایط اضطراری، مانند شیوع در حال حاضر ویروس کرونا عامل کووید-19، میتوانند تهدیدی جدی برای سلامت عمومی جهان و البته سلامت زنان باشد. این مساله در وضعیت اورژانسی قرنطینه کنونی نقاط بسیاری از جهان، نه تنها نگرانیهایی ایجاد کرده است، بلکه به شکل خشونت علیه زنان در کشورهایی خود را نشان داده است. در ذیل این به تفصیل به این مساله اشاره کردهایم.
خشونت علیه زنان به شدت رواج دارد و خشونت علیه شریک عاطفی یکی از اشکال مرسوم خشونت است. در جهان از هر 3 زن 1 نفر در طول زندگی خود خشونت فیزیکی و/ یا جنسی را از سوی شریک عاطفی خود یا خشونت جنسی را از سوی دیگران تجربه کرده است. اغلب این موارد از سوی شریک عاطفی اتفاق افتاده است. خشونت علیه زنان در مواقع اضطرار، از جمله در زمان بیماری های همهگیر، افزایش داشته است. محتمل است که زنان مسن تر و زنان دارای معلولیت نیازهای بیشتری داشته باشند و خطر بیشتری تهدیدشان کند. زنانی که در تبعید به سر میبرند، مهاجرند و آنان که در مناطق بحرانزده زندگی میکنند به طور ویژه آسیبپذیرند. هرچند دادهها محدودند، گزارش هایی که از چین، بریتانیا، ایالات متحده و دیگر کشورها موجود است؛ به افزایش موارد خشونت خانگی از زمان شروع همهگیری ویروس کرونا عامل کووید-19 اشاره دارند. گزارش موارد خشونت خانگی به ایستگاه پلیسی در زینگژو، که یکی از شهرهای استان هوبئی چین است، در فوریه 2020 در مقایسه با زمان مشابه در سال گذشته سه برابر شده است. خشونت علیه زنان میتواند منجر به آسیب ها و مشکلات جدی فیزیکی، روانی، جنسی و سلامت باروری، نظیر بیماریهای مقاربتی، اچ آی وی و بارداری های ناخواسته شود.
بیشتر بخوانید: 19 توصیه WHO در پاسخ به چیزهای عجیب و شگف انگیزی که در مورد کووید-19 شنیده اید
چگونه کووید-19 و شرایط اورژانسی قرنطینه میتواند خطرات خشونت علیه زنان را تشدید کند
استرس، از بین رفتن تعاملات اجتماعی و حمایتی و کاهش دسترسی به خدمات، همگی میتواند خطر خشونت علیه زنان را تشدید کند. از آنجایی که اقدام های فاصله گذاری در دست اجراست و مردم به ماندن در خانه تشویق میشوند محتمل است که خطر خشونت شرکای عاطفی افزایش یابد. به عنوان مثال:
- احتمال مورد خشونت قرار گرفتن زنانی که در رابطه مورد سوء استفاده قرار میگیرند و نیز کودکان ایشان به طرز چشمگیری افزایش یافته است، چرا که اعضای خانواده زمان بیشتری را در تماس نزدیک قرار دارند و همزمان در حال مقابله با استرس مضاعف و نیز از دست دادن شغل و درآمد هستند.
- احتمالاً زنان تماس کمتری با خانواده و دوستانی دارند که در برابر خشونت از آن ها حمایت و محافظت میکنند.
- طی این همهگیری زنان بار کارهای مراقبتی مضاعفی را به دوش میکشند. تعطیلی مدارس بار این مسئولیت را بیشتر تشدید میکند و استرس بیشتری را متحمل میشوند.
- قطع معاش و امکان های درآمدزایی، از جمله برای زنان (که بسیاری از آنان کار غیر رسمی دارند)، دسترسی به نیازهای اولیه و خدمات را کاهش میدهد و باعث افزایش استرس برای خانوادهها میشود که این امر بالقوه میتواند تعارض ها و خشونت را تشدید کند. از آن جا که منابع کمیابتر میشوند زنان احتمالاً در معرض خطر بیشتری برای تجربه سوء استفاده اقتصادی هستند.
- فرد متجاوز احتمالاً از محدودیت های مرتبط با کووید-19 بهره میبرد تا قدرتنمایی کند و بر شریک عاطفی خود کنترلی اعمال کند تا از دسترسی او به خدمات، کمک و حمایت اجتماعی-روانی شبکه های رسمی و غیررسمی بکاهد.
- حتی ممکن است که فرد متجاوز دسترسی او را به اقلام ضروری نظیر صابون و مواد ضد عفونیکننده هم محدود کند.
- افراد متجاوز ممکن است کنترل خود را اینطور اعمال کنند که درباره این بیماری اطلاعاتی نادرست به شریک عاطفی خود بدهند و به ایشان انگ بزنند.
- احتمالاً دسترسی به خدمات ضروری جنسی و باروری محدودتر میشود، از جمله برای زنانی که خشونت دیدهاند.
- احتمالاً از دیگر خدمات، از قبیل خطوط تلفن ویژه، مراکز بحران، گرمخانهها، امدادهای قانونی و خدمات مراقبتی نیز کاسته میشود و عملاً دسترسی زنان درگیر روابط سوءاستفادهگرایانه به منابع کمک اندکی که ممکن است داشته باشند، کاهش مییابد.
خطرات خشونتی که زنان و کودکانشان طی بحران کووید-19 تجربه میکنند غیر قابل چشمپوشی است.
سیستمهای سلامت نقش مهمی در ارائه خدمات به زنانی که متحمل خشونت در طی شیوع کووید-19 شدهاند، دارند هرچند کووید-19 بار سنگینی بر دوش نظام سلامت و کادر سلامت برای مراقبت از بیماران گذاشته است، اما چیزهایی هست که طی این زمان میتواند به تخفیف اثرات خشونت علیه زنان و کودکان کمک کند.
- لازم است تمامی ذینفعان دخیل در واکنش به کووید-19 درباره اثرات بالقوه فاصله گذاری فیزیکی، در خانه ماندن و سایر اقدامها بر بروز خشونت علیه زنان و کودکان اطلاع رسانی کنند.
- کارکنان حوزه سلامت که بسیاری از آنان را زنان تشکیل میدهند احتمالاً در خانه یا محل کارشان در خطر خشونت هستند. دومی مشکلی جدی است که احتمالاً وقتی نظام سلامت تحت استرس است تشدید هم بشود. نیاز است مدیران حوزه سلامت یا مدیران تسهیلات بهداشتی برنامه ای برای رسیدگی به امنیت کارکنان این حوزه داشته باشند. ممکن است خدمت رسانان درگیر در خط مقدم مبارزه با کووید-19 تجربههایی نظیر بدنام شدن، ایزوله شدن و از دست دادن وجهه اجتماعی خود داشته باشند. باید برنامههایی برای ارائه حمایت اجتماعی-روانی، مشوق های حمایتی، کمک هزینه اضافی برای رفت وآمد و حمایتهایی برای مراقبت کودک ایجاد شود.
- دولت ها و سیاستگذاران باید در برنامههای آمادگی و واکنش به کووید-19 خدماتی ضروری برای رسیدگی به خشونت علیه زنان را در نظر بگیرند، هزینههای آن را تأمین کنند و شیوههایی را شناسایی کنند که در موقعیت اقدامهای فاصله گذاری فیزیکی هم این خدمات در دسترس باشند.
- تسهیلات سلامت باید اطلاعاتی را درباره خدمات محلی موجود (مثل خطوط تلفن ویژه، گرمخانهها، مراکز بحران تجاوز جنسی و مشاوره) برای این افراد شناسایی و ارائه کنند که میتواند شامل اطلاعاتی باشد درباره ساعات کاری، اطلاعات تماس و امکان خدمت رسانی از راه دور و همچنین باید راه هایی برای معارفه این افراد ایجاد کنند.
- خدمت رسانان حوزه سلامت باید از خطرات و عواقب سلامتی خشونت علیه زنان آگاه باشند. آن ها میتوانند با ارائه حمایتهای اولیه و نیز درمان دارویی یاریگر زنانی باشند که این موضوع را افشا میکنند. حمایت اولیه شامل این موارد است: با همدلی و بدون قضاوت به آنان گوش فرا دهند، به نیازها و دغدغههای آنان رسیدگی کنند، تجربه ها و احساسات قربانیان را ارج نهند، امنیت آن ها را افزایش دهند و قربانیان را به خدمات حمایتی مرتبط کنند. استفاده از امکان «خدمات پزشکی از راه دور» برای رسیدگی بی خطر به مسأله خشونت علیه زنان باید فوراً بررسی شود.
- سازمان های واکنش های بشر دوستانه باید در برنامههای خود در واکنش به کووید-19 خدماتی را برای زنان خشونت دیده و کودکانشان در نظر بگیرند و داده های گزارش شده در این زمینه را گردآوری کنند.
- اعضای جامعه باید از خطر بروز خشونت علیه زنان در این زمانه همهگیری و نیاز به در ارتباط ماندن با این زنان و حمایت از آن ها آگاه شوند و اطلاعاتی درباره اینکه چه کمکی برای قربانیان مهیاست داشته باشند. مهم است این اطمینان حاصل شود که ارتباط با این زنان حین حضور فرد متجاوز در منزل امن باشد.
- زنان خشونت دیده احتمالاً تلاش برای دسترسی به اقوام و دوستان همراه، درخواست حمایت از خطوط تلفن ویژه یا خدمات محلی را یاری رسان برشمارند. شاید ترتیب دادن یک برنامه امنیتی را هم برای موقعیتی که خشونت افزایش یافت مفید یابند. این برنامه شامل شناسایی یک همسایه، دوست، قوم وخویش یا گرم خانه برای مراجعه است تا در صورت نیاز به ترک خانه بتوانند برای داشتن امنیت فوراً به آنجا رجوع کنند.
بیشتر بخوانید: بروز آسیب قلبی در بیماران مبتلا به کووید-19 پزشکان را متحیر کرده است!
نکتههایی برای مقابله با استرس در خانه و اقدام هایی برای زمانی که شما یا اعضای خانوادهتان تجربه خشونت دارید
آگاه باشید که ایزوله شدن، قرنطینه و فاصله گذاری فیزیکی میتواند بر سلامت روان شما و خانوادهتان اثرگذار باشد. با انجام کارهای زیر تا حد ممکن منابع استرسزا را کاهش دهید:
- دریافت اطلاعات از منابع قابل اعتماد و کاهش زمان مرور اخبار ( 2-1 بار در روز به جای مرور ساعتی)
- درخواست پشتیبانی از خانواده و دوستان با تلفن، ایمیل، پیامک یا غیره
- تلاش برای داشتن یک برنامه روتین روزانه و تخصیص زمانی برای فعالیت های فیزیکی و خواب
- به کارگیری تمرین های آرامش بخش (مانند تنفس آرام، مدیتیشن، تنش زدایی آهسته از عضلات، ورزش هایی برای تخلیه استرس) برای رهایی از افکار و احساسات استرسزا
- انجام فعالیت هایی که پیش از این به شما در مدیریت موقعیت های سخت کمک کرده است
زنانی که تجربه خشونت دارند احتمالاً موارد زیر را مفید یابند:
- تلاش برای دسترسی به خانواده و دوستان حامی که در عمل (مثلاً در تهیه غذا یا مراقبت از کودکان) و در مقابله با استرس بتوانند یاریگر شما باشند.
- تهیه کردن یک برنامه برای امنیت خود و کودکان، برای حالتی که خشونت وخیمتر شد. این کار شامل داشتن شماره تلفن همسایهها، دوستان و خانوادههایی میشود که در صورت نیاز به کمک بتوانید به آنها مراجعه کنید؛ در دسترس داشتن اسناد مهم، پول و چند وسیله شخصی برای موقعیتی که مجبورید فوراً خانه را ترک کنید؛ و برنامه ریزی برای اینکه چگونه خانه را ترک کنید و به محلی برای دریافت کمک برسید (مثل استفاده از وسیله نقلیه مناسب و همراه داشتن آدرس).
- نگه داشتن اطلاعات خطوط تلفن ویژه برای خشونت علیه زنان، مددکاران اجتماعی، محافظت کودک یا نزدیکترین ایستگاه پلیس، گرمخانههای در دسترس و خدمات حمایتی. مراقب باشید که شریک عاطفی یا اعضای خانوادهتان این اطلاعات را پیدا نکنند.