همه ی ما بدون شک تا به حال چیز های زیادی در رابطه با این نوع گاز شنیده ایم. افرادی که تخصصی تر هستند در این زمینه رشته هایی مثل محیط زیست و یا کشاورزی را خوانده اند و بیشترین اطلاعات را دارند. گازهای گلخانه ای گازهای خاصی در جو  زمین هستند که انرژی خورشید را به دام می اندازند. بدون وجود این گازها ، گرما دوباره به فضا فرار می کرد و میانگین دمای زمین حدود ۶۰ درجه فارنهایت سردتر از حال حاضر بود. گاز های گلخانه ای شامل دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن و سایر گازهایی است که در جو تجمع یافته و یک لایه انعکاسی برای گرما را ایجاد می کنند که زمین را در دمای قابل قبول نگه می دارد.

مکانیسم این گازها بحثی بسیار مفصل و پیچیده است و باید برای آن بسیار مطالعه کرد اما به صورت خلاصه می توان گفت که این گازها عایقی را تشکیل می دهند که کره زمین را به اندازه کافی گرم نگه می دارد تا بتواند حیات را در خود حفظ کند. غلظت این گاز ها برای سال ها پایدار باقی مانده بود اما متاسفانه افزایش شدید غلظت گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیت های صنعتی طی دویست سال گذشته این  سیستم را از تعادل خارج کرده و باعث گرم شدن کره زمین شده است.

بررسی رایج ترین و نگران کننده ترین گازهای گلخانه ای

دی اکسید کربن

در این بخش همان طور که از عنون آن مشخص است می خواهیم رایج ترین ها را نام ببریم پس با ما همراه باشید. دی اکسید کربن که هرگاه ذغال سنگ، نفت، گاز طبیعی و سایر سوخت های فسیلی غنی از کربن سوزانده می شوند ساطع می شود. اگرچه دی اکسید کربن قوی ترین گاز گلخانه ای نیست، اما بیشترین تأثیر را در تغییرات آب و هوایی دارد زیرا بسیار رایج می باشد. برای کاهش انتشار دی اکسیدکربن، باید میزان سوختی را که در اتومبیل، خانه و زندگی خود استفاده می کنیم کاهش دهیم.

متان

مورد بعدی گاز متان است که گاز بسیار متداول و رایج است. وقتی مواد گیاهی را تجزیه کنیم گاز متان ازاد خواهد شد. همچنین از جایی که زباله ها دفن می شود، باتلاق ها و شالیزارهای برنج نیز آزاد می شود. گاوها نیز یکی از مهمترین تولید کنندگان متان هستند. اگرچه میزان انتشار متان کمتر از میزان انتشار دی اکسید کربن است، اما این گاز عمده گلخانه ای محسوب می شود زیرا هر مولکول متان ۲۵ برابر بیشتر پتانسیل گرم کردن کره زمین را نسبت به یک مولکول دی اکسید کربن دارد.

اکسید نیتروژن

همانطور که می دانید نیتروژن یکی از گازهای بسیار فراوان در کره زمین ایست. یکی دیگر از متداول ترین و رایج ترین گازها در این زمینه در حقیقت اکسید نیتروژن است که از باکتری های موجود در خاک آزاد می شود. روش های مدرن کشاورزی، کشت و زراعت  خاک، مدیریت پسماند دام و استفاده از کود های غنی ازت به میزان قابل توجهی نیتروژن را منتشر می کنند. یک مولکول اکسید نیتروژن میتواند ۲۹۸ برابر یک مولکول کربن دی اکسید زمین را گرم کند. گازهای گلخانه ای دیگر شامل هیدروفلوئوروکربن ها (۱،۴۳۰-۱۴،۸۰۰ برابر پتانسیل گرم کردن کره زمین نسبت به دی اکسید کربن)، هگزا فلوراید گوگرد (۲۲۸۰۰ برابر پتانسیل گرمایش جهانی نسبت به دی اکسید کربن) و بخار آب هستند.

راه های تشکیل گازهای گلخانه ای

این گاز ها برای اینکه تشکیل شوند اتفاقاتی باید قبل از آن بیفتد تا این گازها تولید شوند. بیایید به بررسی این موضوع بپردازیم که این گازها اصلا چگونه تشکیل می شوند. گازهای گلخانه ای می توانند از دو منبع طبیعی و مصنوعی تأمین شوند. حجم زیادی از گازهای مهم گلخانه ای  مانند دی اکسید کربن و متان  به طور طبیعی توسط آتشفشان ها، آتش سوزی های جنگل ها و مواد آلی تجزیه شده آزاد می شود. یک سری سیستم های طبیعی بر روی کره ی زمین وجود دارند که گاز های گلخانه ای را جذب می کنند. به عنوان مثال دی اکسید کربن توسط گیاهان برای فتوسنتز استفاده می شود و همچنین در اب اقیانوس حل می شود.

در حقیقت به طور علمی به این مخازن، مخازن رسوخی می گویند. به طور کلی، سیستم های طبیعی موجود در زمین کمی بیشتر از مقدار آزاد شده دی اکسید کربن  را جذب می کنند، که این امر  باید منجر به کاهش تدریجی غلظت گازهای گلخانه ای در جو شود. با این وجود فعالیت های انسانی این روند طبیعی را از تعادل خارج کرده است، انتشارات ما در حال حاضر از توانایی طبیعی زمین در حذف و ذخیره کربن پیشی گرفته و باعث افزایش غلظت گازهای گلخانه ای شده است.

اثر گلخانه ای چیست؟

حالا در این قسمت با کلمه ای متفاوت رو به رو می شویم و آن هم این است که اثر این گازها چگونه است و چه تعریفی دارد. در حقیقت به محوطه ای شیشه ای که از ان برای رشد گیاهان استفاده می کنند گلخانه گفته می شود. تابش خورشید باعث گرم شدن گیاهان و هوای داخل گلخانه می شود. شب ها با غروب خورشید گرمای محبوس شده در داخل از بین نمی رود و گلخانه همچنان گرم باقی می ماند که برای رشد گیاهان این امر ضروری است. در جو زمین نیز همین مسئله رخ می دهد در طول روز خورشید جو زمین را گرم می کند.

بر اساس بررسی های صورت گرفته در حقیقت می توان گفت که در شب، هنگامی که زمین خنک می شود، گرما دوباره به جو تابانده می شود. در طی این فرآیند، گرما توسط گازهای گلخانه ای موجود در جو زمین جذب می شود. این همان چیزی است که سطح زمین را گرمتر می کند و  بقای موجودات زنده روی زمین را امکان پذیر می کند. با این حال، به دلیل افزایش سطح گازهای گلخانه ای، دمای زمین به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این امر منجر به چندین اثر شدیدی شده است.

 گازهای گلخانه ای و علل و پیامدهای اثرات گلخانه ای

همیشه تا بوده همین بوده که دود تولید شونده از کارخانه ها و یا اتومبیل ها سبب مشکلات بسیار زیادی شده اند که بسیاری از آن ها نیز اصلا قابل جبران نبوده و نیستند. این مورد هم از مواردی است که جبران ناپذیر است و تاثیر بسیار بزرگی بر روی کره زمین خواهد گذاشت. کارخانه ها، اتومبیل ها، جنگل زدایی و غیره عوامل عمده ای در تولید گاز های گلخانه ای می باشند. افزایش تعداد کارخانه ها و اتومبیل باعث افزایش میزان این گازها در جو می شود. گازهای گلخانه ای هرگز اجازه نمی دهند تابش از زمین خارج شود و دمای سطح زمین افزایش می یابد. سپس این امر منجر به گرم شدن کره زمین می شود.

دمای سطح زمین بسیار موضوع حیاتی و مهمی است و باید برای آن به طور اساسی جلسات نقد و بررسی برپا کرد. این موضوعات به قدری مهم هستند که در حقیقت با جان انسان ها در ارتباط اند و از این موارد مهم تر برای نجات کره زمین وجود ندارد. گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن دلیل اصلی ایجاد اثر گلخانه ای است. گازهای گلخانه ای مولکول های گازی هستند که خاصیت جذب تابش مادون قرمز (انرژی حرارتی خالص) که از سطح زمین ساطع می شود را دارند و دوباره آن را به سطح زمین بازنشر می کنند. دی اکسید کربن ، متان و بخار آب مهمترین گازهای گلخانه ای هستند و علی رغم اینکه فقط بخشی از کل گازهای جوی را تشکیل می دهند، تأثیر زیادی در گرمایش سطح زمین دارند.

گازهای گلخانه ای مهم چه گاز هایی هستند؟

بخار آب

اول از همه از مهم ترین گاز یاد می کنیم و به تفسیر آن می پردازیم. بر اساس مطالعات صورت گرفته بر روی این موضوع محققان به این نتیجه رسیده اند که  قوی ترین گاز گلخانه ای در جو زمین بخار اب می باشد که رفتار متفاوتی با بقیه ی گاز های گلخانه ای دارد. نقش اصلی بخار آب به عنوان یک عامل مستقیم در بازتابش نور خورشید نیست بلکه به عنوان یک بازخورد آب و هوایی یا یک پاسخ در سیستم آب و هوا عمل می کند  که ادامه فعالیت سیستم را تحت تأثیر قرار می دهد.

در واقع می توان اظهار داشت که این تمایز از آنجا ناشی می شود که به طور کلی، میزان بخار آب موجود در جو نمی تواند مستقیماً با رفتار انسان اصلاح شود، بلکه در عوض توسط دمای هوا تنظیم می شود. هرچه سطح زمین گرمتر باشد، میزان تبخیر آب از سطح بیشتر می شود. در نتیجه، افزایش تبخیر منجر به افزایش غلظت بخار آب در قسمت های پایین جو می شود که قادر به جذب اشعه مادون قرمز و انتشار مجدد آن به سطح زمینه می شود و این چرخه با سرعت بیشتری ادامه پیدا می کند.

دی اکسید کربن

حتی اگر هیچ اطلاعاتی از این فرآیند و به کلی این موضوع نداشته باشید تا به حال نام این گاز را شنیده اید و اطلاعاتی از آن دارید زیرا در دوران دبستان نیز در کتاب علوم از آن صحبت شده است. مهم ترین گاز گلخانه ای دی اکسید کربن می باشد. منابع طبیعی ان در اتمسفر شامل  احتراق و پوسیدگی طبیعی مواد الی و تنفس توسط ارگانیسم های هوازی با استفاده از اکسیژن و دفع گاز های اتشفشان می باشد. این منابع به طور متوسط ​​با مجموعه ای از فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی متعادل می شوند که “رسوخ ” نامیده می شوند که تمایل به حذف دی اکسید کربن از جو را دارند. رسوخ طبیعی قابل توجه شامل پوشش گیاهی صورت می گیرد که طی فتوسنتز کربن دی اکسید را جذب می کنند.

در واقع فرآیند های بسیار زیادی رخ می دهد تا این گاز تبدیل به یکی از گازهای مضر شود.  تعدادی از فرآیند های اقیانوسی نیز به عنوان رسوخ دهنده عمل می کنند یکی از این فرآیندها پمپ حلالیت نام دارد که شامل نزول آب سطحی دریا است که حاوی کربن دی اکسید محلول است. فرایند دیگر یا همان پمپ بیولوژیکی دی اکسید کربن محلول توسط گیاهان دریایی و فیتوپلانکتون ها (موجودات کوچک، شناور آزاد و فتوسنتز شناور) جذب می شود که در بخش فوقانی اقیانوس زندگی می کنند. علاوه بر این دی اکسید کربن توسط برخی ارگانیسم های دریایی برای ساخت اسکلت و سایر مواد استفاده می کنند.

در ادامه می توان اظهار داشت که همانطور که این موجودات از بین می روند و در ته اقیانوس جمع می شوند کربن آنها به قسمت پایین اقیانوس منتقل می شود. در مقابل، فعالیتهای انسانی سطح دی کسید کربن جو را در درجه اول از طریق سوزاندن سوخت های فسیلی (اصولاً نفت و ذغال سنگ ) و در درجه دوم گاز طبیعی برای استفاده در حمل و نقل، گرمایش و تولید برق ) و از طریق تولید سیمان افزایش می دهد. از دیگر منابع انسانی می توان به سوزاندن جنگل ها و پاکسازی زمین اشاره کرد. در حال حاضر انتشارات انسانی باعث انتشار سالانه حدود ۷ گیگاتن (۷ میلیارد تن) کربن در جو می شود.

بیشتر بخوانید: حفظ محیط زیست در سفر؛ چگونه بدون تخریب از طبیعت گردی لذت ببریم؟

متان

بیایید به بررسی آخرین مورد از مواد تشکیل دهنده ی این گاز بپردازیم. این گاز نیز بسیار معروف و مشهور است و در موارد مختلفی از آن صحبت می شود. متان دومین گاز گلخانه ای مهم است. متان از کربن دی اکسید بسیار قوی تر است زیرا بازتابش تولید شده توسط هر مولکول آن بزرگتر می باشد . با این حال متان در غلظت بسیار کمتری از کربن دی اکسید دراتمسفر وجود دارد و غلظت های حجمی آن در جو عموما به شکل قسمت در میلیارد اندازه گیری می شود تا قسمت در میلیون. متان همچنین مدت زمان نسبتا کمتری نسبت به دی اکسید کربن در جو حضور دارد. زمان حضور متان تقریبا ۱۰ سال است در مقایسه با صد ها سال برای دی اکسید کربن.

علت ایجاد اثر گلخانه ای چیست؟

برای اینکه اثر ایجاد شود دلایل مختلفی وجود دارد که به صورت خلاصه برای شما آورده ایم. این دلایل عمده عبارتند از: سوختن سوخت های فسیلی، جنگل زدایی؛ کشاورزی، زباله های صنعتی و محل های دفن زباله. برای هر کدام از این موارد توضیحاتی آمده است که شما می توانید با مطالعه و بررسی در سایت های دیگر اطلاعات زیادی از آن ها کسب کنید.