گازهای گلخانه ای یا (Green House Gases (GHG به مجموعه ‌ای از گازها گفته می شود که اصلی ترین آنها شامل (بخار آب، دی اکسید نیتروژن ، دی اکسید کربن و متان) است. اما گازهای گلخانه‌ ای دیگر، که البته به همین‌ها محدود نمی‌شوند، عبارتند از، نیتروژن اکسید، هگزا فلوراید گوگرد، هیدروفلئور کربن ها، پرفلئور کربن ها و کلروفلئور کربن ها. این گازها به این دلیل گازهای گلخانه ‌ای نامیده می‌شوند که مشابه فضای گلخانه‌ ها را در اطراف زمین ایجاد می‌کنند. همانطور که در گلخانه‌ ها نور خورشید وارد محیط می‌شود ولی به دلیل وجود جداره شیشه ‌ای، بخشی از آن دوباره به درون گلخانه برمی‌گردد. به این ترتیب فضای داخل گلخانه ها از بیرون گرمتر می‌شود. در جو زمین هم اتفاقی مشابه به گلخانه روی می‌دهد.

چگونگی ایجاد این گازها

زمانی که اشعه‌های خورشید به سطح زمین می‌رسند، بخشی از آنها جذب زمین شده و سطح زمین را تا حدودی گرم می‌کند، زیرا سطح زمین بسیار بسیار سردتر از خورشید است به طوری که قابل قیاس نیست. بنابراین امواج را با طول موج بلندتری نسبت به خورشید منتشر می‌کند. اشعه‌های خورشید هم بعد از برخورد کردن با زمین با طول موج طولانی تری منتشر می‌شوند. از طرف دیگر جو زمین امواج با طول موج بلندتر را بسیار راحت‌ تر جذب می‌کند. و به این ترتیب این امواج بازگشتی از زمین جذب اتمسفر می‌شود. و در نهایت جذب این امواج سبب گرم شدن جو زمین می‌شود. این عمل با توجه به در ذات طبیعی مضر نیست. اما هنگامی که گازهای گلخانه ‌ای در سر راه این امواج بازگشتی قرار می‌گیرند، مضرات آن بیشتر می‌شود.

به طور کلی گازهای گلخانه‌ ای در جو زمین به ‌طور طبیعی وجود دارند، این گازها انرژی خورشید را در جو زمین نگه می‌دارند و موجب گرم شدن جو شده و مانع سرد شدن و پیدایش عصر یخبندان می گردند، اما همانطور که تفراط در هر چیزی بد و زیان آور است این روزها به دلیل تولید بیش از اندازه ی این گازها احتمال داده می شود که زمین از حالت استاندارد خود دور شده و روز به روز گرم تر و گرم تر شود و همچنین، موجب آب شدن یخ های قطبی و ایجاد سیل در نقاطی از جهان، افزایش فعالیت های زمین شناختی پوسته و زمین لرزه ها، سونامی ها، آتشفشان ها و طوفان ها بیشتر و اسیدی تر شدن آب اقیانوس ها (و در نتیجه صدمه به موجودات آبزی) خواهد شد. لذا جهت پیشگیری از این اتفاقات تا کنکون جلساتی جهت کنترل گازهای گلخانه ای مطرح شده است که هدف این جلسات و سمینارها کاهش گازهای گلخانه ای به واسطه کنترل صنایع آلاینده و گسترش سوخت های پاک در کشورهای عضو است.

دی اکسید کربنی که به عنوان یکی از گازهای معروف گلخانه ای تولید می شود یک عامل یسیار مهم و مؤثر درگرمایش جهانی و تغییراقلیم و آب وهوا است. مطالعات و شواهد نشان می دهد که بعد از انقلاب صنعتی، به دلیل انتشار بیش از حد گازهای گلخانه ای و مصرف سوخت های فسیلی، ذرات معلق در هوا و همچنین میزان آلودگی بیشتر و بیشتر شده است. خانوارهای شهری از مهم ترین منابع مصرف انرژی وانتشار گازهای گلخانه ای ناشی از آن هستند. علاوه بر این، مصرف سایر کالاها و خدمات خانوار نیز، به دلیل ارتباط بین بخش های اقتصادی، به طورغیرمستقیم بر انتشار گاز گلخانه ای تأثیرمی گذارند.

تاثیر گازهای گلخانه ای بر کره زمین

همانگونه که گفته شد گازهای گلخانه ای موجب گرم شدن جو می گردند و این گرم شدن اثرات منفی بسیاری دارد:

تاثیر بر کشاورزی

یکی از تاثیرات گرم شدن زمین این است که تولید غذا بالا می رود و در مورد کشاورزی گرم شدن بهتر از سرد شدن است. زیرا دی اکسید کربن بالا می رود و برای تولید غذا دی اکسید کربن یک ماده ی بسیار ضروری است.این مورد یک نکته ی مثبت محسوب می شود اما از جهتی دیگر با افزایش گرمای زمین نیاز زمین های کشاورزی به آب و آبیاری بسیار بالا می رود و این موضوع برای کشور ما که در حال حاضر نیز با کمبود آب مواجه است موضوعی بسیار بحرانی در نظر گرفته می شود و مسئولین باید برای آن برنامه ریزی داشته باشند.

تاثیر بر روی طول عمر انسان

محققان معتقدند که گرم شدن زمین تاثیر وسیعی بر روی سلامت بشر دارد و موجب کاهش طول عمر انسان می گردد زیرا با گرم شدن دمای اطراف قطب و گسترده شدن زمین های زراعی به سمت آن، حشرات و سایر آفت ها به سمت زمین قطب ها مهاجرت می کنند و برخی از این حشرات ناقل بیماری های هم چون مالاریا و نوعی تب به نام تب دانگی هستند.

گرما زدگی

یکی از تاثیرات مشهود گرم شدن زمین گرمازدگی ناشی از آن است به طوری که با افزایش موج گرما بسیاری از افراد جان خود را از دست می دهند و یا دچار حملات قلبی می شوند.

برونشیت و آسم

هوای گرم ذرات دود را در هوا به صورت معلق نگه می دارد و با این کار واکنش های شیمیایی ای را که سایر آلاینده ها تولید می کنند تسریع می بخشد در نهایت این موضوع منجر به ایجاد بیماری های تنفسی مانند آسم و برونشیت می گردد.

گسترش و گرم شدن اقیانوس ها

هر چقدر که کره زمین گرم می شود آب بالا آمده و سرزمین های مسکونی را تخریب میکند این موضوع مردم را ناچار می کند تا مهاجرت کنند پس این موضوع می تواند بسیار حیاتی و مهم باشد و باید برای آن به دنبال راه حل مانند ساخت مانع جهت جلوگیری از ورود آن اقیانوس ها به مناطق مسکونی بود.

فعالیت های بشر که موجب تولید گازهای گلخانه ای شده است:

- انسان ها با سوزاندن سوخت (های) فسیلی و تخریب جنگل‌ها باعث افزایش غلظت مقادیر دی‌اکسید کربن شده اند.

- استفاده ی زیاد چارپایان و کشت شالیزاری برنج

- استفاده از شدید و بی رویه از زمین و تغییرات در ناحیه تالابی

- پراکنش‌های ناشی از تهویه مناطق تحت پوشش دفن زباله که سبب تمرکزهای بیشتر متان(یکی از گاز های گلخانه ای) در جو می‌گردد.

- استفاده کردن از CFCها در سیستم‌های تبرید، و کاربرد CFCها و هالون‌ها در سیستم‌های اطفاء حریق مانند خاموش‌سازی آتش و فرآیندهایی از این قبیل.

- راه های جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه ای (راه های حفظ کره زمین از صدمه دیدن توسط گازهای گلخانه ای)

- انسان ها به عنوان مهم ترین عامل در تولید گاز های گلخانه ای هستند به همین دلیل در ابتدا باید خودمان مراقب تولید نکردن این گازها باشیم. مواردی که میتوان جایگزین کرد تا از انتشار گازهای گلخانه را کاهش دهیم به قرار زیر است:

- استفاده از هیدروپاور، یک منبع قابل بازیافت کردن است و انرژی را از طریق توربین های هیدرولیکی که با آب به چرخش در می آیند تامین می کند.

- استفاده از انرژی باد، بسیار تمیز است و به هیچ عنوان گاز های گلخانه ای تولید نمی کند اما برای به دست آوردن انرژی ازین طریق به اراضی وسیعی نیاز است و هم چنین آلودگی صوتی تولید شونده از این طریق.

- تولید و استفاده از انرژی هسته ای، مطابق گفته های محققان این انرژی بسیار تمیز و ایمن است اما تنها ایراد آن این است که زباله های هسته ای تولید می کند و دفع کردن این زباله های کار دشواری است و خطرات زیادی برای انسان ها دارد.

- استفاده از سلول های فتو ولتایک(PV)، این سلول ها می توانند انرژی حرارتی خورشید را جذب کرده و به الکتریسیته تبدیل کنند بسیار تمیز بوده اما گران قیمت است و نیازمند تکنولوژی پیشرفته ایست که تامین کردنش کار بسیار سختی می باشد.

استراتژی های کاهش انتشار گاز گلخانه ای، شامل این موارد است:

- استفاده از انرژی الکتریسیته  کاهش یابد.

- کم کردن فرایند صنعتی روی مواد.

- بسته بندی روز به روز کاهش یابد.

- کاهش گرم کردن فضاها و سرد کردن آب

- گرمایش آب به طرز چشم گیری کاهش یابد.

- کاهش الزامات دفع ضایعات و همچنین مصرف و تصفیه آب.

سخن پایانی و نتیجه گیری

همانطور که در بالا به طور مفصل توضیح داده شد میزان گاز های گلخانه ای روز به روز در حال افزایش است و هر فعالیت مخربی که انسان انجام می دهد روی آن تاثیر می گذارد.ما باید با برنامه ریزی اصولی و هوشمندانه از تخریب بیش از این جلوگیری کنیم و به فکر راه های جدیدی برای تامین نیاز های اولیه خود باشیم. ما برای کاهش این اثرات مخرب موظف هستیم که از انرژی های پاک استفاده کنیم و با توجه به این که انرژی هسته ای جز آن دسته از انرژی هاست که در کشور ما به بهره برداری رسیده است استفاده کردن از این نوع انرژی به جای استفاده از سوخت های فسیلی می تواند به ما کمک کند تا اثرات این گاز ها را کم کنیم. بشر برای از بین بردن گازهای گلخانه ای به راه هایی دست یافته است و برآوردهایی از مدت ماندن آن‌ها وجود دارد، اما بیشتر گازهای گلخانه‌ ای مدتی طولانی باید بگذرد که جو زمین را ترک کنند و این کاراصلا کار آسانی نیست که به ‌طور دقیق پی ببریم که چه مدتی طول می‌کشد، زیرا جو یک سیستم بسیار پیچیده‌است.