چه رشته‌ای دارید؟ آیا جزء گرایش‌های تجربی در آزمایشگاه می‌باشید؟ اگر جزء این گرایش‌ها یعنی رشته‌هایی مثل علوم آزمایشگاهی، ژنتیک، میکروبیولوژی، و زیست سلولی و مولکولی هستید، به شما تبریک می‌گوییم. چراکه ما در این مقاله قصد داریم که به شما چگونگی پیشرفت و استخدام در مراکز و آزمایشگاه‌های معتبر را بگوئیم. پس اگر دغدغه‌ی کار، نگرش شما را نسبت به رشتتان سرد کرده است، مقاله ما می‌تواند ناجی و  امید حقیقی برای شما باشد. با ما تا انتها همراه باشید.

در آزمایشگاه‌های ژنتیک چه کاری انجام می‌دهند؟

انواعی از آزمایشگاه ها برای کارهای مختلف وجود دارد. مثلا از انواع آزمایشگاه‌ها می‌شود به آزمایشگاه پاتولوژی، پاتوبیولوژی  تشخیص طبی و ژنتیک اشاره کرد. حالا هدف ما در این مقاله بیشتر معرفی آزمایشگا‌های ژنتیکی است. در این آزمایشگاه‌ها عمدتا کارهای زیادی انجام می‌دهند. عموم این‌کار ها به بررسی ژن‌های افراد ختم می‌شود. در واقع ژنتیکی که در DNA ها نهفته است، در طی آزمایش DNA بررسی می‌شود. این آزمایش‌ها معمولا قیمت بسیار بالایی دارند. دلیل این گران قیمت بودن هم مشخص است چون وسایل تشخیص ژنی بسیار گران قیمت و و وسایل آن هم هزینه بر می‌باشد. علاوه بر این‌ها دستمزد متخصصین ژنتیک به تقریب زیاد است. اما مگر این متخصصین چه کاری انجام می‌دهند؟

 همان طور که خودتان هم می‌دانید، DNA همان اطلاعات ذخیره‌ای بدن می‌باشد. در طی آزمایش‌هایی که در آزمایشگاه‌ های ژنتیک انجام می‌شود این اطلاعات ذخیره‌ای DNA که ممکن است حاوی اطلاعات بیماری هم باشد شناسایی می‌شوند. اما با این حال هنوز هم محدودیت‌هایی در این زمینه نیز وجود دارد‌. گاهی این محدودیت‌ها به حدی جدی است که جواب کاملا مثبت، در آینده با بیماری منجر می‌شود و برخی زمان‌ها هم با جواب منفی فرد آینده‌ای بیماری زا را تجربه نمی‌کند. شما اگر آزمایش دادین و با همچنین تنقاصی روبه رو شدید، حتما با متخصص ژنتیک آن‌جا مشورت کنید.

خب حالا تا اینجا گفتیم، از آزمایش ژنتیک برای این استفاده می‌کنیم که بیماری‌ها را تشخیص دهیم. اما چه زمان و چگونه؟ اولین آزمایش، آزمایش تشخیصی هست. در این آزمایش یک فردی که احساس می‌کند، علائم بیماری‌ای در خود دارد، آزمایش تشخیصی می‌دهد و در طی این آزمایش متخصصین ژنتیک به علائم بیمار، صحت وجود بیماری یا عدم آن را نسبت می‌دهند. از بیماری‌هایی که می‌شود در طی تشخیص ژنی آن را پیدا کرد هانگتینتون است‌‌.

بیشتر بخوانید: در مورد آلرژی چه می‌دانید؟

آزمایش بعدی آزمایش پیشینی کننده است. در طی این آزمایش همان طور که از نامش پیداست، بیماری‌های احتمالی را برای فرد متقاضی شرح می‌دهند. در صورتی که شما گذشته‌ای نامطلوب در زمینه برخی از بیماری‌ها دارید،  این آزمایش می‌تواند به شما بگوید که در آخر شما این بیماری را تجربه می‌کنید و یا خیر. البته این پیشبینی در حال حاضر با کمی با خطا روبه  وبه رو می‌شود. از این تشخیص ژنی می‌شود در جهت تشخیص زود هنگاموسرطان‌هایی من جمله سرطان روده استفاده کرد.

آزمایش بعد‌ی که در آزمایشگاه‌های ژنتیکی انجام می‌دهند، فارماکوژنتیک است. این آزمایش وقتی انجام می‌شود که بیماری بروز داده باشد. در واقع این آزمایش برای شما دارو تعیین می‌کند. فارموژنتیک برای زنان باردار بسیار مفید است. چراکه موجب می‌شود بیماری ای که در مادر وجود دارد به فرزند منتقل نشود. از جمله بیماری‌هایی که در طی این آزمایش تشخیص داده می‌شود، سندرم داون است. این آزمایش را از طریق بررسی توالی ژنی که از خون مادر به ارث می‌رسد، انجام می‌دهند.

آزمایش بعدی غربال‌گری است. این آزمایش رایج‌ترین تست در ایران هست. غربال‌گری عمدتا خاص نوزادان می‌باشد. در طی این آزمایش اگر بیماری ای در ژن نوزاد تشخیص داده شد، بلافاصله با دارو و تزریق درمان شروع می‌شود. پس وجود این آزمایش الزام مطلق دارد.  از جمله بیماری‌های وخیمی که توسط این آزمایش خیلی سریع پی برده می‌شود فنیل کتونوریا است. اگر این بیماری درمان نشود آینده نوزاد کمی به خطر می‌افتد.

آزمایش بعدی پیش از لانه گزینی نام دارد. نام دیگر این آزمایش تشخیص ژنی قبل لانه گزینی می‌باشد. این آزمایش برای لقاح مصنوعی به کار می‌رود. در واقع این آزمایش در هنگام انجام می‌شود که می‌خواهند لقاح خارج از بدن مادر را به وصول برسانند.  در طی این آزمایش، آزمایش قبلی یعنی غربال گری نیز انجام می‌گیرد. در واقع این آزمایش خودش از دو آزمایش تشکیل شده است.

حالا درباره خطرات  این آزمایشگاه‌ها و آزمایش‌ها حرف می‌زنیم. باید بدانید که تست‌های ژنتیکی با مشکلات جسمانی فرد بیمار را روبه رو می‌کنند. البته آزمایش‌ از طریق خون و گونه‌های عموما مشکل‌زا نیست. اما آزمایش‌هایی که در طی بارداری انجام می‌شوند امکان سقط جنین در آن‌ها وجود دارد. آزمایش‌های ژنتیکی امکان دارد خطرات طرد شدگی عاطفی و اجتماعی را نیز به دنبال داشته باشند. قبل از اینکه آزمایش ژنتیکی انجام دهید، حتما با یک مشاور و یا متخصص ژنتیکی در این باره مشورت دهید. چراکه شاید بسیاری از بیماری‌ها حتما می‌آیند و به ارث هم نمی‌رسند، پس شاید نیاز نباشد بیمار بداند. یا اینکه حداقل خودش تنها بداند.

آمادگی

قبل از انجام آزمایش ژنتیکی، شجره نامه خود را تهیه کنید. در این شجره نامه بیماری‌ ها را حتما بنویسید.  بعد از تهیه‌ی این شجره نامه پزشکی، آن را با متخصص ژنتیکی خود در میان بگذارید. در طی این جلسه بین شما و مشاور و یا متخصص ژنتیک هر سوالی که شما را نگران می‌کند، بدون ترس یا خجالت از او بپرسید. همچنین بعد از اعلام نتیجه نیز درباره‌ی اقداماتی که می‌توانید در زمینه‌ عدم بروز بیماری یا مشکل ژنتیکی انجام دهید، نیز متخصص ژنتیک را بی اطلاع نگذارید.

گاهی مجبور می‌شوید به غیر از خود برای عدم بروز احتمالی بیماری،اعضای خانواده را نیز به نزد مشاور ببرید. قبل از اینکه آن‌ها را به نزد مشاور ببرید، درباره اینکه چرا اینکار را انجام می‌دهید، با آن‌ها حرف بزنید و دلیل چرایی کارتان را به آن‌ها بگوئید. علاوه بر این‌ها درباره‌ی تاثیری که نتیجه این آزمایش‌ها بر سلامت آینده‌ ی آن‌ها نیز می‌گذارد، حرف بزنید.به یاد داشته باشید بخش زیادی از این آزمایش‌ها معمولا توسط بیمه ساپورت نمی‌شود، پس حتما از قبل در این زمینه تحقیق کنید.

از دیگر مواردی که خوب است بدانید این می‌باشد که نمونه از پوست و یا خون و  یا آمونوتیک و همچنین سایر بافت‌ها گرفته می‌شود. نمونه خون بسیار ساده است، و از اجزای کادر آزمایشگاهی با وارد کردن یک سرنگ در رگ دست شما مقداری خون به عنوان نمونه از شما می‌گیرند. چون این عمل برای نوزادان سخت است، در پاشنه پا آن‌ها یک خراش ایجاد می‌کنند و به این ترتیب نمونه گیری را انجام می‌دهند.

نمونه گیری به طریق آمینوسنتز یکی دیگر از روش‌ها است. این روش قبل از به دنیا آمدن نوزاد شما انجام می‌گیرد. در این روش پزشک با سرنگ نمونه‌ای جدا می‌کند. سرنگ را از داخل شکم وارد رحم می‌کند و مایع مورد نظر را بر می‌دارد. البته این نمونه گیری کمی به وضعیت شما بستگی دارد و ممکن است بنا به شرایط شما به جای سرنگ با لوله از دهانه رحم مایع مد نظر را جدا کنند.خب این خلاصه‌ای بود از چگونگی کارکرد و عملکرد در آزمایشگاه، حالا اگر به این کار‌علاقه مند شدید، در ادامه به شما می‌گوییم که برای استخدام شدن چه شرایطی نیاز است؟

چگونه در آزمایشگاه‌ های ژنتیک استخدام شویم؟

خب استخدام شدن در آزمایشگاه‌های ژنتیکی یک شرایط شرایط خاصی دارد. البته اگر از اشخاصی باشید که علوم آزمایشگاهی می‌خوانند، نیازی به ورود در آزمایشگاه‌های ژنتیکی ندارید و می‌توانید در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی به راحتی استخدام شوید. اما اگر رشتته‌تان در حوزه‌هایی مثل زیست سلولی و مولکولی و همچنین میکروبیولوژی است، شما چهار راه برای استخدام دارید. اول اینکه اگر آزمایشگاه ژنیتیکی در نزدیکی محل سکونتتان نبود، با آموزش دیدن یک‌ سری از دوره‌ها می‌توانید در آزمایشگاه‌های خصوصی مشغول به کار شوید. البته در آزمایشگاه‌های دولتی بر طبق اعلام جدید وزیر بهداشت، پذیرش نمی‌شوید.

دومین راه‌ حل شما این است که بعد از کارشناسی اقدام به گرفتن کارشناسی ارشد، بکنید. چراکه شما بعد از گرفتن کارشناسی ارشد، گزینه‌های انتخابی بیشتری دارید. مثلا می‌توانید از وزارت علوم در بیایید و کنکور وزرات بهداشت را بدهید. نکته‌ای که قابل ذکر است این می‌باشد که اوضاع کار و البته حقوق برای فارق التحصیلان از علوم تحت نظر وزرات بهداشت به مراتب بهتر از وزارت علوم می‌باشد. بنابراین شما سعی کنید برای آینده‌ی کاری بهتر در کنکور وزرات بهداشت قبول شوید.

حالا به سراغ راه سوم می‌رویم. راه سوم استخدام شما به عنوان کارآموز در آزمایشگاه‌های ژنتیکی است. کارآموزها معمولا چند ماه به کار آموزی می‌پردازند. بیشتر اوقات این زمان به بیشتر از دو تا سه ماه نمی‌شود. اما در بعضی آزمایشگاه‌ها شش ماه می‌باشد! پس بسته به محل دوران کارآموزی متفاوت می‌شود. آموزش‌ها در این محل‌ها معمولا به شکلی هست که شما بعد از پایان دوره مطالب اساسی را عملی یاد می‌گیرید و آماده استخدام می‌شوید. البته ترجیحا اگر رشته شما زیست سلولی و مولکولی و یا میکروبیولوژی است، بهتر می‌باشد که آموزش‌های تشخیص طبی نروید.

راه چهارم هم به این صورت می‌باشد که شما در دوران تحصیل هم معدل بالایی کسب کنید و هم دروس عملی را به خوبی یاد بگیرید. در این صورت مراکز ژنتیکی اگر مدرک زبان هم داشته باشید، احتمال دارد که که شما را با کارشناسی و با در آمد مناسب استخدام کنند. البته این بهترین حالت استخدام است و شاید آرزوی هر محصل علوم پایه‌ای باشد. حالا اگر از هر چهار راه نا امید شدید.، راه‌های دیگری نیز در پشت و رو دارید، برای مثال می‌توانید آزمون‌های آموزش و پرورش را شرکت کنید و به عنوان دبیر علوم راهنمایی استخدام شوید. همچنین می‌توانید تدریس زیست را نیز به صورت خصوصی در پیش بگیرید.

برای بخش‌های استخدامی یک آزمایشگاه معمولا در قسمت پذیرش باید کارشناسی داشته باشید و به کامپیوتر مسلط باشید. با مدرک کارشناسی ارشد، شما معمولا در قسمت‌های فنی شروع به فعالیت می‌کنید. علاوه بر این‌ها معمولا باید دو سال سابقه کار باشد تا بتوانید در یک مرکز معتبر شروع به فعالیت کنید. همچنین داشتن مدرک زبان نیز بسیار حائز اهمیت است‌. در نوشتن رزمه خود نیز وقت بگذارید و اگر شد از کسی در این کار کمک بگیرید. از آمادگی لازم روز مصاحبه هم غافل نشوید.

به پایان یکی دیگر از مقالات مربوط به حوزه‌ ی کسب و کار رسیدیم. البته مطالب ما در این بخش تمام نشده‌ است و در آینده باز هم درباره‌ی شرایط کسب و کار در این رشته و در رشته‌ های دیگر می‌پردازیم. در ضمن در مقالات آینده درباره‌ی اوضاع کار و استخدام در کشور‌های دیگر نیز مطالبی را بازگو می‌کنیم. پس اگر از کسانی هستید که فکر آینده رشتته‌تان کمی شما را به فکر وا داشته است، مقالات ما می‌تواند به شما کمک کند.