امروزه سلامت روح و روان به اندازه سلامت جسمی افراد اهمیت پیدا کرده است. میزان این اهمیت تا آن‌جایی است که برخی از پزشکان و متخصصان حتی معتقد هستند سلامت روح و روان به مراتب مهم‌تر از سلامت جسمی افراد است. به همین دلیل راهکارهایی را ارائه کرده ­اند که بتوان با توسل به آن‌ها بیماری­‌های روحی و روانی را تشخیص داد و درمان کرد. یکی از این راهکارها هنردرمانی است که به وسیله آن بیماری‌­های روحی و روانی افراد درمان شده و بهبود می ­یابد. در ادامه با ما همراه باشید تا با مفهوم هنردرمانی و مزایای استفاده از آن آشنا شوید.

هنردرمانی چیست؟

هنردرمانی شیو ه­ای از درمان می‌­باشد که در آن، بیمار وارد فرایند خلق یک اثر هنری می‌­شود و در طول این فرایند هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی و عاطفی بهبود می‌­یابد. در واقع در این روش بیمار با به تصویر کشیدن ابعاد هنرمندانه خود، رفتار و احساساتش را تحت کنترل خود در می‌آورد، از استرس­ هایش می­‌کاهد و به خودآگاهی و عزت نفس می‌­رسد. در هنر درمانی بیمار به کمک هنر احساسات و درونیات فروخورده‌­ی خود را ابراز می‌کند و درمانگران با معنا کردن پیام‌های پنهان در آثار فردِ بیمار به روند بهبودی او کمک می‌کنند. در این شیوه مشکلات فردی بیمار از ابعاد مختلف مورد بررسی و درمان قرار می­‌گیرد چرا که بیمار با خلق اثر هنری خود را ابراز م ی­نماید و به خودآگاهی می‌رسد. ابزار مورد نیاز در هنردرمانی که به آن درمان از طریق خلق و یا درمان از طریق ابراز نیز گفته می‌شود، ماژیک، رنگ، مداد، گچ و در واقع هر آن چیزی است که بتوان از طریق آن طرحی را کشید.

بیشتر بخوانید:‌ عوامل موثر بر سلامت روح و روان

چه کسانی می‌توانند از هنردرمانی استفاده کنند؟

 همانطور که پیشتر بیان شد، هنردرمانی به کار بردن هنر برای درمان افراد است. این شیوه درمان به کلیه کسانی که دچار بیماری‌­های مختلف هستند، با چالش‌های سنگین مواجه شده­ اند، مشکلات روانی دارند و یا آسیب­‌های روانی سختی دیده­ اند کمک می‌کند تا بهبود یابند. همچنین هنردرمانی به کسانی که به دنبال توسعه­ ی فردی هستند کمک می‌کند تا به هدف خود دست یابند. در هنر درمانی فرد برای بیان مشکلات خود به جای آنکه از کلمات و جملات استفاده نماید، از شکل‌­های گوناگون هنر همچون مجسمه سازی، نقاشی، طراحی، عکاسی، هنرهای اجرایی، نواختن موسیقی، رنگ آمیزی، آواز خواندن و ... استفاده می‌کند تا از این طریق بتواند حق مطلب را ادا کرده و درونیات خود را ابراز نماید.

بیشتر بخوانید: استرس، شایع ترین نوع اختلال در بهداشت روان

استفاده از هنردرمانی چه مزایایی دارد؟

هنردرمانی نسبت به سایر روش‌های درمان از مزایای زیادی برخوردار است که از جمله آن‌ها می ­توان به موارد زیر اشاره کرد:

از طریق هنردرمانی می­‌توان بیماری­‌های روحی و روانی افراد را درمان کرد.

استفاده از هنردرمانی می­‌تواند تا میزان زیادی از استرس­‌ها و تنش‌­های فردی بکاهد.

هنردرمانی فقط مخصوص بیماران نیست. هر فرد سالمی می‌­تواند از هنردرمانی استفاده کند و از طریق آن به خودآگاهی رسیده و توانایی­‌های خود را افزایش دهد.

هنردرمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا خود را ابراز کرده، احساسات خود را کشف کنند و نیز وسواس‌­ها و عادت‌­های بدشان را کنار گذاشته و عزت نفس خود را بهبود بخشند.

چون شنیدن موسیقی و یا کشیدن یک نقاشی آرامشی برای فرد به وجود می­‌آورد می‌­تواند اثرات درمانی بسیار زیادی داشته باشد. این که در حین کشیدن یک نقاشی و یا در حین گوش کردن به یک موسیقی در درون فرد چه اتفاقی می‌افتد که او را به سوی آرامش سوق می­‌دهد، سوالی است که پاسخ آن را می­‌توان از شیوه هنردرمانی جست. آرامش حاصل از انجام این کارها مختص رده خاصی نیست. همه افراد چه کوچک و چه بزرگ می­‌توانند از اثرات هنردرمانی بهره­ مند شوند.

با هنردرمانی حتی می‌­توان به روند بهبود بیماری­‌های جسمی افراد کمک کرد. به عنوان مثال یک بیمار سرطانی می­‌تواند از طریق هنردرمانی فشار، غم و استرس ناشی از بیماری­ خود را به تصویر بکشد و از این طریق احساسات خود را که در سینه­ اش سنگینی می‌کردند بیان نماید.

حتی در صورت نداشتن بیماری نیز می‌توان از هنردرمانی استفاده کرد چون آرامش بخش است، از میزان استرس می‌کاهد، زندگی را زیباتر می‌­کند، مهارت‌های رویارویی با چالش ­های مختلف را افزایش می‌دهد، عملکردهای شناختی را بالا می­‌برد، خودآگاهی را افزایش می‌دهد و به توسعه توانایی­‌های فردی کمک می‌نماید.

هنردرمانی بهترین روش برای درمان مشکلات کودکان معلول و به تصویر کشیدن استعداهای آنان است.

از آن‌جایی که هنردرمانی برای تمامی افراد در تمامی سنین اثرگذار است، لذا می‌­توان آن را برای بهبود و درمان فردی، گروهی، خانوادگی و ... به کار برد.

در هنردرمانی فرد شیوه­ای جدیدی از برقراری ارتباط را می‌آموزد.

در هنردرمانی اقداماتی نظیر رسیدگی به سلامت روانی، خدمات پزشکی، بازپروری و ... انجام می­‌شود. بنابراین فرد همزمان هم از نظر جسمی تحت درمان قرار می‌­گیرد و هم از نظر روحی بدون آن که این کار برای او مشکل باشد و یا آسیب به او وارد نماید و زندگی را برای او سخت و دشوار کند.

آیا برای استفاده از هنردرمانی باید استعداد داشته باشیم؟

در هنردرمانی هدف خلق آثار هنری فاخر و شاهکارانه نیست. بنابراین استفاده از این روش نیاز به هیچ گونه استعداد خاصی ندارد. هر چند که استفاده از هنردرمانی ممکن است کمی عجیب به نظر برسد آن هم به این علت که در آن، فرد بیمار احساسات و درونیات خود را در قالب آثار هنری و نه در قالب کلمات بیان می‌کند و به این طریق با اطرافیان خود ارتباط برقرار می‌کند اما آنچه که مهم است اثر فوق العاده استفاده از این روش است که به مرور زمان خود را نشان می‌­دهد. افراد به راحتی می­‌توانند با استفاده از هنردرمانی به شیوه ­ای دیگر احساسات خود را بیان کنند و روند بهبودی خود را تسریع نمایند. بنابراین در هنردرمانی زیبایی ظاهری اثر مورد توجه قرار نمی‌­گیرد بلکه محتوای تولید شده در پسِ این آثار است که مورد تحلیل و بررسی قرار می­‌گیرد و به تفاسیر مفاهیم ناخودآگاه پرداخته می‌­شود. بنابراین چون تمامی افراد با هر استعداد و هر هوش و ذکاوتی می‌­توانند از هنردرمانی استفاده کنند این روش در مدارس، منازل، آسایشگاه ­ها، خانه سالمندان و ... در قالب طرح­‌ها و پروژه ­های مختلف قابل اجرا می­‌باشد.