زانو ها یکی از مهم ترین مفاصل بدن هستند چرا که نه تنها تحمل وزن بدن فرد بر عهده زانو است، بلکه فعالیت های روزمره مانند ایستادن، راه رفتن و بالا رفتن از پله ها نیز بخشی از فعالیت هایی است که با کمک زانو ها قابل انجام است. در نتیجه استفاده مکرر از زانوها، آن ها را مستعد آسیب و دژنراسیون می‌کند و می‌تواند منجر به قفل شدن زانو گردد. در این صورت فرد نمی‌تواند زانوی خود را خم یا صاف کند.

دو نوع  قفل شدن زانو وجود دارد

قفل شدن کاذب زانو و قفل شدن واقعی زانو. برای اطلاعات بیشتر در مورد دلایل، علائم و روش های درمانی آن لطفا مطالب زیر را بخوانید.

قفل شدن کاذب و واقعی زانو

قفل شدن زانو زمانی اتفاق می‌افتد که فرد نتواند زانوی خود را خم یا صاف کند. حالتی که زانو به صورت کاذب قفل می‌شود زمانی رخ می‌دهد که درد شدید زانو باعث می‌شود که عضلات زانو به سمت اسپاسم بروند و منقبض شود. این یک مکانیسم دفاعی اتوماتیک است که بدن برای جلوگیری از حرکت زانو از آن استفاده می کند. محدود کردن حرکت زانو از این طریق به جلوگیری از آسیب بیشتر کمک می‌کند. اگرچه سفت شدن عضلات و تورم باعث خم شدن زانو می‌شود اما مفصل زانو به خودی خود از نظر فیزیکی قادر به حرکت است. اما در حالت قفل شدن واقعی زانو، چیزی از نظر فیزیکی مانع صاف شدن زانو می‌گردد. هنگامی که یک فرد دچار قفل شدن واقعی زانو می‌شود مفصل زانو در یک موقعیت گیر کرده و به هیچ وجه نمی‌تواند حرکت کند.

بیشتر بخوانید:‌ درباره ی پارگی رباط صلیبی بیشتر بدانیم؟

دلایل قفل شدن کاذب زانو چیست؟

دلایل قفل شدن زانو بسیار متنوع است و به نوع قفل شدن زانو که به صورت کاذب یا واقعی رخ داده است بستگی دارد. از این رو در اینجا برخی از دلایل قفل شدن کاذب زانو را عنوان می‌کنیم که موارد: درد ناشی از آسیب دیدگی زانو، التهاب ناشی از آسیب یا بیماری دژنراتیو مفصل (استئوآرتریت)، سندرم پلیکا (plica syndrome) که سبب التهاب بافت مفصل زانو می‌شود و patellar maltracking زمانی که مفصل زانو به درستی در جای خود حرکت نمی کند را در بر می‌گیرد و منجر به قفل شدن کاذب زانو می‌گردد.

دلایل قفل شدن واقعی زانو چیست؟

پارگی منیسک زانو

منیسک دو قطعه غضروف C شکل است که در هر دو طرف مفصل زانو قرار دارند. آن‌ها به عنوان زیرسازی در بین استخوان های ساق پا و ران عمل می‌کنند. اگر یک منیسک پاره شود تکه آن می‌تواند جدا شود و به مفصل زانو بچسبد و باعث قفل شدن مفصل شود. پارگی منیسک می تواند در حین پیچاندن یا چرخاندن زانو به وجود بیاید. علل دیگری نیز می‌تواند داشته باشد که شامل استفاده بیش از حد از زانو و یا تغییرات دژنراتیو در زانو است.

Loose bodies در زانو

Loose bodies قطعاتی از غضروف یا استخوان هستند که آزادانه در فضای مفصل زانو شناور می‌شوند. آن‌ها می‌توانند نتیجه آسیب یا ناشی از فرسودگی عمومی با گذشت زمان باشند. وجود این ها در مفصل زانو می‌تواند باعث قفل شدن زانو گردد.

در رفتگی پاتلا (Patella dislocation) در زانو

صدمات خاص به زانو باعث می شود تا کشک زانو یا پاتلا از جای خودش خارج شود. به این دررفتگی پاتلا گفته می‌شود که سبب قفل شدن زانو می‌شود.

التهاب مفصل زانو

اگر ساختارهای داخل مفصل زانو متورم و ملتهب شوند، ممکن است از حرکت زانو جلوگیری کنند. تورم ممکن است در اثر آسیب، استفاده بیش از حد یا آرتروز ایجاد شود.

علایم و نشانه های قفل شدن کاذب زانو

به طور کلی علائم و نشانه های قفل شدن کاذب زانو درد شدید است با این حال فردی که این درد را تجربه می کند ممکن است علائم زیر مانند: احساس قفل مختصر در زانو به طوری که بعد از مدت کوتاهی مجددا می‌تواند زانو را حرکت دهد، تورم و تجمع بیش از حد مایع درون مفصل که با فشار به زانو حرکتش را محدود می‌کند، التهاب ساختار های درونی و اطراف زانو، حسی گرفتگی در زانو، احساس سستی یا بی ثباتی در زانو، مشکل داشتن در حرکت کشکک زانو بر روی شکاف جلوی زانو را نیز داشته باشد.

علایم و نشانه های قفل شدن واقعی زانو

علائم اصلی قفل شدن واقعی زانو را می‌توان ناتوانی در صاف کردن زانو، تب وعفونت مفصل زانو و درد در هنگام لمس کردن مفصل زانو دانست. در برخی موارد، ممکن است فرد در حالت قفل شدن واقعی زانو درد نیز داشته باشد. از طرفی اگر فردی که دارای قفل شدن واقعی زانو است به سبب وجود Loose bodies به این کسالت درگیر شده است ممکن است علائم و نشانه های دیگری را تجربه کند، از جمله: سفتی مزمن در زانو، مشکل داشتن در صاف کردن کامل زانو، احساس خستگی در زانو، احساس ضعف در محل Loose bodies، درد متناوب و تورم.

نحوه تشخیص قفل شدن زانو

پزشک با پرسیدن سؤالاتی در مورد علائم، مانند درد و تورم، شروع به تشخیص بررسی می‌کند. آن‌ها سپس زانو را از نظر فیزیکی معاینه می‌کنند تا علائم کبودی، التهاب و حساسیت را بررسی کنند. در حین معاینه، پزشک ممکن است برای ارزیابی مفصل، روی زانو فشار یا کشش وارد کند. آن‌ها ممکن است از فرد بخواهند که در داخل اتاق قدم بزند تا تحرک فرد را ارزیابی کند. گاهی اوقات، پزشک ممکن است تصویربرداری تشخیصی را برای بررسی دقیق تر زانو توصیه کند. نمونه هایی از چنین آزمایش هایی عبارتند از:

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)

اشعه ایکس

سونوگرافی

آزمایش های دیگی نیز می‌تواند به پزشک کمک کند تا علائم التهاب یا عفونت را بررسی کند. اینها شامل آزمایش خون و روشی به نام آرتروسنتز است. این روش شامل نمونه گرفتن از مایع  مفصل زانو است.

بیشتر بخوانید: بدنسازی و رژیم غذایی مختص آن

راه های درمان قفل شدن زانو

درمان بر اساس نوع زانوی قفل شده ای که فرد دارد و علت اصلی آن متفاوت است.

پارگی منیسک زانو: درمان پارگی منیسک بستگی به محل و شدت آن دارد. اگر پارگی كوچك و در قسمت بیرونی منیسك باشد ، پزشك ممكن است عملكرد RICE را توصیه كند. مخفف RICE:

Rest (استراحت): متوقف کردن فعالیت‌هایی که باعث درد می‌شود.

Ice (یخ): یک بسته یخ را به مدت 15-20 دقیقه چند بار در روز روی زانو مالیدن.

Compression (فشرده سازی): توسط یک الاستیک ناحیه زانو را به صورت باند فشرده پوشاندن.

Elevation (ارتفاع): دراز کشیدن و قرار دادن زانو بالاتر از سطح قلب، این کار به تخلیه خون اضافی از زانو کمک می‌کند و تورم را کاهش می‌دهد.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن نیز می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است فیزیوتراپی را برای کمک به فرد برای بازیابی حرکت در مفصل زانو توصیه کند. اگر شخصی در زانو اش Loose bodies داشته باشد که باعث قفل شدن زانو می‌شود، ممکن است برای از بین بردن آن نیاز به عمل جراحی داشته باشد.

راه های پیشگیری از قفل شدن زانو؟

همیشه نمی‌توان از صدمات و شرایطی که می‌تواند باعث قفل شدن زانو شود جلوگیری کرد. با این حال، اقداماتی وجود دارد که مردم می‌توانند برای محافظت از زانوها انجام دهند. این موارد شامل؛ اجتناب ازانجام دادن ورزش های سخت و پر برخورد، استراحت کردن بعد از فعالیت هایی که باعث درد زانو می‌شود، محدودیت در انجام ورزش های فیزیکی که سبب افزایش فشار روی زانو ها می‌گردد، تقویت عضلات پا، حفظ انعطاف پذیری، احتیاط هنگام راه رفتن در مناطق لغزنده یا ناپایدار برای جلوگیری از افتادن.