کولیت اولسراتیو یا کولیت زخمی، یک بیماری التهابی روده (IBD) است که باعث ایجاد التهاب طولانی مدت و زخم (زخم) در دستگاه گوارش شما می‌شود. بیماری کولیت اولسراتیو بر روی لایه داخلی روده بزرگ و راست روده تأثیر می‌گذارد. علائم آن معمولاً به مرور زمان و نه به صورت ناگهانی بروز می‌کنند. کولیت اولسراتیو می‌تواند ناتوان کننده باشد و بعضی اوقات می‌تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود. در حالی که هیچ درمانی شناخته شده ای ندارد، اما درمان تسکینی آن می‌تواند علائم و نشانه های بیماری را تا حد زیادی کاهش دهد و حتی باعث بهبودی طولانی مدت شود.

علائم بیماری کولیت اولسراتیو

علائم بیماری کولیت اولسراتیو بسته به شدت التهاب و مکان بروز آن می‌تواند متفاوت باشد. علائم و نشانه های آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- اسهال، اغلب همراه با خون یا چرک

- درد و گرفتگی شکم

- درد در راست روده

- خونریزی راست روده (خروج مقدار کمی خون با مدفوع)

- احساس دفع فوری

- کاهش وزن

- خستگی

- تب

- عدم رشد در کودکان

بیشتر افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو علائم خفیف تا متوسط ​​دارند. دوره بیماری کولیت اولسراتیو ممکن است متفاوت باشد، در حالی که برخی از افراد برای مدت طولانی بهبود می‌یابند و دوباره دچار عود بیماری می‌شوند. در صورت تغییر مداوم در عادت های روده ای شما یا وجود علائمی مانند موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

- درد شکم

- وجود خون در مدفوع

- اسهال مداوم که به داروهای بدون نسخه پاسخ نمی‌دهد

- اسهالی باعث بیدار شدن شما از خواب می‌شود

- تب غیر قابل توضیح که بیش از یک یا دو روز به طول می‌انجامد

اگرچه بیماری کولیت اولسراتیو معمولاً کشنده نیست، اما یک بیماری جدی است که در برخی موارد ممکن است عوارض خطرناکی برای زندگی ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: از کم خونی ناشی از کمبود ویتامین چه می‌دانید؟

علل بیماری کولیت اولسراتیو

علت دقیق بیماری کولیت اولسراتیو ناشناخته است. پیش از این به رژیم های غذایی و استرس مشکوک بودند، اما اکنون پزشکان می‌دانند که این عوامل ممکن است باعث تشدید بیماری شوند، اما علل بیماری کولیت اولسراتیو نیستند. یکی از دلایل احتمالی بروز این بیماری نقص سیستم ایمنی بدن است. هنگامی که سیستم ایمنی بدن شما سعی در مقابله با ویروس مهاجم یا باکتری دارد، یک پاسخ ایمنی غیر طبیعی باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن به سلول های دستگاه گوارش حمله کند. همچنین به نظر می‌رسد که وراثت در این امر نقش دارد. چرا که کولیت اولسراتیو در افرادی که دارای اعضای خانواده با این بیماری هستند شایع تر است. با این حال، بعضی از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو این سابقه خانوادگی را ندارند.

فاکتورهای خطر بیماری کولیت اولسراتیو

بیماری کولیت اولسراتیو هم زنان و هم مردان را به یک اندازه درگیر می‌کند. فاکتورهای خطر بیماری کولیت اولسراتیو ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- سن. علائم بیماری کولیت اولسراتیو معمولاً قبل از سن 30 سالگی شروع می‌شود. اما ممکن است در هر سنی بروز کند و برخی از افراد ممکن است تا 60 سالگی به این بیماری مبتلا نشوند.

- نژاد یا قومیت. اگرچه نژاد سفید بیشترین خطر ابتلا به این بیماری را دارند اما در هر نژادی ممکن است رخ دهد. اگر شما از تبعه یهودیان اشکنازی هستید، خطر شما حتی بیشتر است.

- سابقه خانوادگی. در صورت داشتن بستگان نزدیک مبتلا به این بیماری مانند والدین، ​​خواهر یا برادر، در معرض خطر بیشتری قرار دارید.

عوارض بیماری کولیت اولسراتیو

عوارض احتمالی بیماری کولیت اولسراتیو شامل موارد زیر است:

- خونریزی شدید

- وجود سوراخ در روده بزرگ

- کم آبی شدید بدن

- بیماری کبد (به ندرت)

- تحلیل استخوان (پوکی استخوان)

- التهاب پوست، مفاصل و چشم ها

- افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ

- روده بزرگ متورم (مگاکولون سمی)

- افزایش خطر لخته شدن خون در رگ ها و شریان ها

تشخیص بیماری کولیت اولسراتیو

پزشک شما احتمالاً بعد از رد سایر علل احتمالی علائم شما، بیماری کولیت اولسراتیو را تشخیص می‌دهد. برای تأیید تشخیص بیماری کولیت اولسراتیو، ممکن است دستور انجام یک یا چند آزمایش و روش زیر را داشته باشید:

- آزمایش خون. پزشک شما ممکن است انجام آزمایش خون را برای بررسی کم خونی - شرایطی که گلبول های قرمز کافی برای حمل اکسیژن کافی به بافت های شما وجود ندارد - یا بررسی علائم عفونت دستور دهد.

- نمونه مدفوع. گلبول های سفید موجود در مدفوع شما می‌تواند نشانگر کولیت اولسراتیو باشد. یک نمونه مدفوع همچنین می‌تواند به رد اختلالات دیگر مانند عفونت های ناشی از باکتری ها، ویروس ها و انگل ها کمک کند.

- کولونوسکوپی. این آزمایش به پزشک شما امکان می‌دهد که کل روده بزرگ را با استفاده از یک لوله نازک، انعطاف پذیر دارای دوربین مشاهده کند. در طی این روش، پزشک شما می‌تواند نمونه های کوچکی از بافت (بیوپسی) را نیز برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی برداشت کند. گاهی اوقات یک نمونه بافت می‌تواند به تأیید تشخیص کمک کند.

- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر. پزشک شما از لوله ای باریک، انعطاف پذیر و دارای نور استفاده می‌کند تا روده و سیگموئید، آخرین قسمت روده بزرگ شما را معاینه کند. اگر روده بزرگ شما به شدت ملتهب باشد، پزشک ممکن است این آزمایش را به جای کلونوسکوپی کامل انجام دهد.

- اشعه ایکس. در صورت بروز علائم شدید، پزشک ممکن است از یک تصویربرداری اشعه ایکس از ناحیه شکم شما استفاده کند تا عوارض جدی مانند روده بزرگ سوراخ شده را بررسی کند.

- سی تی اسکن. اگر پزشک مشکوک به عوارض کولیت اولسراتیو باشد، ممکن است تصویربرداری سی تی اسکن شکم یا لگن را دستور دهد. ممکن است آزمایش سی تی اسکن مقدار زیادی از روده بزرگ را ملتهب کند.

- آنتوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CT) و آنتونوگرافی تشدید مغناطیسی (MR). اگر پزشک بخواهد وجود و میزان التهاب در روده کوچک را بررسی کند، ممکن است یکی از این دو آزمایش را توصیه کند. این آزمایشات برای یافتن التهاب در روده نسبت به تست های تصویربرداری معمولی حساس تر هستند. آنتوگرافی MR یک جایگزین بدون تابش است.

بیشتر بخوانید: آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، این بیماری شایع در دوران میانسالی چیست؟

درمان بیماری کولیت اولسراتیو

درمان بیماری کولیت اولسراتیو معمولاً شامل دارو درمانی یا جراحی است. چندین دسته از داروها ممکن است در درمان کولیت اولسراتیو موثر باشند. نوع تجویز شده برای شما بستگی به شدت وضعیت شما دارد. داروهایی که برای بعضی از افراد خوب است ممکن است برای بعضی دیگر مفید نباشد، بنابراین ممکن است یافتن دارویی که به شما کمک کند، زمان ببرد. از داروهای موجود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- 5-اسید آمینوسالیسیلیک (5-ASA)

- کورتیکواستروئیدها

- داروهای ایمونومدولاتور سیستم ایمنی

- داروهای بیولوژیکی

برای مدیریت علائم خاص کولیت اولسراتیو ممکن است به داروهای دیگری احتیاج داشته باشید. برای اسهال شدید، لوپرامید (Imodium A-D) ممکن است مؤثر باشد. با این حال، از داروهای ضد اسهال با احتیاط زیاد و تنها پس از صحبت با پزشک خود استفاده کنید.

عمل جراحی اغلب می تواند علائم بیماری کولیت اولسراتیو را از بین ببرد. اما این به معنای برداشت کل روده بزرگ و راست روده شما (پروکتوکلکتومی) است. در بیشتر موارد، جراحی شامل روشی به نام آناستوموز ایلئوآنال است که نیاز به داشتن کیسه برای جمع آوری مدفوع دارد. جراح شما کیسه ای را در انتهای روده کوچک شما تعبیه می‌کند.

در صورت ابتلا به این بیماری، به غربالگری بیشتر در مورد سرطان روده بزرگ نیاز خواهید داشت. برنامه پیشنهادی بستگی به موقعیت بیماری شما و مدت زمان طولانی بودن آن دارد. اگر بیماری شما بیشتر مربوط به راست روده باشد، شما هر یک تا دو سال به کولونوسکوپی نیاز خواهید داشت. اگر بیشتر روده بزرگ شما درگیر باشد، 8 سال پس از تشخیص نیاز به کولونوسکوپی خواهید داشت.

سبک زندگی و درمان های خانگی در بیماری کولیت اولسراتیو

گاهی اوقات ممکن است هنگام مواجهه با کولیت اولسراتیو احساس درماندگی کنید. اما تغییر در رژیم و شیوه زندگی می تواند به کنترل علائم شما کمک کند و جای نگرانی نیست. هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که آنچه شما می‌خورید در واقع باعث بیماری التهابی روده می‌شود. اما برخی از غذاها و نوشیدنی ها می توانند علائم و نشانه های شما را تشدید کنند. در اینجا چند پیشنهاد وجود دارد که ممکن است به شما کمک کند:

- با یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

- مصرف محصولات لبنی را محدود کنید

- اگه با فیبر غذایی مشکل داریدف مصرف آن را محدود کنید.

- غذاهای تند، الکل و کافئین ممکن است علائم شما را بدتر کنند.

- وعده های غذایی کوچک بخورید.

- مایعات زیادی بنوشید.

- میزان استرس روزانه خود را کاهش دهید.

علائم بیماری کولیت اولسراتیو ممکن است در ابتدا باعث شود که شما به پزشک خانواده یا پزشک عمومی مراجعه کنید. اما برای تشخیص دقیق تر، پزشک عمومی ممکن است شما را به یک متخصص بیماری های گوارشی ارجاع دهد. از آنجایی که قرار ملاقات ها ممکن است کوتاه باشد و اغلب اطلاعات زیادی برای بحث وجود دارد، ایده خوبی است که از قبل آماده باشید و برخی از اطلاعات لازم را قبل از ویزیت یادداشت کنید.