آسم بیماری است که در طی آن مجاری هوایی باریک و متورم می‌شود و ممکن است مخاط اضافی تولید کند. این شرایط می‌تواند تنفس را دشوار کرده و باعث سرفه های مکرر، خس خس سینه هنگام نفس کشیدن و تنگی نفس شود. برای برخی از افراد، آسم یک اختلال جزئی است. اما برای بقیه، می‌تواند یک مشکل اساسی باشد که در فعالیت های روزمره تداخل ایجاد کرده و حتی ممکن است منجر به حملات آسم تهدید کننده زندگی شود. بیماری آسم قابل درمان نیست، اما علائم آن قابل کنترل است. از آنجایی که علائم بیماری آسم غالباً به مرور زمان تغییر می‌کند، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا علائم و نشانه های شما را ردیابی کرده و در صورت لزوم درمان خود را تغییر دهد.

بیشتر بخوانید: چرا باید روزانه یک عدد سیب خورد؟

علائم بیماری آسم

علائم بیماری آسم در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است شما به ندرت حملات آسم و یا علائم دیگری فقط در مواقع معینی - مانند هنگام ورزش - داشته باشید و یا همیشه علائم مشخص آسم را داشته باشید. علائم و نشانه های بیماری آسم شامل موارد زیر است:

- تنگی نفس

- سفتی یا درد سینه

- خس خس در هنگام بازدم، که نشانه رایج آسم در کودکان است

- مشکل خواب در اثر تنگی نفس، سرفه یا خس خس سینه

- حملات سرفه یا خس خس که با وجود ابتلا به ویروس های تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا بدتر می‌شود

برای برخی از افراد، علائم آسم در شرایط خاص شعله ور می‌شوند:

- آسم ناشی از ورزش، که ممکن است هنگام سرد و خشک شدن هوا بدتر شود

- آسم شغلی، که ناشی از تحریک کننده های محل کار مانند دودهای شیمیایی، گازها یا گرد و غبار است

- آسم ناشی از آلرژی، بر اثر مواد موجود در هوا مانند گرده، اسپورهای قارچ، یا ذرات پوستی و بزاق خشک شده ریخته شده توسط حیوانات اهلی (حیوان خانگی) و غیره

حملات شدید آسم می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. با پزشک خود مشورت کنید که هنگام بدتر شدن علائم و نشانه های شما، چه کاری باید انجام دهید.

بیشتر بخوانید: 15 ماده غذایی فوق العاده برای سلامت قلب

علل بیماری آسم

هنوز علل بیماری آسم مشخص نیست و این که چرا برخی از افراد به آسم مبتلا می‌شوند و برخی دیگر نه، اما احتمالاً به دلیل ترکیبی از عوامل محیطی و وراثتی (ژنتیکی) است. قرار گرفتن در معرض انواع تحریک کننده ها و موادی که باعث ایجاد آلرژی (آلرژن ها) می‌شوند می‌توانند علائم و نشانه های آسم را ایجاد کنند. محرک های بیماری آسم در اشخاص مختلف متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

- آلرژن های موجود در هوا مانند گرده، مایت، اسپورهای قارچ، شوره های سر حیوان خانگی

- عفونت های تنفسی مانند سرماخوردگی

- فعالیت بدنی

- هوای سرد

- آلاینده های هوا و مواد تحریک کننده مانند دود

- برخی داروهای خاص، از جمله مسدود کننده های بتا، آسپیرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن

- احساسات و استرس شدید

- سولفیت ها و مواد نگهدارنده ای به برخی از غذاها و نوشیدنی ها اضافه شده است، از جمله میگو، میوه خشک، سیب زمینی فرآوری شده، آبجو و شراب

- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، شرایطی که اسیدهای معده به داخل گلو شما باز می‌‌گردند.

فاکتورهای خطر بیماری آسم

تصور می شود که تعدادی از فاکتورهای خطر بیماری آسم شانس ابتلا به آن را افزایش می‌دهند. آن ها شامل موارد زیر هستند:

- داشتن نسبت خونی با فرد مبتلا به آسم مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر

- داشتن یک بیماری آلرژیک دیگر، مانند درماتیت آتوپیک - که باعث ایجاد پوست قرمز و خارش پوستی می‌شود - یا تب یونجه - که باعث ایجاد آبریزش بینی، احتقان و خارش چشم می‌شود

- اضافه وزن داشتن

- سیگاری بودن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار

- قرار گرفتن در معرض دود ناشی از انواع آلودگی ها

- قرار گرفتن در معرض محرک های شغلی مانند مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی، آرایشگاه و ساخت و ساز

عوارض بیماری آسم

عوارض بیماری آسم شامل موارد زیر است:

- علائم و نشانه هایی که در خواب، کار و سایر فعالیت ها اختلال ایجاد می‌کنند

- باریکی دائم لوله هایی که هوا را به داخل و خارج ریه های شما منتقل می‌کنند (لوله های برونشی)، که بر کیفیت نفس شما اثر می‌گذارد

- ویزیت های اورژانسی و بستری در بیمارستان برای حملات شدید آسم

- عوارض جانبی مصرف طولانی مدت برخی داروها برای تعدیل آسم شدید

اصولا درمان مناسب می‌تواند باعث جلوگیری از عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت ناشی از آسم شود.

پیشگیری از بیماری آسم

در حالی که هیچ راهی برای پیشگیری از بیماری آسم وجود ندارد، شما و پزشکتان می ‌توانید برای شرایط خود و جلوگیری از حملات آسم یک برنامه گام به گام طراحی کنید.

- برنامه مدیریت آسم خود را دنبال کنید. با پزشک و تیم مراقبت های بهداشتی خود، یک برنامه تفصیلی برای مصرف داروها و مدیریت حملات آسم بنویسید. سپس حتما برنامه خود را دنبال کنید. آسم یک وضعیت مداوم است که نیاز به نظارت و درمان منظم دارد. کنترل کردن روند درمان بیماری آسم می‌تواند احساس کنترل بیشتری در زندگی شما ایجاد کند.

- واکسن آنفلوانزا و ذات الریه را دریافت کنید. با واکسیناسیون می‌توانید از بروز آنفولانزا و ذات الریه جلوگیری کنید.

- محرک های آسم را شناسایی و از آن ها اجتناب کنید. تعدادی از آلرژن ها و مواد تحریک کننده در فضای باز - اعم از گرده و آلودگی هوا - می‌توانند حملات آسم را تحریک کنند. دریابید که چه عواملی باعث بروز آسم شما یا وخیم تر شدن آن می شود و از آن محرک ها اجتناب کنید.

- بر تنفس خود نظارت کنید. ممکن است یاد بگیرید که باید بر علائم هشدار دهنده برای حمله قریب الوقوع، مانند سرفه جزئی، خس خس سینه یا تنگی نفس نظارت کنید.

- حملات آسمی خود را زود شناسایی و درمان کنید. اگر به سرعت عمل کنید، کمتر احتمال بروز حمله شدید را دارید. همچنین برای کنترل علائم خود به همان میزان دارو احتیاج خواهید داشت.

- داروهای خود را مطابق تجویز مصرف کنید. بدون صحبت کردن با پزشک، داروها را تغییر ندهید، حتی اگر به نظر می‌رسد آسم در حال بهبودی است. این ایده خوبی است که داروهای خود را در هر مراجعه به پزشک بیاورید. پزشک می تواند اطمینان حاصل کند که از داروهای خود به درستی استفاده می‌کنید و دوز مناسب را مصرف می‌کنید.

انواع روش های تشخیصی بیماری آسم

معاینه بدنی

پزشک معاینه بدنی را انجام می دهد تا سایر شرایط ممکن مانند عفونت تنفسی یا بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) را رد کند. پزشک همچنین در مورد علائم بیماری آسم و سایر مشکلات سلامتی از شما سؤال خواهد کرد.

آزمایش اندازه گیری عملکرد ریه

ممکن است آزمایشات عملکرد ریه برای شما توصیه شود که چه مقدار هوا هنگام نفس کشیدن به داخل و خارج ریه های شما حرکت می‌کند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- اسپیرومتری. این آزمایش میزان باریکی لوله های برونش شما را با بررسی میزان هوایی که می‌توانید بعد از یک نفس عمیق خارج کنید و اینکه چقدر سریع می توانید نفس بکشید؛ تخمین می‌زند.

- سنجش جریان حداکثری. دستگاه سنجش جریان حداکثری، دستگاه ساده ای است که می‌تواند میزان سختی تنفس شما را اندازه گیری کند. پایین تر از حد معمول خوانش جریان حداکثری، نشانه این است که ممکن است ریه های شما نیز کار نکنند و ممکن است آسم شما بدتر شود. پزشک در مورد چگونگی پیگیری و مقابله با خوانش های جریان حداکثری به شما دستورالعمل می‌دهد.

آزمایشات عملکرد ریه اغلب قبل و بعد از مصرف داروهایی برای باز کردن مجاری هوایی شما به نام برونکودیلاتورها مانند آلبوترول انجام می‌شود. اگر عملکرد ریه شما با استفاده از برونکودیلاتیلاتورها بهبود یابد، به احتمال زیاد شما آسم دارید.

تست های اضافی

آزمایش های دیگر برای تشخیص بیماری آسم شامل موارد زیر است:

- چالش متاکولین. متاکولین یک محرک آسم شناخته شده است. هنگام استنشاق، باعث می‌شود که مجاری هوایی شما کمی تنگ شود. اگر به متاکولین واکنش نشان دهید، به احتمال زیاد آسم دارید. این آزمایش حتی اگر تست اولیه عملکرد ریه شما طبیعی باشد، قابل استفاده است.

- تست های تصویربرداری.  تصویربرداری اشعه ایکس قفسه سینه می‌تواند به شناسایی هرگونه ناهنجاری های ساختاری یا بیماری (مانند عفونت) که می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید مشکلات تنفسی شود، کمک کند.

- آزمایش آلرژی. آزمایش آلرژی را می توان با تست پوستی یا آزمایش خون انجام داد. آن ها به شما می‌گویند که دقیقا به چه محرکی مانند حیوانات خانگی، گرد و غبار، قالب یا گرده حساسیت دارید.

- آزمایش نیتریک اکسید. این آزمایش میزان گاز نیتریک اکسید موجود در نفس شما را اندازه گیری می‌کند. هنگامی که مجاری هوایی شما ملتهب است - نشانه ای از آسم است - ممکن است بالاتر از سطح طبیعی باشد. این تست به طور گسترده در دسترس نیست.

- آزمایش ائوزینوفیل ها. این آزمایش به دنبال گلبول های سفید خاصی از خون (ائوزینوفیل ها) در مخلوط بزاق و مخاط (خلط) است که هنگام سرفه ترشح می‌کنید. ائوزینوفیل ها هنگام رنگ آمیزی قابل رویت می‌شوند.

- آزمایش تحریک آمیز برای ورزش و آسم ناشی از سرما. در این آزمایشات، پزشک میزان انسداد مجاری هوایی شما قبل و بعد از انجام فعالیت بدنی شدید یا قرار گرفتن در معرض سرما را بررسی می‌کند.

انواع روش های درمانی بیماری آسم

پیشگیری و کنترل طولانی مدت، برای متوقف کردن حملات آسم مهم است. درمان معمولاً شامل شناخت محرک های شما، انجام اقدامات برای جلوگیری از محرک ها و پیگیری تنفسی است تا مطمئن شوید داروهای شما علائم را تحت کنترل نگه می‌دارند. در صورت بروز و شعله ور شدن آسم، ممکن است نیاز به استنشاق سریع تسکین دهنده داشته باشید. داروهای مناسب برای شما به چند چیز بستگی دارد - سن شما، علائم، محرک های آسم و بهترین عوامل موثر برای کنترل آسم. داروهای پیشگیری و کنترل کننده طولانی مدت باعث کاهش تورم (التهاب) در مجاری هوایی شما می‌شوند که منجر به علائم آسم می‌شود. استنشاق كننده های سریع (برونکودیلاتور) با سرعت زیاد مجاری هوای متورم شده را باز می کنند. در برخی موارد، مصرف داروهای آلرژی نیز لازم است. یادداشت کنید که در هر هفته چند پاف از استنشاق كننده های سریع استفاده کنید. اگر لازم است بیشتر از آنچه پزشک توصیه می‌کند از آن ها استفاده کنید، به پزشک مراجعه کنید. احتمالاً باید داروهای کنترل طولانی مدت خود را تنظیم کنید.

درمان ترموپلاستی برونشی برای آسم شدید استفاده می شود که با کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا سایر داروهای آسم طولانی مدت بهبود نمی یابد. این گزینه برای همه در دسترس نیست. در طول ترموپلاستی برونشی، پزشک شما با الکترود بقیه راه های هوایی موجود در ریه ها را گرم می‌کند. گرما باعث کاهش انقباض عضله صاف داخل مجاری هوایی می شود. این کار باعث می‌شود تنفس راحت تر و احتمالاً حملات آسم کاهش یابد. درمان به طور کلی بیش از سه ویزیت سرپایی انجام می شود.

به طور کلی روند درمان بیماری آسم باید انعطاف پذیر باشد و بر اساس تغییراتی در علائم شما ایجاد شود. در هر مراجعه باید پزشک از علائم شما سؤال کند. براساس علائم و نشانه های شما، پزشک می‌تواند درمان شما را به طور مناسب تنظیم کند. به عنوان مثال، اگر آسم شما به خوبی کنترل شود، پزشک ممکن است داروهای کمتری تجویز کند. اگر آسم شما به خوبی کنترل نشده یا بدتر شده باشد، پزشک ممکن است داروهای شما را افزایش داده و ویزیت های مکرر را توصیه کند.