در دنیای فناوری اطلاعات، هر روز با عبارات و مفاهیم جدید روبرو هستیم. همانند تکنولوژی گوشی هوشمند که زمانی تصور همه ­گیر شدن آن دور از ذهن بود. محاسبات ابری یا (Cloud Computing) و مجازی سازی نیز از همان دسته تکنولوژی ­ها می­ باشد که امروزه زیاد به آن برمی خوریم. شاید با شنیدن اسم رایانش ابری یا محاسبات ابری، فکر ما به سمت سخت­ افزار (مانند پردازنده) یا نرم افزار خاص (مانند یک زبان برنامه نویسی جدید) معطوف شود. در حالی که اینگونه نیست و محاسبات ابری یک تکنولوژی جدید در فضای ابری می­ باشد که در ادامه به معرفی آن می ­پردازیم.

معرفی رایانش ابری (Cloud Computing)

رایانش ابری یا (Cloud Computing) اصطلاحی است که در سال­ های اخیر، در دنیای فناوری اطلاعات مشاهده می­ شود. خیلی از صاحب نظران و متخصصین دنیای فناوری اطلاعات اذعان دارند که پیدایش محاسبات ابری، تحولی بزرگ در این زمینه ایجاد خواهد کرد. تعریف عمومی که می­ توان از محاسبات ابری داشت، به سرویس‌های پردازشی (اعم از برنامه ­های کاربردی، منابع ذخیره‌سازی و قدرت پردازشی و ...)، که بر بستر اینترنت و معمولا با پرداخت هزینه در فضای ابری صورت می­ گیرند گفته می ­شود. هنوز هم اینکه محاسبات ابری چگونه کار می‌کند و برای چه مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد، نامفهوم و مبهم است.

بیشتر بخوانید: فناوری اینترنت 5G، جدیدترین تکنولوژی شبکه ای جهان

نکته مهمی که در تکنولوژی رایانش ابری (محاسبات ابری) باید مطرح کرد، دسترسی به حجم وسیعی از منابع محاسباتی که به صورت مجازی شده درآمده­ اند می ­باشد. این کار با استفاده از تجمیع منابع و سرویس­ های محاسباتی و تشکیل فضای ابری و ارائه ­ی آن بر بستر شبکه یا اینترنت می­ باشد. یا به عبارتی دسترسی به منابع  IT، در زمان تقاضا و براساس میزان تقاضای کاربر به گونه‌ ای انعطاف‌پذیر و مقیاس‌پذیر از راه اینترنت به کاربر تحویل داده می‌شود.کاربر نیز همانند استفاده از خدمات برق یا گاز، به میزان استفاده خود از این منابع و مدت زمانی که استفاده می­ کند هزینه­ ی مربوطه را پرداخت می‌­کند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با تازه های تکنولوژی

تاریخچه ظهور رایانش ابری

اشتراک زمانی مبنای کارکرد رایانش ابری می‌باشد. در دهه­ ی 1950، استفاده از سیستم­ های تجمیع شده معرفی گردید. بدین صورت که چندین کاربر به صورت موازی و همزمان از سیستم استفاده می­ کردند. دلیل این کار، گران بودن تجهیزات کامپیوتری و عدم امکان خرید کامپیوتر برای هر کاربر بود. این سرویس­ دهی با عنوان اشتراک زمانی شناخته شد. بنابراین می‌توان محاسبات ابری را، تکامل یافته سرویس اشتراک­ زمانی آن زمان دانست. در دهه ­ی 1990 مفهوم جدیدی با عنوان مجازی ­سازی معرفی گردید. بدین­ صورت که امکان استفاده از چند محیط محاسباتی متفاوت روی یک محیط فیزیکی واحد را امکان‌پذیر می‌ساخت. این مفهوم، به معنای پیشرفت در تکنولوژی اشتراک زمانی تلقی می‌­گردید.

بیشتر بخوانید: از فعال سازی اثر انگشت واتساپ تا عرضه اینترنت 5g، نوآوری های به روز شده پاییز امسال

در دهه­ ی 1990 میلادی، شرکت­ های مخابراتی با ارائه­ ی سرویس­ های مجازی سازی شده به کاربران، این امکانات را در اختیار طیف وسیعی از کاربران قرار داد تا بتوانند در مکان­ های پراکنده، از سرویس­ هایی که در یک جا متمرکز هستند بهره ­برداری کنند. بدین ­ترتیب امکان اشتراک­ گذاری زیرساخت­ های فیزیکی در حجم وسیعی از کاربران ایجاد گردید. یکی از شرکت­ هایی که نقش بسزایی در گسترش و پیشرفت محاسبات ابری داشت، شرکت آمازون می‌باشد که در سال 2002 وب سرویس خود را ایجاد نمود. این شرکت در سال 2006 امکان دسترسی به سامانه­ های خود را از طریق وب­ سرویس­ ها بر پایه پردازش همگانی ایجاد کرد. شرکت­ های دیگر نیز از آن سال به بعد اقدام به ارائه این سرویس­ ها کردند. گوگل داکس (Google Docs) سرویس ابداعی شرکت گوگل می‌باشد که در همان سال خدمات ابری را در بستر فضای ابری سطح عموم جامعه آورد.

مدل­‌های ارائه‌­ی سرویس رایانش ابری

مدل­ های ارائه خدمات محاسبات ابری به سه صورت کلی فضای ابری خصوصی، فضای ابری عمومی و فضای ابری ترکیبی می­ باشد. در فضای ابری خصوصی، زیرساخت در داخل یک واحد تجاری یا سازمان قرار دارد و در دسترس عموم نیست. این ساختار به کاربران اجازه می‌دهد تا با مراکز داده­ ای محلی خود تعامل داشته باشند. اگر این فضا در مرکز داده شرکت دیگری باشد، به آن فضای ابری خصوصی برون سازمانی می­‌گویند. در فضای ابری عمومی، مالکیت زیرساخت و منابع محاسباتی در اختیار یک شرکت است و از طریق شبکه سراسری خدمات خود را ارائه می‌دهد. در فضای ابری ترکیبی، چند ابر مرتبط با هم (خصوصی یا عمومی) در حال فعالیت هستند. بدین­ صورت که سازمانی برای نیازهای اصلی خود مانند سرور اصلی وب‌ سایت از فضای ابری خصوصی استفاده کند ولی برای برخی کاربردها مانند کار با فایل‌های چندرسانه‌ای با ترافیک بالا از فضای ابری عمومی استفاده کند. به این شیوه که از ترکیب ابرها استفاده می­ کند فضای ابری ترکیبی می­‌گویند.

خدمات رایانش ابری به سه شیوه به کاربران ارائه می­‌گردد

زیرساخت به عنوان یک سرویس (Infrastructure as a service) یا (IaaS)، که در آن خدمات زیرساختی مانند تهیه‌ی سرور، پردازنده، فضای ذخیره‌سازی و دیگر منابع بر حسب نیاز در این مدل ارائه می‌شود. هم ­اکنون خدماتی که تحت فناوری محاسبات ابری در داخل کشور ارائه می‌شود از این نوع است.

پلتفرم به عنوان یک سرویس (Platform as a Service) یا (PaaS)، این خدمات شامل نرم‌افزار و سرویس‌هایی است که به کاربران اجازه می‌دهد با استفاده از ابزارهای عرضه شده توسط ارائه‌دهنده، برنامه‌های کاربردی و نرم‌افزار ایجاد کنند.

نرم‌افزار به عنوان یک سرویس (Software as a service) یا (SaaS)، بیشتر خدمات ارائه شده از یک برنامه کاربردی می‌تواند تحت عنوان خدمات نرم‌افزاری در اختیار کاربر قرار گیرد. در این روش کاربر با یک حساب کاربری و بر بستر اینترنت می‌تواند از نرم‌افزار استفاده کند.

این‌ها در اصطلاح لایه‌های رایانش ابری نامیده می‌شوند چراکه هریک از آن‌ها روی دیگری ساخته می‌شوند.