سرطان به هر یک از چندین بیماری با مشخصه ایجاد سلول‌های غیر طبیعی که به طور غیرقابل کنترل تقسیم می شوند و توانایی نفوذ و از بین بردن بافت طبیعی بدن را دارند، اطلاق می‌شود. سرطان اغلب توانایی گسترش در سراسر بدن شما را دارد و دومین عامل عمده مرگ و میر در جهان است. اما به لطف بهبود در غربالگری و درمان سرطان، میزان بقا در بسیاری از انواع سرطان‌ها در حال بهبود است.

علائم سرطان

علائم و نشانه‌های ناشی از سرطان بسته به اینکه چه بخشی از بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ متفاوت خواهد بود. برخی از علائم و نشانه‌های عمومی مرتبط با سرطان، اما نه مختص به آن، شامل موارد زیر هستند:

- خستگی

- توده یا ناحیه‌ای از ضخیم شدن که در زیر پوست احساس می شود

- تغییرات وزنی، از جمله کاهش یا افزایش ناخواسته

- تغییرات پوستی، مانند زردی، تیرگی یا قرمزی پوست، زخم‌هایی که بهبود نمی یابند یا تغییراتی در خال‌های موجود.

- تغییر در عادات روده یا مثانه

- سرفه یا مشکل تنفسی مداوم

- مشکل در بلع

- گرفتگی صدا

- سوء هاضمه یا ناراحتی مداوم بعد از خوردن غذا

- درد عضلانی یا مفاصل غیر قابل توضیح مداوم

- تب یا تعریق‌های شبانه غیر قابل توضیح مداوم

- خونریزی یا کبودی غیر قابل توضیح

بیشتر بخوانید: با سرطان خون بیشتر آشنا شوید

چه زمانی برای تشخیص سرطان به پزشک مراجعه کنید

اگر علائم یا نشانه‌های مداومی دارید که شما را نگران می کنند، ترتیب یک ملاقات با پزشک خود را بدهید. اگر علائم و نشانه هایی ندارید، اما از خطر ابتلا خود به سرطان نگران هستید، در مورد نگرانی‌های خودتان با پزشک صحبت کنید. در مورد اینکه کدام آزمایشات و روش‌های غربالگری سرطان برای شما مناسب هستند، سوالاتی بپرسید.

علل سرطان

سرطان در اثر تغییرات (جهش‌ها) در DNA درون سلول ایجاد می‌شود. DNA درون یک سلول، به صورت تعداد زیادی از ژن‌های فردی بسته بندی شده است، که هر یک از آن‌ها حاوی مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها است که به سلول می‌گوید که چه وظایفی برای انجام و همچنین نحوه رشد و تقسیم دارد. خطاهای در دستورالعمل‌ها، می توانند باعث شوند که سلول عملکرد طبیعی خود را متوقف کند و ممکن به یک سلول اجازه دهند که سرطانی شود.

جهش‌های ژنی چگونه در ایجاد سرطان عمل می کنند؟

یک جهش ژنی می تواند یک سلول سالم را به سوی موارد زیر راهنمایی کند:

- اجازه رشد سریع دهید. جهش ژنی می تواند به سلول بگوید که سریعتر رشد و تقسیم شود. این موضوع سلول‌های جدیدی ایجاد می کند که همگی دارای همان جهش هستند.

- مانع از از توقف رشد کنترل‌ نشده سلول شوید. سلول‌های عادی می دانند که چه موقع رشد را متوقف کنند، تا شما فقط تعداد مناسبی از هر نوع سلول داشته باشید. سلول‌های سرطانی کنترل هایی (ژن های سرکوب‌کننده تومور) را که به آنها می گوید چه موقع رشد را متوقف کنند از دست می دهند. جهش در ژن سرکوبگر تومور به سلول‌های سرطانی امکان ادامه رشد و تجمع را می دهد.

- هنگام ترمیم خطاهای DNA، اشتباه کنید. ژن‌های ترمیم کننده DNA، در جستجو خطاهای در DNA سلول و انجام اصلاحات هستند. جهش در یک ژن ترمیم‌کننده DNA ممکن است به این معنا باشد که سایر خطاها اصلاح نمی‌شوند و منجر به تبدیل سلول‌ها به سلول‌های سرطانی می‌شوند.

این جهش‌ها شایع‌ترین موارد یافت شده، در سرطان هستند. اما بسیاری از جهش‌های ژنی دیگر نیز می‌توانند در ایجاد سرطان نقش داشته باشند.

بیشتر بخوانید: علل و علایم سرطان حنجره

چه عواملی باعث جهش ژنی در ایجاد سرطان می‌شوند؟

جهش‌های ژنی به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهند، به عنوان مثال:

- جهش‌های ژنی که شما با آن ها به دنیا آمده اید. ممکن است شما با یک جهش ژنتیکی که از والدین خود به ارث برده اید متولد شوید. این نوع از جهش، درصد کمی از سرطان‌ها را تشکیل می دهد.

- جهش‌های ژن که پس از تولد رخ می‌دهند. بیشتر جهش‌های ژنی پس از به دنیا آمدن شما رخ می‌دهند و ارثی نیستند. تعدادی از عوامل مانند سیگار کشیدن، تابش پرتو، ویروس‌ها، مواد شیمیایی ایجاد‌کننده سرطان (سرطان‌زا)، چاقی، هورمون‌ها، التهاب مزمن و عدم ورزش؛ می‌توانند باعث ایجاد جهش‌های ژنی شوند. جهش‌های ژنی به طور مکرر در طول رشد طبیعی سلول رخ می‌دهند. با این حال، سلول‌ها حاوی مکانیزمی هستند که تشخیص می دهد که چه زمانی یک اشتباه رخ می‌دهد و آن اشتباه را ترمیم می‌کند. گاهی اوقات یک اشتباه از دست داده می‌شود. این می‌تواند باعث شود که یک سلول سرطانی شود.

جهش‌های ژنی چگونه با یکدیگر در ایجاد سرطان ارتباط برقرار می‌کنند؟

جهش‌های ژنی که با آن‌ها به دنیا آمده اید و آنهایی که در طول زندگی به دست آورده اید، با یکدیگر کار می‌کنند تا باعث سرطان شوند. به عنوان مثال، اگر شما یک جهش ژنتیکی را به ارث برده اید که شما را مستعد ابتلا به سرطان می‌کند، این به این معنا نیست که شما مطمانا به سرطان مبتلا شده اید. درعوض، ممکن است برای ایجاد سرطان به یک یا چند جهش ژنی دیگر احتیاج داشته باشید. جهش ژنی ارثی شما می‌تواند شما را نسبت به دیگر افراد، در هنگام مواجهه با مواد شیمیایی سرطان‌زا معین، برای ایجاد سرطان محتمل‌تر کند. هنوز مشخص نیست که چه تعداد جهش باید برای ایجاد سرطان جمع شوند. این احتمال وجود دارد که این موضوع در بین انواع سرطان متفاوت باشد.

فاکتورهای خطر ابتلا به سرطان

در حالی که پزشکان از آنچه که ممکن است خطر ابتلا شما به سرطان را افزایش دهد ایده دارند، اکثر سرطانها در افرادی اتفاق می افتند که هیچ فاکتور خطر شناخته شده‌ای ندارند. فاکتورهای شناخته شده برای افزایش خطر ابتلا به سرطان عبارتند از:

سن شما

سرطان می‌تواند ده ها سال طول بکشد تا ایجاد شود. به همین دلیل بیشتر افراد مبتلا به سرطان دارای 65 سال سن یا بالاتر هستند. اگرچه در بزرگسالان مسن تر شایع تر است، سرطان منحصراً بیماری بزرگسالان نیست - سرطان در هر سنی قابل تشخیص است.

عادت‌های شما

برخی از گزینه‌های سبک زندگی معین برای افزایش خطر ابتلا شما به سرطان شناخته شده اند. سیگار کشیدن، نوشیدن بیش از یک نوشیدنی الکلی در روز (برای زنان در هر سنی و آقایان بزرگتر از 65 سال) یا دو نوشیدنی در روز (برای آقایان 65 سال و جوان تر)، قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب یا آفتاب سوختگی های مکرر تاول‌زا، چاق بودن، و داشتن رابطه جنسی خطرناک؛ می توانند به ایجاد سرطان کمک کنند. شما می توانید این عادات را تغییر دهید تا خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهید، اگرچه تغییر برخی از عادات نسبت به سایرین ساده تر است.

سابقه خانوادگی شما

فقط بخش کمی از سرطان‌ها به دلیل شرایط ارثی است. اگر سرطان در خانواده شما شایع است، ممکن است که جهش ها از یک نسل به نسل دیگر منتقل شوند. شما ممکن است کاندید آزمایش ژنتیک باشید تا ببینید آیا جهش‌هایی که به ارث برده‌اید، ممکن است خطر ابتلا شما به سرطان‌های مشخصی را افزایش دهند. به خاطر داشته باشید که داشتن یک جهش ژنتیکی ارثی لزوماً به معنای ابتلا شما به سرطان نیست.

شرایط سلامتی شما

برخی از بیماری‌های مزمن سلامتی، مانند کولیت اولسراتیو، می توانند خطر ابتلا شما به سرطان‌های مشخصی را به میزان قابل توجهی افزایش دهند. در مورد خطر خود با پزشک خود صحبت کنید.

محیط شما

محیط اطراف شما ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضری باشد که می‌توانند خطر ابتلا شما به سرطان را افزایش دهند. حتی اگر سیگار نکشید، اگر به جایی بروید که افراد سیگار می‌کشند یا اگر با کسی که سیگار می‌کشد زندگی می‌کنید، ممکن است دود غیر مستقیم را استنشاق کنید. مواد شیمیایی موجود در خانه یا محل کار شما، مانند آزبست و بنزن نیز با افزایش خطر ابتلا شما به سرطان مرتبط هستند.

پیشگیری از سرطان

هیچ راه مشخصی برای پیشگیری از سرطان وجود ندارد. اما پزشکان روش های مختلفی برای کاهش خطر ابتلا شما به سرطان شناسایی کرده‌اند، مانند:

- سیگار کشیدن را متوقف کنید. اگر سیگار می کشید، ترک کنید. اگر سیگار نمی کشید، شروع نکنید. سیگار کشیدن به چندین نوع سرطان مرتبط است؛ نه فقط سرطان ریه. متوقف کردن در حال حاضر، خطر ابتلا به سرطان را در آینده کاهش خواهد داد.

- از قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب اجتناب کنید. پرتوهای مضر ماوراء بنفش (UV) خورشید می توانند خطر ابتلا شما به سرطان پوست را افزایش دهند. با ماندن در سایه، پوشیدن لباس محافظ یا استفاده از ضد آفتاب، قرار گرفتن در معرض آفتاب را برای خود محدود کنید.

- یک رژیم غذایی سالم بخورید. رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. غلات سبوس دار و پروتئین‌های بدون چربی را انتخاب کنید.

- بیشتر روزهای هفته را ورزش کنید. ورزش منظم با خطر ابتلا کمتر به سرطان مرتبط است. حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته انجام دهید. اگر به طور منظم ورزش نکرده اید، آرام آرام شروع کنید و تا 30 دقیقه یا بیشتر، مسیر خود را انجام دهید.

- وزن سالم خود را حفظ کنید. اضافه وزن یا چاقی ممکن است خطر ابتلا شما به سرطان را افزایش دهند. برای دستیابی و حفظ وزن سالم از طریق ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم تلاش کنید.

- در صورت تمایل به نوشیدن، الکل را در حد اعتدال بنوشید. اگر تمایل به نوشیدن مشروبات الکلی دارید؛ خود را به یک نوشیدنی در روز اگر یک زن در هر سنی یا یک مرد بزرگتر از 65 سال سن هستید، یا اگر یک مرد با 65 سال سن یا جوان‌تر هستید به روزانه دو نوشیدنی؛ محدود کنید.

- برای معاینه‌های غربالگری سرطان برنامه ریزی کنید. با توجه به فاکتورهای خطر خود در مورد اینکه چه نوع از معاینات غربالگری سرطان برای شما بهترین است، با پزشک خود صحبت کنید.

- در مورد ایمونوزاسیون از پزشک خود سوال کنید. برخی از ویروس‌ها خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند. ایمونوزاسیون (ایمن‌سازی) ممکن است به پیشگیری از این ویروس ها، از جمله هپاتیت B، که خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهند و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، که خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و سایر سرطان ها را افزایش می‌دهد؛ کمک کند. از پزشک خود سوال کنید که آیا ایمن سازی در برابر این ویروس ها برای شما مناسب است یا خیر.

بیشتر بخوانید: پیاز و سیر ممکن است شما را در برابر سرطان سینه محافظت کند؟

عوارض سرطان

سرطان و درمان آن می تواند باعث عوارض مختلفی از جمله موارد زیر شوند:

- درد. درد ممکن است در اثر سرطان یا درمان سرطان ایجاد شود، اگرچه همه ی سرطان‌ها دردناک نیست اند. داروها و روش‌های دیگر، می توانند به طور موثری درد ناشی از سرطان را درمان کنند.

- خستگی. خستگی در مبتلایان به سرطان دلایل زیادی دارد، اما اغلب می توان آن را مدیریت کرد. خستگی ناشی از شیمی درمانی یا درمان پرتودرمانی امری متداول، اما معمولاً موقت است.

- مشکل در تنفس. سرطان یا درمان سرطان ممکن است باعث احساس تنگی نفس شوند. درمان های این مورد ممکن است تسکین دهنده باشند.

- حالت تهوع. برخی از سرطان‌ها و درمان‌های سرطان می توانند باعث حالت تهوع شوند. پزشک شما گاهی اوقات می تواند پیش بینی کند که آیا درمان شما احتمالا باعث حالت تهوع می شود یا خیر. داروها و سایر روش‌های درمانی ممکن است به شما در پیشگیری یا کاهش حالت تهوع کمک کنند.

- اسهال یا یبوست. سرطان و درمان سرطان می توانند بر روده شما تأثیر بگذارند و باعث اسهال یا یبوست شوند.

- کاهش وزن. سرطان و درمان سرطان ممکن است باعث کاهش وزن شوند. سرطان مواد غذایی را از سلول‌های طبیعی می دزدد و آنها را از مواد مغذی محروم می کند.

- تغییرات شیمیایی در بدن شما. سرطان می تواند تعادل شیمیایی طبیعی در بدن شما را مختل کرده و خطر ابتلا شما به عوارض شدید را افزایش دهد. علائم و نشانه های عدم تعادل شیمیایی ممکن است شامل تشنگی بیش از حد، ادرار مکرر، یبوست و سردرگمی باشد.

- مشکلات مغزی و سیستم عصبی. سرطان می تواند بر روی اعصاب نزدیک به خود فشار وارد کرده و باعث درد و از دست دادن عملکرد یک قسمت از بدن شما شود. سرطانی که مغز را درگیر می کند می تواند باعث سردرد و علائم و نشانه‌های مشابه سکته مغزی مانند ضعف در یک طرف بدن شما شود.

- واکنش‌های غیرمعمول سیستم ایمنی بدن در برابر سرطان. در بعضی موارد سیستم ایمنی بدن ممکن است نسبت به وجود سرطان، با حمله به سلول‌های سالم واکنش نشان دهد. این موضوع سندرم پارانئوپلاستیک نامیده می شود؛ این واکنش های بسیار نادر می توانند منجر به انواع علائم و نشانه ها مانند دشواری در راه رفتن و تشنج شوند.

- سرطانی که گسترش می یابد. با پیشرفت سرطان، ممکن است به سایر نقاط بدن گسترش یابد (متاستاز شود). جایی که سرطان گسترش می یابد بستگی به نوع سرطان دارد.

- سرطانی که برمی گردد. بازماندگان سرطان خطر عود سرطان را دارند. برخی از سرطان‌ها نسبت به سایرین احتمال عود بیشتری دارند. از پزشک خود در مورد آنچه که می توانید برای کاهش خطر عود مجدد سرطان انجام دهید؛ بپرسید. پزشک شما ممکن است بعد از درمان، یک برنامه پیگیری مراقبت، برای شما آماده کند. این برنامه ممکن است شامل اسکن‌ها و معاینات دوره ای در ماه‌ها و سال‌های پس از درمان شما، برای کنترل عود سرطان باشد.