قلب مهم ترین عضو بدن انسان است که وظیفه‌ی خون رسانی به تمام ارگان های بدن را دارد و اگر تنها برای چند لحظه از کار بیفتد زندگی انسان به خطر خواهد افتاد.

بیماری قلبی و عروقی و عوامل خطرساز

همانطور که گفته شد داشتن قلب سالم یک ضرورت اساسی برای حیات انسان است. هرچند بیماران مبتلا به بیماری قلبی زیادی با کنترل و رعایت یک سری از نکات حتی با داشتن قلب بیمار، یک زندگی سالم و بدون نقص را تجربه می‌کنند. بیماری های قلبی به سن و جنسیت محدود نمی‌شوند و هر کسی ممکن است در معرض ابتلا به بیماری قلبی قرار بگیرد. پس لازم است با اقدامات پیشگیرانه خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهیم. زمینه های ارثی و یا سبک زندگی نامناسب سبب می‌شود افراد زیادی در معرض بیماری قلبی قرار گیرند.

بیشتر بخوانید: معرفی چند بیماری قلبی و بررسی آن ها

بیماری قلبی چیست؟

حمله‌ی قلبی درصد بسیار بالایی از مرگ و میر ها را در ایران و جهان به خود اختصاص داده است. حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از عروق کرونر بسته می‌شود. بسته شدن عروق به خاطر رسوب تدریجی کلسترول و سایر چربی ها در دیواره‌ی داخلی شریان های بدن است.هرچه که افزایش رسوب چربی بیشتر شود، شریان ها تنگ تر و باریک تر خواهند شد و این امر مانع خونرسانی به بافت های بدن می‌شود. در اثر این اتفاق بخشی از قلب دچار فقدان یا کمبود خون مورد نیاز خود شود و این کمبود مرگ آن قسمت از قلب را در پی خواهد داشت. توجه داشته باشید که هیچگاه مشکلات خود در اثر بیماری قلبی را بدون پیگیری رها نکنید و سعی کنید آگاهی خود را در مورد حمله ی قلبی بالاتر ببرید. زمان پس از بروز حمله‌ی قلبی رکن اساسی را دارد.پس هرچه که به علائم هشدار دهنده‌ی حملات قلبی آشنایی بیشتری داشته باشید در صورت بروز چنین مشکلی خواهید توانست به طور بهتری به خود و اطرافیانتان کمک کنید.

علائم هشدار دهنده‌ی بیماری قلبی

1-   احساس درد و فشار در ناحیه ی قفسه ی سینه

2-   احساس تنگی نفس

3-   حالت تهوع و استفراغ

4-   تپش سریع و نامنظم قلب

5-   سوزش سر دل

6-   ضعف و اضطراب

انواع عامل خطر در بیماری قلبی

عاملی که احتمال ابتلا به بیماری و یک عارضه را افزایش می‌دهد عامل خطر نام دارد. به طور کلی عوامل خطرساز بیماری قلبی به دو دسته ی 1- ارثی و ژنتیکی 2- اکتسابی تقسیم می‌شوند.

عوامل خطر ارثی و ژنتیکی در بیماری قلبی

فرد با آن ها متولد می‌شود و قابل تغییر نیست اما تغییر سبک زندگی و مراقبت های درمانی می‌تواند باعث کنترل بیماری شده و تا حد بالایی تاثیر این عوامل را در زندگی فرد کاهش دهد.

عوامل خطر اکتسابی در بیماری قلبی

این عوامل وابسته به نوع رفتارها و فعالیت هایی است که در زندگی انتخاب می‌کنیم و تنها با تغییر شیوه‌ی زندگی و مراقبت های پزشکی، این عوامل بروز بیماری قلبی قابل حذف و کنترل اند.

در زیر تعدادی از عوامل خطر در بیماری قلبی را ذکر می‌کنیم:

1- فشار خون بالا

2- اضافه وزن و چاقی

3- کم تحرکی

4- مصرف سیگار و دخانیات به طور مرتب

5- مصرف روغن جامد

6- کمبود میوه و سبزیجات و رژیم غذایی

در برخورد با یک بیمار قلبی هنگام بروز سکته‌ی قلبی چه تمهیداتی باید اندیشه‌اید؟

در زمان پس از ورود سکته‌ی قلبی سرعت عمل و دریافت کمک های پزشکی مسئله ای حیاتی است.به یک ساعت اول پس از وقوع سکته‌ی قلبی به علت اهمیت بالای آن، زمان طلایی می‌گویند. هرچه روند درمان سریعتر صورت گیرد، آسیب های وارد شده به عضله ی قلب کمتر بوده و احتمال زنده ماندن بیمار بیشتر می‌شود. با گذشت زمان مدت زمانی که خون به قلب نمی‌رسد طولانی تر شده و صدمات ناشی از آن وسیع تر می شود و درصد از بین رفتن بافت های قلب افزایش می یابد.

توجه داشته باشید که اگر هر یک از نشانه های سکته‌ی قلبی در فرد بروز پیدا کند و بیش از چند دقیقه ناراحتی او ادامه پیدا کند باید بلافاصله با اورژانس تماس گرفته شود. در صورت در دسترس نبودن اورژانس باید بیمار را بدون کوچکترین حرکت یا فعالیتی (به وسیله ی صندلی چرخدار یا برانکار) به بیمارستانی که دارای بخش فوریت های قلب می‌باشد برسانیم.

فعالیت بیمار او را به خون و اکسیژن بیشتر برای بافت های بدن و قلب نیازمند می‌کند و باعث می‌شود فعالیت قلب بیشتر شود، در نتیجه بخش وسیع تری از قلب دچار کم خونی شده و در نهایت آسیب میبیند. در صورتی که فرد دیگری همراه بیمار نباشد ناچاراً خودش باید برای تماس با اورژانس اقدام کند.

درمان سکته‌ی قلبی عبارتند از حفظ عملکرد قلب، پیشگیری از مرگ بیمار و بروز سکته‌ی مجدد است.افرادی که مستعد سکته و بیماری قلبی هستند باید شماره تلفن اورژانس (فوریت های پزشکی) محل زندگی و محل کار خود را بدانند و اطلاعات اورژانسی مربوط به بیماری ها و شرایط خاص خود را همیشه به همراه داشته باشند.

یکی از تفکرات اشتباه و رایج میان مردم این است که آنان تصور می‌کنند سکته‌ی قلبی همیشه به صورت شدید و ناگهانی اتفاق می‌افتد. اما واقعیت این است که اکثر حملات به صورت آهسته و با یک درد و ناراحتی خفیف و ملایم شروع می‌شوند. پس باید توجه به نشانه های بیماری قلبی و سکته‌ی قلبی را جدی گرفت حتی اگر خفیف باشند.

بیشتر بخوانید:‌ در مورد حمله ی قلبی چه می‌دانید؟

درد قلبی

یک بیماری قلبی دیگر درد قلبی یا آنژین صدری می باشد.درد قلبی به صورتی است که فرد در ناحیه ی قفسه‌ی سینه خود احساس ناراحتی و درد می‌کند. این ناراحتی تا چند دقیقه نیز ادامه می‌یابد. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که قلب در اثر تنگ شدن عروق کرونر طی مدت زمان کوتاهی قادر به دریافت اکسیژن و مواد ضروری خود از عروق کرونر نیست. درد قفسه‌ی سینه ناشی از کم رسیدن خون به عضله ی قلب همیشه اتفاق نمی‌افتد. این درد بیشتر در اوایل صبح، پس از خوردن غذای سنگین یا در هوای سرد ایجاد می‌شود. این درد در که اکثر مواقع در مرکز قفسه‌ی سینه احساس می‌شود، می‌تواند در نواحی گردن، بازو ها، دست چب، شانه و پشت خودش را نشان دهد. حتی می‌تواند به صورت تنگی نفس و احساس سنگینی سر دل به هنگام انجام فعالیت ها بروز پیدا کند. در این مرحله آسیب جدیی قلب را تهدید نمی‌کند. این درد یک درد تکرار شونده است که هنگام فعالیت خودش را نشان می‌دهد و پس از استراحت یا مصرف دارو برطرف می‌شود. هنگامی که فردی می‌دود، عصبانی یا هیجان زده می‌شود یا از پله ها و سربالایی ها بالا می‌رود، قلب سخت تر کار می‌کند پس اکسیژن بیشتری نیز نیاز دارد. در این شرایط قلب فردی که به بیماری عروق کرونر (تنگی عروق) مبتلاست، به دلیل اینکه  این عروق از حالت معمول تنگ تر هستند، دچار کمبود اکسیژن شده و در نهایت احساس درد را به همراه دارد.

لازم است به این نکته توجه داشت که احساس درد در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه همیشه مربوط به قلب و بیماری قلبی نیست و ممکن است دلیل دیگری داشته باشد. برای اینکه تشخیص داده شود این درد به قلب مربوط می شود نیاز به انجام یک سری آزمایشات توسط پزشک است. زیرا درد در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه حتی می‌تواند به علت ریفلاکس معده (بازگشت اسید معده به مری) ایجاد شود.

زمانی که در فرد مبتلا به بیماری قلبی درد قلبی رخ می‌دهد چه باید کرد؟

اگر این درد حین انجام فعالیت خاصی رخ دهد باید بلافاصله آن فعالیت را متوقف نمود و استراحت کرد. همچنین اگر با استراحت درد قلب بهبود پیدا نکرد این افراد می‌توانند با تجویز پزشک قرص زیر زبانی مصرف کنند.

درد های قفسه‌ی سینه در بیماری قلبی که نیازمند تماس با اورژانس یا مراجعه ی فوری به پزشک هستند:

1- درد قفسه‌ی سینه شدید تر از حالت عادی

2- درد قفسه‌ی سینه ی ادامه دار تا 10 الی 15 دقیقه

3- درد هایی بدون دلیل واضح

4- درد قفسه‌ی سینه در حالت استراحت برای اولین بار

5- درد قفسه‌ی سینه همراه با نشانه های جدیدی چون تعریق و تنگی نفس

6- دردی که پس از استراحت و مصرف قرص زیر زبانی بهتر نشود

7- هر یک از نشانه های رنگ پریدگی پوست، تهوع یا استفراغ، ضعف و خستگی، نبض سریع یا نامنظم و گیجی اگر با درد قفسه‌ی سینه همراه باشد

بیماری های قلبی و تغذیه

همان طور که در قسمت های قبل گفتیم تغذیه در کنترل و پیشگیری از بروز بیماری قلبی دارد.

در زیر میزان توصیه شده‌ی مصرف هر کدام از گروه های غذایی را ذکر می کنیم :

گروه نان و غلات: روزانه 6 الی 11 سهم

گروه سبزی ها: بر حسب سن روزانه بین 3 الی 5 سهم و هر سهم معادل 100 گرم

گروه میوه ها: روزانه 2 الی 4 سهم و هر سهم معادل 100 گرم

گروه شیر و لبنیات: روزانه 2 الی 3 سهم و هر سهم معادل یک لیوان شیر یا ماست یا 2 لیوان دوغ یا نصف لیوان کشک یا بستنی یا به اندازه‌ی یک قوطی کبریت پنیر