فشار خون بالا یک بیماری شایع است که در آن نیروی وارد شده خون به دیواره شریان های شما به اندازه ای زیاد است که در نهایت ممکن است باعث ایجاد مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی شود. فشار خون هم از نظر میزان خون پمپاژ شده توسط قلب و هم از نظر میزان مقاومت شریان های شما به جریان خون تعیین می‌شود. هرچه قلب شما خون بیشتری پمپ کند و شریان شما باریک تر باشد، فشار خون شما بیشتر می‌شود. شما می‌توانید سال ها بدون هیچ علامتی فشار خون بالا داشته باشید که البته آسیب به رگ های خونی و قلب شما ادامه می‌یابد. فشار خون بالا کنترل نشده خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی از جمله حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. فشار خون بالا به طور کلی در طی سال های متمادی ایجاد می‌شود و در نهایت تقریباً همه افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خوشبختانه فشار خون بالا به راحتی قابل تشخیص است و هنگامی که شما می‌دانید فشار خون بالا دارید، می توانید با دکتر خود برای کنترل آن همکاری کنید.

علائم فشار خون بالا

اکثر مبتلایان به فشار خون بالا هیچ علائمی ندارند. برخی از افراد با فشار خون بالا ممکن است دچار سردرد، تنگی نفس یا خونریزی بینی شوند اما این علائم اختصاصی نیستند و معمولاً تا زمانی که فشار خون بالا به مرحله شدید یا تهدیدآمیز نرسد رخ نمی‌دهند.

بیشتر بخوانید: پروبیوتیک ها و فشار خون

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

معمولا اندازه گیری فشار خون در هر ویزیت توسط پزشکان انجام می‌شود. اما  از 18 سالگی از پزشک خود بخواهید که حداقل 2 سال یکبار فشار خون شما را بررسی کند. اگر در سن 40 سالگی و یا بالاتر و یا 18 تا 39 ساله یا ریسک بالا فشار خون بالا هستید، از پزشک خود بخواهید که هر سال فشار خون شما را چک کند. فشار خون به طور کلی باید در هر دو بازوی فرد بررسی شود تا اگر تفاوتی وجود دارد نشان دهد. اگر قبلاً به فشار خون بالا مبتلا شده باشید یا فاکتورهای خطر دیگری برای بیماری های قلبی عروقی داشته باشید، پزشک احتمالاً خواندن های مکرر را توصیه می‌کند. برای كودكان از سن 3 سال و بالاتر معمولاً به عنوان بخشی از معاینات سالانه فشار خون اندازه گیری می‌شود. دستگاه های فشار سنج عمومی مانند دستگاه های موجود در داروخانه ها و دستگاه های فشار سنج خانگی که اکثرا برای سهولت به صورت دیجیتالی هستند، در نبود امکان ملاقات با پزشک می‌توانند به شما کمک کنند. دقت این دستگاه ها به عوامل مختلفی از جمله اندازه صحیح کاف و استفاده صحیح از دستگاه ها، بستگی دارد.

بیشتر بخوانید: دیابت، علائم و روش های درمانی و کنترل بیماری

علل فشار خون بالا

دو نوع فشار خون بالا وجود دارد.

فشار خون بالا اولیه

برای اکثر بزرگسالان، هیچ علل مشخصی برای فشار خون بالا وجود ندارد. این نوع فشار خون بالا، طی سال های متمادی به تدریج در حال توسعه است.

فشارخون بالا ثانویه

برخی از افراد دارای فشار خون بالا هستند که به دلیل شرایط اساسی ایجاد می شود. این نوع فشار خون بالا به طور ناگهانی ظاهر می شود. شرایط و داروهای مختلف می تواند به فشار خون ثانویه منجر شود، از جمله:

- آپنه خواب انسدادی

- مشکلات کلیوی

- تومورهای غده فوق کلیوی

- مشکلات تیروئید

- نقایص خاصی که در عروق خونی (به صورت مادرزادی) به وجود آمده است

- برخی داروهای خاص مانند قرص های ضد بارداری، داروهای ضد سرماخوردگی، تسکین دهنده های ضد درد و برخی داروهای غیرقانونی، مانند کوکائین و آمفتامین ها

فاکتورهای خطر فشار خون بالا

فشار خون بالا فاکتورهای خطر بسیاری دارد، از جمله:

- سن. با افزایش سن، خطر فشار خون بالا افزایش می‌یابد. تا حدود سن 64 سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع است. زنان پس از 65 سالگی به احتمال زیاد دچار فشار خون بالا می‌شوند.

- نژاد. فشار خون بالا به طور ویژه در بین نژاد آفریقایی رایج است، که اغلب در آن ها در سنین کمتری از سفیدپوستان رخ می‌دهد.

- سابقه خانوادگی

- اضافه وزن داشتن یا چاق بودن. هر چه وزن بیشتری داشته باشید خون بیشتری برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی به بافت های خود نیاز دارید. با افزایش میزان گردش خون در رگ های خونی، فشار بر دیواره های شریان های شما نیز افزایش می‌یابد.

- نداشتن فعالیت جسمی. افرادی که غیرفعال هستند، ضربان قلب بالاتری دارند. هرچه ضربان قلب شما بیشتر باشد، قلب شما باید با هر انقباض بیشتر کار کند و نیرو در شریان های شما قوی تر باشد. عدم فعالیت بدنی همچنین خطر اضافه وزن را افزایش می‌دهد.

- استفاده از تنباکو. نه تنها سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو بلافاصله فشار خون شما را به طور موقت بالا می‌برد، بلکه مواد شیمیایی موجود در تنباکو می‌توانند به دیواره شریان های شما آسیب برساند. این می‌تواند باعث شود که شریان های شما باریک شوند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهند. در معرض دود سیگار بودن هم می‌تواند خطر بیماری قلبی را برای شما افزایش دهد.

- مصرف مقدار زیادی نمک (سدیم) در رژیم غذایی خود. بیش از حد سدیم در رژیم غذایی می‌تواند باعث شود بدن شما مایعات را حفظ کند و این باعث افزایش فشار خون می‌شود.

- مصرف خیلی کمی پتاسیم در رژیم غذایی خود. پتاسیم به تعادل میزان سدیم در سلول های شما کمک می‌کند. اگر به اندازه کافی پتاسیم در رژیم غذایی شما قرار نگیرد و یا پتاسیم کافی را حفظ نکنید، ممکن است سدیم زیادی را در خون خود جمع کنید.

- نوشیدن زیاد الکل. با گذشت زمان، نوشیدن زیاد الکل می‌تواند به قلب شما آسیب برساند. مصرف بیش از یک نوشیدنی در روز برای زنان و بیش از دو نوشیدنی در روز برای آقایان ممکن است بر فشار خون تأثیر بگذارد.

- استرس. استرس زیاد می‌تواند منجر به افزایش موقتی فشار خون شود. اگر با خوردن بیشتر، استعمال دخانیات یا نوشیدن الکل سعی در کسب آرامش دارید، فقط در واقع دارید مشکلات فشار خون بالا را افزایش می‌دهید.

- شرایط مزمن خاص. همچنین برخی از بیماری های مزمن مانند بیماری کلیه، دیابت و آپنه خواب، ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهند.

اگرچه فشار خون بالا در بزرگسالان شایع است، اما ممکن است کودکان نیز در معرض خطر باشند. برای برخی از کودکان فشار خون بالا در اثر مشکلات کلیه یا قلب ایجاد می‌شود. اما برای تعداد فزاینده ای از بچه ها، عادت های بد سبک زندگی، مانند رژیم غذایی ناسالم، چاقی و عدم ورزش باعث فشار خون بالا می‌شود.

بیشتر بخوانید: ویتامین B12 رو میشناسی و با خواص و فوایدش آشنایی داری؟

عوارض فشار خون بالا

فشار خون بالا کنترل نشده می‌تواند منجر به عوارضی از جمله موارد زیر شود:

- حمله قلبی یا سکته مغزی

- آنوریسم (بزرگ شدن یا بیرون‌ زدگی دیواره یک سرخرگ در اثر ضعف دیواره سرخرگ و افزایش قطر آن)

- نارسایی قلبی

- رگ های خونی ضعیف و تنگ در کلیه های شما

- رگ های خونی ضخیم، تنگ یا پاره شده در چشم

- سندرم متابولیک

- مشکل در حافظه یا درک

- زوال عقل

تشخیص فشار خون بالا

برای اندازه گیری فشار خون، پزشک یا متخصص شما معمولاً آن را با استفاده از فشار سنج اندازه گیری می‌کند. اندازه اعلام شده فشار خون، که معمولا در واحد میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) داده می‌شود، دو عدد دارد. شماره اول یا بالا، فشار در شریان های شما هنگام ضربان قلب شما (فشار سیستولیک) را اندازه می‌گیرد. شماره دوم یا پایین تر، فشار را در شریان های شما بین ضربان ها (فشار دیاستولیک) اندازه گیری می‌کند. اندازه گیری فشار خون در چهار دسته کلی قرار می‌گیرد:

- فشار خون طبیعی. اگر فشار خون زیر 120/80 میلی متر جیوه باشد فشار خون شما طبیعی است.

- فشار خون افزایش یافته. فشار خون افزایش یافته در واقع یک فشار سیستولیک از 120 تا 129 میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک زیر 80 میلی متر جیوه است. فشار خون افزایش یافته با گذشت زمان بدتر می‌شود، مگر اینکه قدم هایی برای کنترل فشار خون برداشته شود.

- مرحله 1 فشارخون بالا. مرحله 1 فشارخون بالا شامل، فشار سیستولیک از 130 تا 139 میلی متر جیوه یا فشار دیاستولیک از 80 تا 89 میلی متر جیوه است.

- مرحله 2 فشارخون بالا. مرحله 2 فشارخون بالا شامل، فشار سیستولیک 140 میلی متر جیوه و بالاتر یا فشار دیاستولیک 90 میلی متر جیوه یا بالاتر است.

هر کدام از این نوع تغییرات از نظر پزشک می تواند برای بررسی بیماری با فشار خون بالا مورد توجه قرار گیرد. البته یک روش مهم برای برای تأیید فشار خون بالا یا تشخیص آن، نظارت بر فشار خون خودتان در خانه است.

درمان و کنترل فشار خون بالا

تغییر سبک زندگی شما می تواند در طولانی مدت به سمت کنترل فشار خون بالا برود. پزشک ممکن است به شما توصیه کند تغییرات در سبک زندگی خود ایجاد کنید از جمله:

- غذاهای سالم از جمله میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، مرغ، ماهی و غذاهای لبنی کم چرب، بخورید.

- میزان نمک را در رژیم غذایی خود به میزان کمتر از 2300 میلی گرم در روز محدود کنید.

- وزن سالم خود را حفظ کنید.

- فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.

- نوشیدن الکل را محدود کنید.

- سیگار نکشید.

- استرس خود را مدیریت کنید.

- فشار خون خود را در خانه کنترل کنید.

- ریلکس کردن یا تنفس آهسته و عمیق را تمرین کنید.

- فشار خون خود را در دوران بارداری کنترل کنید.

اما بعضی اوقات تغییرات سبک زندگی کافی نیست. علاوه بر رژیم غذایی و ورزش، پزشک ممکن است مصرف داروهایی را برای کاهش فشار خون توصیه کند.