گرمازدگی چیست؟

به افزایش شدید دمای درونی بدن، و عدم توانایی بدن در دفع کردن گرمای درونی که گاه تا حدود چهل درجه سانتی گراد نیز می‌رسد، گرمازدگی می‌گویند.

همانطور که می‌دانیم دمای طبیعی بدن باید بین حدود 36.5 تا 37.5 درجه سانتی‌گراد باشد. ولی گاهی پیش می‌آید که به دلیل گرمای بیش از حد هوا و یا فعالیت شدید بدن در دماهای بالا، سیستم تنظیم دمای بدن دچار اختلال شده و دمای بدن از حالت طبیعی فراتر می‌رود.

با شروع فصل تابستان و افزایش دمای هوا، احتمال بروز گرمازدگی چندین برابر شده و همه رده های سنی به یک نسبت در معرض ابتلا هستند. علائم گرمازدگی برای همه افراد تقریبا یکسان است اما کودکان، افراد میانسال و همچنین زنان باردار، به شدت آسیب پذیرترند. گرمازدگی از نوع بسیار خفیف آن شروع شده و تا مرز سکته گرمایی نیز می‌تواند پیش رود. ولی غش می‌تواند یکی از اولین علائم آن باشد.

اگر هر یک از این علائم زیر را مشاهده کردید بدین معناست که شما در معرض ابتلا به گرمازدگی هستید و باید اقدامات پیشگیرانه ای را جهت مقابله با گرمازدگی به کار گیرید و از پیشروی بیشتر آن جلوگیری  کنید:

- سردرد

- دمای بالای بدن

- ادرار زرد رنگ یا تیره تر

- حالت تهوع

- اسهال

- بروز ضعف و سرگیجه

- سرگیجه

- رنگ پریدگی پوست

- گرفتگی و درد عضلات

- خستگی بدن

 البته ممکن است که میزان گرمازدگی درفرد بسیار زیاد باشد که در این صورت باید هر چه سریع تر اقداماتی را برای درمان گرمازدگی انجام دهد. علائم گرمازدگی شدید عبارتند از:

- افزایش دمای بدن به بالاتر از چهل درجه

- پوست داغ و خشک

- رنگ قرمز و یا رنگ کبود پوست

- عدم تمرکز

- تنفس های کم عمق و پی درپی

- گشاد شدن مردمک چشم

- داشتن نبض تند یا کند

- عدم تعریق با وجود گرمی هوا

بیشتر بخوانید: در مورد بیماری پوکی استخوان بیشتر بدانید

راهکار‌های مقابله با گرمازدگی

اولین اقدام در مواجهه با گرمازدگی فرد این است که دمای بدن وی را پایین بیاوریم. که البته فرایندی کند و زمان بر است و سریع اتفاق نمی‌افتد.

مهم ترین اقدام، خنک کردن محیط است که ترجیحا هوا در آن در جریان بوده و یا دارای سیستم تهویه مطبوع باشد. ولی از قرار گرفتن مستقیم فرد گرمازده در مقابل کولر و یا دیگر لوازم سرمایشی جدا بپرهیزید زیرا ممکن است سبب ایجاد عفونت تنفسی در فرد بشود. لباس های اضافه فرد را خارج کرده و با دستمال خیس پوست شخص را نمدار کنید.

دوش آب سرد می‌تواند در پایین آمدن دمای بدن کمک کننده باشد. ولی هرگز از آب یخ برای دوش گرفتن استفاده نشود، چرا که  باعث  ایجاد شوک در بدن می‌شود و بسیار خطرناک است.  همچنین می‌توانید فرد را در وان  آب سرد قرار دهید.

آب و نوشیدنی های دارای مواد معدنی بسیار مفید است. ولی به شدت از خوردن آب سرد یا یخ خودداری کنید تا دچار درد یا تحریکات معده ای نشوید.

از کیسه های یخ و یا حوله های خنک در ناحیه های بازو، زیر بغل، کشاله ران، گردن و پشت کمک بگیرید. زیرا در این نواحی رگ های خونی به پوست نزدیک هستند و در نتیجه کمک می‌کنند تا دمای بدن به تدریج کاهش پیدا کند. اگر با این موارد تغییری در شرایط فرد ایجاد نشد حتما با اورژانس تماس بگیرید.

برای پیشگیری از گرمازدگی چه کار کنیم؟

- از لباس های گشاد و خنک با رنگ های روشن و همچنین کلاه لبه دار استفاده کنید.

- تا حد ممکن از قرارگرفتن در زیر نور مستقیم آفتاب بپرهیزید.

- همواره در طول روز، مقدار زیادی آب، آب میوه و آب سبزیجات بنوشید، حتی اگر احساس تشنگی ندارید.

- در ساعات اوج گرمای روز در منزل بمانید و یا اگر مجبور به ترک منزل شدید؛ حتما برای نوشیدن و یا خنک کردن پوست، آب به همراه داشته باشید.

- از فعالیت های بدنی شدید در هوای گرم بپرهیزید.

- حتما روزانه با آب تقریبا خنک دوش بگیرید.

- استفاده از چای، قهوه و یا نوشیدنی های کافئین دار که ادرارآور هستند و آب بدن را کم می‌کنند را محدودتر کنید.

- برای محافظت بیشتر از کرم های ضد آفتاب با کیفیت و دارای spf سی یا بالاتر استفاده کنید.

- از عینک آفتابی مناسب با uv400 که کناره های چشم را کامل پوشش می‌دهد، کمک بگیرید.

بیشتر بخوانید: چگونه جوان بمانیم و پیر نشویم!

برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟

آب پیاز

اگر در معرض گرمازدگی قرار گرفتید، کمی آب پیاز را بر روی قفسه سینه، پشت گوش و کف پای خود بمالید و یا مقداری آب پیاز را با عسل مخلوط کرده میل نمایید. بهتر است که این درمان را تا چند روز ادامه دهید تا کاملا علائم گرمازدگی در شما از بین برود.

تمبرهندی

می‌توانید تمبر هندی را برای چند دقیقه در آب جوشانده و یا بخیسانید و عصاره به دست آمده را با کمی شکر یا عسل مخلوط کرده، میل نمایید. این میوه سرشار از مواد معدنی و ویتامین ها بوده و با طبع سردی که دارد، برای رفع تشنگی و از بین بردن تب مفید بوده و همچنین برای رفع تهوع و درمان یبوست نیز مفید است.

سرکه سیب

همانطور که می‌دانید به هنگام تعریق مقدار زیادی از مواد معدنی بدن را از دست می‌دهیم و از آنجایی که سرکه سیب سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن است، با استفاده از محلول یک قاشق سرکه سیب در یک لیوان آب و یا آب میوه می‌توانیم به بازگشت مجدد این مواد به بدن کمک کنیم.

تخم شربتی

تخم شربتی که در واقع همان دانه گیاه ریحان است دارای خواص ضد التهابی و خنک کنندگی بوده و برای درمان گرمازدگی بسیار راهگشاست. این دانه ها هنگام مواجهه با آب به صورت حباب های ژله ای  و لعابدار در می آیند و به شکل محلول در آب و یا در شربت و به منظور رفع عطش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هندوانه

هندوانه میوه پرطرفدار و پرخاصیت تابستانه است که به شدت آبدار و خنک کننده بوده و به دلیل طبع سرد و تری که دارد برای افراد با مزاج گرم مناسب است و می‌تواند به رفع تشنگی و عطش، گرمازدگی و همچنین رفع التهابات درونی کمک کند.

گلاب

به عقیده دانشمندان طب سنتی، کمک گرفتن از گلاب به همراه یخ برای افرادی که دچار گرمازدگی شده اند بسیار مناسب است. باید به فرد گرمازده تا آن میزان گلاب خنک را خوراند تا باعث تهوع فرد شود تا عوارضی که به سبب غلبه صفرا بر بدن ایجاد شده را خنثی کند. مصرف گلاب بدن را تقویت کرده و حرارت درونی بدن را ازبین می‌برد.

خاکشیر به همراه لیمو

ترکیبی از شربت آبلیمو و خاکشیر را داخل قالب ریخته و اجازه دهید تا یخ بزند و برای مقابله با گرمازدگی از آن استفاده کنید؛ چرا که اگر خاکشیر به صورت یخ زده استفاده نشود، خاصیت ملین و اسهال آوری دارد.

به علاوه مصرف آبلیمو به دلیل داشتن ویتامین c و همچنین خواص ضدعفونی کنندگی، در ترکیب با خاکشیر اثر و فایده آن را چند برابر می‌کند.

ماست و دوغ

ماست و دوغ به دلیل داشتن درصد زیادی آب، به طراوت، حفظ رطوبت و خنک شدن بدن کمک کرده و همچنین به دلیل داشتن پروبیوتیک ها، ویتامین ها و مواد معدنی می‌توانند به جایگزین کردن این مواد که از طریق تعرق از بدن خارج شده اند کمک کنند.

بهتر است که دوغ و ماست را به همراه نعنا یا زیره و کمی نمک مصرف کنید و از خواص آبرسانی آن لذت ببرید.

شربت سکنجبین و خیار

یکی از روش های موثر برای رفع گرمازدگی استفاده از شربت سکنجبین و خیار است. زیرا سکنجبین دارای خاصیت ضد درد و ضد نفخ بوده  و خیار نیز خنک کننده و رفع کننده ی تشنگی می‌باشد که ترکیب این دو برای رفع گرمازدگی بسیار مفید است و به سرعت حرارت بدن را کاهش داده و دمای بدن را متعادل می‌کند. به طوری که پس از مصرف این شربت احساس خنکی و آرامش به فرد دست خواهد داد.

نعناع

روش موثر دیگری که برای رفع تشنگی و گرمازدگی پیشنهاد می‌شود استفاده از نعناع به صورت های مختلفی چون انواع شربت‌ها و نوشیدنی‌ها و یا به صورت قرص نعناع است. زیرا خاصیت خنک کنندگی زیادی دارد و عطر و طعم بی نظیر آن باعث ایجاد شادی و نشاط و رهایی از تنبلی و رخوت می‌شود و این معضلی است که در فصل تابستان و افزایش گرما دچار آن می‌شویم. بنابراین هم برای دوری از کسالت و هم برای درمان گرما زدگی به صورت روزانه از شربت نعناع استفاده کنید و از فواید بی شمار آن بهره مند شوید. هم چنین می‌توانید مقداری عرق نعنا را به شربت سکنجبین افزوده و همراه با یخ و آب لیموی تازه مصرف کنید. شما از طعم گوارای آن لذت خواهید برد و همچنین اثربخشی مفید آن را برای درمان گرمازدگی نیز حس خواهید کرد.

عرق شاتره

استفاده از عرق شاتره برای رفع گرمازدگی فوق العاده موثر است و علاوه بر خاصیت گرمازدگی آن، دارای خواص بیشمار دیگری می‌باشد و  برای تصفیه خود و پاک سازی کیسه صفرا موثر است و همچنین باعث تقویت کبد و عملکرد بهتر آن می‌شود، نفخ معده را از بین می‌برد، اشتها را افزایش می‌دهد، ناراحتی و حساسیت های پوستی را رفع می‌کند، سموم بدن را کاهش داده و برای زردی پوست موثر است و همچنین برای کاهش تب و حرارت بدن بسیار عالی عمل می‌کند. اگر شما نیز از آن دست افراد بسیار گرمایی هستید و در برابر آفتاب احساس سخت و عصبی بودن به شما دست می‌دهد، روزانه یک استکان عرق شاتره میل نمایید.

عرق کاسنی

عرق کاسنی به دلیل طبع خنکی که دارد، میزان تحمل بدن را برابر گرما افزایش می‌دهد و برای گرمازدگی استفاده می‌شود. یکی از خواص آن این است که میزان تعرق بدن را افزایش می‌دهد و بدین طریق بسیاری از سموم بدن از بین رفته و منجر به پاکسازی بدن می‌شود و همچنین تصفیه خون، تقویت عملکرد معده و کبد ر ابه همراه دارد.