پروبیوتیک ها میکرو ارگانیسم هایی (باکتری ها و قارچ های تک سلولی مفید) هستند که مواد مورد نیاز بدن را (مانند بعضی از ویتامین ها) تولید می‌کنند. این میکرو ارگانیسم ها در بدن زندگی می‌کنند و اساساً در روده کوچک یافت می‌شوند. در صورت کمبود این باکتری های مفید می توان به مصرف آن ها به صورت مکمل های حاوی پروبیوتیک های زنده (قرص، پودر و شربت) و مواد غذایی غنی شده با این میکرو ارگانیسم ها پرداخت.

بیشتر بخوانید: در باره بیماری تالاسمی چه می‌دانید؟

معرفی انواع پروبیوتیک

پروبیوتیک ها در سه گروه لاکتوباسیل ها، بیفیدوباکتری ها و مخمر ها طبقه بندی می‌شوند. لاکتوباسیل ها رایج ترین انواع پروبیوتیک محسوب می‌شوند و در ماست و کفیر که به صورت تخمیری تولید شده اند وجود دارند و به هضم لاکتوز موجود در آن کمک می‌کند. لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس از باکتری های گروه لاکتوباسیل به شمار می‌آید. بیفیدوباکتری ها در لبنیات یافت می‌شود و در بهبود بیماری IBS یا سندروم روده ی تحریک پذیر موثر هستند. قارچ های تک سلولی مخمر، مانند ساکارومایسس بولاردی نیز جزء پروبیوتیک ها به شمار می‌آیند و به درمان اختلالات گوارشی مانند اسهال کمک می‌کنند.

بررسی مکانیسم اثر پروبیوتیک ها

مکانیسم اثر پربیوتیک ها در بدن بر اساس چندین عملکرد متفاوت صورت می‌گیرد. پروبیوتیک ها به تنظیم و تعادل میزان باکتری های خوب و بدن کمک می‌کند و در صورت کاهش باکتری های خوب، به بدن کمک می‌کند تا آن را سریعاً جایگزین کند. پروبیوتیک ها به کنترل اعصاب می‌پردازند و به حرکت غذا در طول روده کمک می کنند. آن ها با تولید آنزیم هایی مانند لیپاز، پروتئاز و فیتاز به سهولت هضم غذا در دستگاه گوارش و تعادل میکروفلور های روده کمک می‌کنند. این باکتری های مفید می‌توانند به سطح روده بچسبند و با با تولید اسید لاکتیک موجب کاهش PH روده شوند و از چسبیدگی باکتری های بیماری زا و مضر جلوگیری کنند و باعث خارج شدن آن ها از بدن شوند.

بررسی مزیت های پروبیوتیک

از آنجایی که پروبیوتیک ها قادر به تولید مواد مورد نیاز بدن هستند و موجب بهبود عملکرد ذهنی و جسمی شده و در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی را ایفا می‌کنند و باعث مهار و عدم ابتلا به بیماری هایی چون: انواع عفونت های قارچی، باکتریایی مضر و مخمری می‌شوند. پروبیوتیک ها بر روی تولید لنفوسیت های خونی و سلول های دفاعی تاثیر می‌گذارند و به همین جهت در پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها مانند سرطان کولون، روده باریک و کبد کمک می‌کنند. این میکرو ارگانیسم ها باعث بهبود جذب مفید مواد غذایی و مواد معدنی و تولید ویتامین های B و K می‌شوند. کاهش فشار خون، التهابات روده و کولیت، جلوگیری از آفت دهان، اگزما و آلرژی از دیگر مزیت های پروبیوتیک ها به شمار می‌آید.

بیشتر بخوانید:‌ کلسیم؛ مهم ترین عنصر معدنی در ساختمان بدن

عوارض و محدودیت های مصرف پروبیوتیک

اگرچه پروبیوتیک ها باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شوند، ولی در افرادی که دارای بیماری های نقص ایمنی هستند دارای منع مصرف می‌باشد و باعث به وجود آمدن علائمی چون نفخ و گاز روده می‌شود، البته به مرور زمان این علائم با کاهش مصرف پروبیوتیک ها از بین می‌رود. مصرف همزمان پروبیوتیک ها با آنتی بیوتیک ها اختلالاتی را در سیستم ایمنی به وجود می‌آورد؛ بنابراین از مصرف همزمان این دو خودداری شود. به وجود آمدن مشکلات پوستی مانند خارش و آلرژی به صورت محدود در افرادی که مکمل های پروبیوتیک مصرف می کنند دیده می‌شود.

معرفی مواد غذایی حاوی پروبیوتیک

هر ماده ی غذایی که حاوی پروبیوتیک ها باشد، غذای فراسودمند نام دارد. یکی از معروف ترین و آشنا ترین منابع پروبیوتیک ماست است. افرادی که دچار چربی خون بالا هستند می توانند از ماست های کم چرب استفاده کنند تا بتوانند پروبیوتیک لازم را کسب کنند. کفیر از شیر تخمیر شده به وجود می‌آید و سرشار از پروبیوتیک و مخمر های مفید است. دوغ و شیر غنی شده با پروبیوتیک از دیگر منابع قابل دسترس پروبیوتیک در ایران محسوب می‌شود. کیمچی که نوعی ترشی کره ای است. مارچوبه، کلم ترش، میسو و پنیر گودا از دیگر فرآورده های حاوی پروبیوتیک می‌باشد که در ایران کمتر قابل دسترس است. موز، گوجه فرنگی، سیر، سیب و زیتون و خیارشور از جمله میوه جات و سبزیجاتی هستند که دارای پروبیوتیک می‌باشند و در نهایت شکلات تلخ به علت داشتن آنتی اکسیدان سرشار از پروبیوتیک است.

تفاوت و مقایسه ی پروبیوتیک با پریبیوتیک

پریبیوتیک ها فیبر های گیاهی (کربوهیدرات ها) هستند که به تحریک تولید باکتری های مفید در روده می‌پردازند. دستگاه گوارش قادر به هضم پریبیوتیک ها نمی‌باشد؛ بنابراین این فیبر ها از دستگاه گوارش عبور می‌کنند تا به تغذیه ی باکتری ها تبدیل شوند. در واقع پریبیوتیک ها غذای پروبیوتیک محسوب می‌شوند. پریبیوتیک ها توسط باکتری های مفید به اسید های چرب به نام بوتیرات تبدیل می‌شود که این اسید چرب خاصیت ضد التهابی در روده ی بزرگ دارد. پریبیوتیک ها در انواع میوه جات، سبزیجات و حبوباتی که دارای کربوهیدارت ها و فیبر فراوانی هستند، وجود دارند.

بررسی نکاتی درمورد در مصرف مکمل های پروبیوتیک

در مصرف مکمل های پروبیوتیک باید ملاحظاتی صورت بگیرد؛ زیرا پروبیوتیک ها در دمای بالا و هوای گرم از بین می‌روند و غیر فعال می‌شوند؛ بنابراین بهتر است که محصولات حاوی آن در یخچال نگه داری شوند. اسید معده باعث از بین رفتن پروبیوتیک ها می‌شود؛ بنابراین از مکمل هایی استفاده شود که دارای پوشش باشند تا مکمل بتواند پروبیوتیک ها را زنده به روده برساند. مصرف این مکمل ها همراه با غذا می‌تواند در زنده رسیدن پروبیوتیک تا روده و جذب مفید تر آن ها کمک کند. البته تکنیک های فراوانی برای رفع این مشکل اتخاذ شده است، یکی از این روش ها خشک کردن انجمادی پروبیوتیک ها می‌باشد که باعث می‌شود مدت طولانی تری در محیط بیرون زنده بمانند. برای جذب بهتر پروبیوتیک آن را همراه با مواد غذایی حاوی پریبیوتیک (مارچوبه، سیر و پیاز) مصرف کنید. میزان مصرف پروبیوتیک ها نیز کاملا به سیستم بدن مصرف کننده بستگی دارد و باید با توجه به حساسیت ها و نیاز های فرد انجام شود.