منتشر کننده
راست روده (رکتوم) چند اینچ آخر روده بزرگ است. از انتهای قسمت نهایی روده بزرگ شما شروع می شود و با رسیدن به گذرگاه کوتاه و باریک منتهی به مقعد به پایان می‌رسد. سرطان داخل راست روده (سرطان رکتال) و سرطان داخل روده بزرگ (سرطان کولون) معمولاً با یکدیگر به عنوان "سرطان کولورکتال" گفته می‌شوند. در حالی که سرطان های راست روده و روده بزرگ از جهات مختلفی مشابه هستند، اما درمان آن ها کاملاً متفاوت است. این امر عمدتاً به این دلیل است که راست روده در فضای تنگی قرار گرفته و آشکارا از سایر ارگان ها و ساختارهای موجود در حفره لگن جدا شده است. در نتیجه، برداشت کامل با جراحی سرطان راست روده چالش برانگیز و بسیار پیچیده است. درمان اضافی اغلب قبل یا بعد از عمل جراحی، یا هر دو، برای کاهش احتمال بازگشت سرطان، مورد نیاز است. در گذشته، بقای طولانی مدت برای افرادی که مبتلا به سرطان راست روده بودند، حتی پس از درمان گسترده، غیر معمول بود. به لطف پیشرفت های درمانی طی 30 سال گذشته، سرطان راست روده در بسیاری از موارد، اکنون قابل درمان است.
بیشتر بخوانید: سرطان روده بزرگ: علایم، علل، فاکتورهای خطر و پیشگیری از آن
علائم سرطان راست روده
علائم رایج عبارتند از:
- تغییر در عادات روده شما، مانند اسهال، یبوست یا حرکات مکرر روده
- خون تیره یا قرمز در مدفوع
- مخاط در مدفوع
- مدفوع باریک
- درد شکمی
- حرکات روده ای دردناک
- آنمی (کم خونی) فقر آهن
- احساس اینکه روده شما به طور کامل خالی نمی‌شود
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- ضعف یا خستگی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر علائمی از سرطان راست روده، به ویژه خون موجود در مدفوع یا کاهش وزن غیر قابل توضیح دارید، ترتیب یک ملاقات را با پزشک خود بدهید.
بیشتر بخوانید: سرطان: تشخیص و درمان
علل سرطان راست روده
سرطان راست روده هنگامی اتفاق می‌افتد که سلول های سالم در راست روده دچار خطاهایی در DNA خود می شوند. در بیشتر موارد، علت این خطاها ناشناخته است. سلول های سالم به روشی منظم رشد می کنند و تقسیم می‌شوند؛ تا بدن شما به طور طبیعی کار کند. اما وقتی DNA سلول آسیب دیده و سرطانی می شود، سلول ها همچنان تقسیم می‌شوند، حتی اگر سلولهای جدیدی لازم نباشد. با تجمع سلول ها، آن ها یک تومور تشکیل می‌دهند. با گذشت زمان، سلول های سرطانی می‌توانند برای تهاجم رشد کنند و بافت طبیعی مجاور را تخریب کنند. سلول های سرطانی می‌توانند به قسمت های دیگر بدن بروند (متاستاز).
جهش های ژنی ارثی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و راست روده را افزایش می‌دهند
در برخی از خانواده ها جهش های ژنی که از والدین به فرزندان منتقل شده اند، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهند. این جهش ها تنها در درصد کمی از سرطان های راست روده نقش دارند. برخی از ژنهای مرتبط با سرطان راست روده خطر ابتلا به بیماری را در فرد افزایش می‌دهند، اما آن ها، آن را اجتناب ناپذیر نمی کنند.
دو سندرم سرطان کولورکتال ژنتیکی به خوبی شناخته شده شامل:
- سرطان کولورکتال غیر پولیپوز ارثی (HNPCC). HNPCC که به آن سندرم لینچ نیز گفته می شود، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و سایر سرطان ها را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به HNPCC متمایل به ابتلا به سرطان روده بزرگ قبل از 50 سالگی هستند.
- پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP). FAP نوعی اختلال نادر است که باعث می شود هزاران پولیپ در پوشش روده بزرگ و راست روده شما ایجاد شود. افراد مبتلا به FAP بدون درمان، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ یا راست روده را قبل از 40 سالگی افزایش می دهند.
FAP ،HNPCC و سایر سندرم های سرطان کولورکتال ارثی نادر می‌توانند از طریق آزمایش ژنتیک شناسایی شوند. اگر نگران سابقه خانوادگی خود در مورد سرطان روده بزرگ هستید، با پزشک خود صحبت کنید که آیا سابقه خانوادگی شما نشان می‌دهد که شما در معرض خطر این بیماری هستید یا خیر.
فاکتورهای خطر سرطان راست روده
مشخصه ها و فاکتورهای سبک زندگی که خطر ابتلا به سرطان راست روده را افزایش می‌دهند، مشابه مواردی است که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند. آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سن بالاتر. اکثریت افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ و راست روده بزرگتر از 50 سال هستند. سرطان کولورکتال در افراد جوانتر ممکن است رخ دهد، اما بسیار کمتر اتفاق می افتد.
- نژاد آفریقایی-آمریکایی. افراد با اجداد آفریقایی متولد شده در ایالات متحده، خطر بیشتری برای سرطان کولورکتال نسبت به افراد با اجداد اروپایی دارند.
- سابقه شخصی ابتلا به سرطان کولورکتال یا پولیپ. اگر قبلاً مبتلا به سرطان راست روده، سرطان روده بزرگ یا پولیپ های آدنوماتوز بوده اید، در آینده خطر بیشتری برای ابتلا سرطان کولورکتال دارید.
- بیماری التهابی روده. بیماری های التهابی مزمن روده بزرگ و راست روده، مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهند.
- سندرم های ارثی که خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهند. سندرم های ژنتیکی که از طریق چندین نسل از خانواده شما منتقل شده اند؛ می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند. این سندرم ها شامل FAP و HNPCC هستند.
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان کولورکتال. اگر پدر و مادر، خواهر و برادر یا فرزند مبتلا به این بیماری دارید، شما برای ابتلا به سرطان کولورکتال محتمل تر هستید. اگر بیش از یک عضو خانواده مبتلا به سرطان روده بزرگ یا سرطان راست روده باشد، خطر ابتلا شما حتی بیشتر است.
- فاکتورهای رژیم غذایی. سرطان كولوركتال ممكن است با رژیم غذایی كم سبزیجات و پر از گوشت قرمز مرتبط باشد، به ویژه هنگامی كه گوشت سوخته یا کاملا برشته شده باشد.
- یک سبک زندگی بی تحرک. اگر غیرفعال هستید، شما برای ابتلا سرطان كولوركتال مبتلا محتمل تر هستید. فعالیت بدنی منظم ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد.
- دیابت. افرادی که مبتلا به دیابت نوع 2 با کنترل ضعیف و مقاومت به انسولین هستند ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
- چاقی. افرادی که چاق هستند، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و خطر مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ یا راست روده را در مقایسه با افرادی که به عنوان وزن طبیعی در نظر گرفته می‌شوند، افزایش می‌دهند.
- سیگار کشیدن. افرادی که سیگار می کشند ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند.
- الکل. نوشیدن معمول بیش از سه نوشیدنی الکلی در هفته ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
- پرتودرمانی برای سرطان قبلی. پرتودرمانی هدایت شده به شکم برای درمان سرطان های قبلی، ممکن است خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: چگونگی جراحی سرطان؛ از بین بردن فیزیکی سرطان به زبان ساده
پیشگیری از سرطان راست روده
در مورد زمانی که باید غربالگری سرطان کولورکتال را شروع کنید، با پزشک خود مشورت کنید. دستورالعمل ها معمولاً انجام اولین آزمایش غربالگری سرطان کولورکتال را در سن 50 سالگی توصیه می کنند. اگر شما فاکتورهای خطر دیگری مانند سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ یا راست روده وجود دارید، پزشک ممکن است غربالگری به دفعات بیشتر یا زودتر را توصیه کند. دقیق ترین آزمایش غربالگری، کولونوسکوپی است. در این آزمایش، پزشک با استفاده از یک لوله بلند و انعطاف پذیر با یک دوربین فیلمبرداری ریز در نوک آن (کولونوسکوپ) لایه پوششی راست روده و روده بزرگ شما را معاینه می‌کند. کولونوسکوپ از مقعد وارد می‌شود و از طریق راست روده و روده بزرگ پیش می‌رود. از آنجایی که میدان دوربین از طریق روده حرکت می کند، ویدئویی از پوشش راست روده و روده بزرگ به مانیتوری که پزشک میبیند می‌فرستد. اگر یک پولیپ یا ناحیه ای مشکوک از بافت یافت شود، پزشک همچنین می تواند نمونه هایی از بافت این نواحی، با ابزارهای درج شده در کولونوسکوپ بگیرد.
فناوری های پیشرفته برای درمان سرطان راست روده
سرطان راست روده منحصرا چالش برانگیز است. زیرا:
- فقط 6-8 اینچ آخر دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- محل قرارگیری و حضور اندام های حیاتی باعث می‌شود که جراحی آن به چالش کشیده شود.
- پیشرفت در درمان، به بیمارانی که سرطان آن ها یک بار غیرقابل درمان بوده است؛ امید می‌دهد.
امروزه، میزان بقای 5 ساله، به لطف درمان های نوین 40٪ افزایش یافته است. در نمودار زیر، میزان بقای نسبی براساس سال تشخیص را مشاهده می‌کنید.
نوآوری ها برای بهبود درمان ادامه دارند. از درمان های نوین موجود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرتودرمانی در حین جراحی. در طول عمل، یک پرتو با دوز بالا مستقیماً به محل تومور منتقل می‌شود. قرار دادن دقیق سپرهای تشعشعی، اندام های مجاور را از آسیب اشعه محافظت می‌کند. در درجه اول برای تومورهایی استفاده می‌شود که بزرگ هستند یا بعد از عمل عود کرده اند. خطر عود سرطان را کاهش می‌دهد.
- جراحی روباتیک. این جراحی به صورتی که جراح در کنسول نشسته است و از دستگاه کنترل برای هدایت ابزارهای جراحی با تکنولوژی بالا استفاده می کند، انجام می شود. به جراحان اجازه می دهد تا در فضاهای کوچک با تجسم سه بعدی و با دقت، انعطاف پذیری و کنترل بیشتری نسبت به تکنیک معمول کار کنند. این روش با حداقل تهاجم، عوارض کمتر، بهبودی سریعتر و عوارض ادراری کمتر همراه است و ممکن است اختلال عملکرد عصبی را کاهش دهد.
- درمان با پرتو پروتون. این روش از پرتوی با دقت بالا برای انتقال اشعه به تومور و كاهش اشعه به بافت و اندام های سالم اطراف استفاده می كند. ممکن است عوارض جانبی بیماران را کاهش دهد. به طور ویژه برای بیمارانی که قبلاً تابش اشعه به لگن داشته اند بسیار مفید است.
برای بهبود کیفیت زندگی بعد از عمل جراحی قسمت مربوط به سرطان راست روده نیز دو روش نوین وجود دارد:
- آناستوموز (پیوند دوباره) کولون. روشی که قسمت های روده را بعد از برداشتن راست روده به هم متصل می‌کند. کمک می‌کند تا از یک کولوستومی (دهانه ای است از روده بزرگ بر روی شکم، که توسط عمل جراحی ایجاد می‌شود) دائمی جلوگیری شود. بعد از عمل جراحی، زندگی عادی تری به بیماران ارائه می دهد.
- آناستوموز ایلئوآنال. روشی با حداقل تهاجم است. در این عمل بخش انتهایی روده کوچک یعنی ایلئوم را به شکل مخزنی برای نگهداری مدفوع در میآورند و آن را به مقعد میدوزند. در بیماران مبتلا به سرطان راست روده ارثی و سرطان راست روده در ارتباط با بیماری التهابی روده، جایگزین راست روده می شود. بدین شکل تداوم روده حفظ می شود و منجر به حداقل تغییرات در شیوه و کیفیت زندگی می‌شود.
منابع:
