فوبیا نوعی اختلال اضطراب است که باعث می‌شود فرد یک ترس شدید و غیرمنطقی را در مورد یک وضعیت، موجود زنده، مکان و یا شیء تجربه کند. هنگامی که فرد مبتلا به فوبیا است، اغلب زندگی خود را به گونه ای شکل می‌دهد تا از مواجه شدن با خطر جلوگیری کند. تهدید خیالی بیش ازهرگونه تهدید واقعی است که این موضوع، ناشی از وحشت است. فوبیا، جزو اختلالات روانی قابل تشخیص است.

فرد هنگام مواجهه با منبع هراس خود دچار پریشانی شدید خواهد شد. این می‌تواند مانع ازعملکرد عادی آن‌ها شود و گاهی منجر به حملات پانیک شود. در ایالات متحده، تقریباً 19 میلیون نفر فوبیا دارند.

بیشتر بخوانید: عوامل موثر بر سلامت روح و روان

حقایق سریع در مورد فوبیا

فوبیا جدی تر از یک ترس ساده است و محدود به ترس از محرک های خاص نیست. علیرغم اینکه افراد می دانند هراس آن‌ها غیر منطقی است، اما آن‌ها نمی‌توانند واکنش خود در برابر ترس را کنترل کنند. علائم این بیماری ممکن است شامل تعریق و دردهای قفسه سینه باشد. درمان می تواند شامل دارو درمانی و یا رفتار درمانی باشد.

فوبیا چیست ؟

فوبیا ترس اغراق آمیز و غیرمنطقی است. اصطلاح "فوبیا" غالباً برای ترس از یک محرک خاص به کار می‌رود. با این حال، سه نوع فوبیا وجود دارد که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) شناخته می‌شود. این ها شامل:

فوبیای خاص: ترس شدید و غیرمنطقی از یک محرک خاص است.

فوبیای اجتماعی یا اضطراب اجتماعی: این یک ترس عمیق از تحقیر در انظار عمومی، طرد شدن و یا قضاوت شدن توسط دیگران در یک موقعیت اجتماعی است. ایده اجتماعات بزرگ انسانی برای کسی که اضطراب اجتماعی دارد وحشتناک است. این، همان خجالتی بودن نیست و با آن تفاوت دارد.

آگورا فوبیا: این نوع فوبیا، ترس از موقعیت‌هایی است که  اگر شخص دچار وحشت شدید شود، فرار از آنجا دشوار خواهد بود، مانند قرار گرفتن در آسانسور یا خارج بودن از خانه. این ترس معمولاً با ترس از فضای باز، اشتباه گرفته می‌شود، اما می‌تواند درباره ی محدود بودن فضا نیز صدق کند، مانند فضای محدود آسانسور یا محدودیت فضا در حمل و نقل عمومی. خطر حمله های پانیک در این افراد بالاست.

فوبیای خاص به عنوان فوبیای ساده شناخته می‌شوند زیرا می‌توانند با یک دلیل قابل شناسایی مرتبط باشند که ممکن است در زندگی روزمره یک فرد اتفاق نیفتد، مانند مارها

بنابراین اینها به احتمال زیاد بر زندگی روزمره به طرز چشمگیری تأثیر نمی‌گذارد.

اضطراب اجتماعی و آگورافوبیا به عنوان فوبیای پیچیده شناخته می‌شوند، زیرا محرک های آن‌ها به راحتی شناخته نمی‌شوند. افراد مبتلا به فوبیای پیچیده همچنین می توانند برای دوری از محرک ها مانند ترك خانه یا قرار گرفتن در جمع زیاد، سخت تر عمل كنند.

نشانه‌های فوبیا زمانی قابل تشخیص است که فرد شروع به سازماندهی زندگی خود در اطرافش میکند تا از علت ترس خود دوری کند. این شدیدتر از یک واکنش ترس معمولی است. مبتلایان به فوبیا بیش از حد نیاز دارند تا ازمحرک های اضطراب خود جلوگیری کنند.

علایم فوبیا

فرد مبتلا به فوبیا علائم زیر را تجربه خواهند کرد. این علائم در اکثر فوبیاها رایج هستند:

احساس اضطراب غیرقابل کنترل زمانی که در معرض منبع ترس قرار می‌گیرند.

این احساس که باید به هر قیمتی از منشأ ترس پرهیز شود.

قادر به عملکرد درست به هنگام قرار گرفتن در معرض محرک نیست.

تصدیق اینکه این ترس، غیرمنطقی ، اغراق آمیز و همراه با عدم توانایی کنترل احساسات است.

احتمالاً فرد هنگام مواجهه با موضوع هراس خود احساس وحشت و اضطراب شدید را تجربه خواهد کرد. اثرات جسمی این احساسات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

تعریق

تنفس غیر طبیعی

ضربان قلب شتاب

لرزیدن

گرگرفتگی

احساس خفگی

درد قفسه سینه یا سفت شدن

دلشوره داشتن

خشکی دهان

سردرگمی و بی نظمی

حالت تهوع

سرگیجه

سردرد

احساس اضطراب را می‌توان به سادگی با اندیشیدن در مورد موضوع ترس ایجاد کرد. در بچه های كوچكتر، والدین ممكن است مشاهده كنند كه بچه ها گریه می‌كنند، بسیاربه  آن‌ها می‌چسبند یا سعی می‌کنند پشت پاهای والدین یا یك شیء پنهان شوند.

بیشتر بخوانید:‌ استرس، شایع ترین نوع اختلال در بهداشت روان

فوبیای پیچیده

فوبیای پیچیده بسیار بیشتر از یک هراس خاص بر سلامتی فرد تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، کسانی که آگورافوبی را تجربه می‌کنند، ممکن است تعدادی فوبیای دیگر هم داشته باشند که به هم وصل شوند. این موارد می‌تواند شامل مونوفوبیا یا ترس ازتنها ماندن و کلاسترو فوبیا، ترس ازاحساس گرفتاری در فضاهای بسته باشد. در موارد شدید، فرد مبتلا به آگورافوبی به ندرت از خانه خود خارج می‌شود.

انواع فوبیا

رایج ترین فوبیای خاص در ایالات متحده عبارتند از:

کلاستروفوبیا: ترس از بودن در فضاهای محدود

ایروفوبیا: ترس از پرواز

آراکنوفوبیا: ترس از عنکبوت

فوبیای رانندگی : ترس از رانندگی اتومبیل

Emetophobia: ترس از استفراغ

اریترو فوبیا: ترس از سرخ شدن

هیپوکندریا: ترس از بیمار شدن

زئوفوبیا: ترس از حیوانات

Aquaphobia: ترس از آب

آکروفوبیا: ترس از ارتفاعات

خون، آسیب و تزریق فوبیا (BII): ترس از صدمات ناشی از خون

Escalaphobia: ترس از پله برقی

تونل فوبیا: ترس از تونل

اینها از هراس‌های خاص فاصله دارند. افراد می‌توانند تقریباً از هر چیزی فوبیا ایجاد کنند. همچنین، با تغییر جامعه، لیست ترس‌های احتمالی تغییر می‌یابد. به عنوان مثال، نوموفوبیا  ترس از بودن بدون تلفن همراه یا رایانه است. همانطور که در یک مقاله توضیح داده شد، این ترس پاتولوژیک از عدم ارتباط با فناوری است.

دلایل فوبیا

اینکه فوبیا بعد از 30 سالگی شروع شود نامعمول است و بیشتر در دوران کودکی، سال‌های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. آن‌ها می‌توانند ناشی از یک تجربه استرس زا و یا یک واقعه ترسناک باشد. همچنین اگر والدین یا یکی از آن‌ها و یا حتی یکی از اعضای خانواده مبتلا به فوبیا باشند، کودک می‌تواند یاد بگیرد.

دلایل ایجاد فوبیای خاص

این نوع فوبیا معمولاً قبل از 4 تا 8 سالگی ایجاد می‌شود. در بعضی موارد، ممکن است نتیجه یک تجربه اولیه آسیب زا باشد. مثلا کودکی که برای اولین بار در محیطی بسته قرار گرفته و برای او تجربه ی خوشایندی نبوده ممکن است دچار کلاستروفوبیا شود. فوبیایی که در دوران کودکی شروع می‌شود، می‌تواند با دیدن هراس یک عضو خانواده ایجاد شود. به عنوان مثال کودکی که مادرش آراکنوفوبیا داشته باشد، احتمال ابتلا به همان هراس را دارد.

دلایل ایجاد فوبیای پیچیده

برای تأیید دقیق دلیل ایجاد آگورافوبیا یا اضطراب اجتماعی، تحقیقات بیشتری لازم است. محققان در حال حاضر بر این باورند که هراس های پیچیده، ناشی از ترکیبی از تجربیات زندگی، شیمی مغز و ژنتیک است. آن‌ها همچنین ممکن است گوشه ای از عادت های انسان های اولیه باشند، از زمان هایی که فضاهای باز و افراد ناشناس عموماً تهدیدی به مراتب بیشتر از امنیت شخصی در مقایسه با دنیای امروز بود.

نحوه عملکرد مغز در هنگام فوبیا

برخی از مناطق مغز وقایع خطرناک یا بالقوه کشنده را ذخیره کرده و به یاد می‌آورد. اگر فرد بعداً در زندگی با یک اتفاق مشابه روبرو شود، آن نواحی از مغز ، نقش حافظه استرس زا را ایفا می‌کنند. این باعث می شود بدن همان واکنش را تجربه کند. در فوبیا، مناطقی از مغز که با ترس و استرس سر و کار دارند، بازیابی این رویداد ترسناک را به طور نامناسب انجام می‌دهند. محققان دریافته اند که فوبیا اغلب با منبع آمیگدال، که در پشت غده هیپوفیز در مغز قرار دارد مرتبط است. آمیگدال می‌تواند باعث آزاد شدن هورمون‌های "فرار و گریز" شود. اینها بدن و ذهن را در حالت هوشیاری و استرس قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید:‌ فوبیا، بزرگترین ترس شما چه چیز است؟

درمان فوبیا

فوبیا بسیار قابل درمان است و افرادی که مبتلا به فوبیا هستند تقریباً همیشه از اختلال خود، آگاه هستند. این به تشخیص بسیار کمک می‌کند. صحبت با روانشناس یا روانپزشک اولین قدم مفید در درمان فوبیا است که از قبل مشخص شده است.

اگر فوبیا باعث ایجاد مشکلات جدی نشود، اکثر مردم می‌دانند که صرفاً پرهیز از منبع ترس خود به آن‌ها کمک می‌کند تا کنترل خود را حفظ کنند. بسیاری از مبتلایان به هراس خاص به دنبال درمان نخواهند بود زیرا این ترس ها اغلب قابل کنترل هستند.

اجتناب از ایجاد برخی از فوبیا، همانطور که اغلب در مورد فوبیاهای پیچیده اتفاق می‌افتد، ممکن نیست. در این موارد صحبت کردن با یک متخصص بهداشت روان می‌تواند اولین قدم برای بهبودی باشد.

اکثر فوبیاها را می‌توان با درمان مناسب معالجه کرد. هیچ روش درمانی واحدی وجود ندارد که برای همه افراد مبتلا به فوبیا موثر باشد. برای این که درمان موثر باشد، باید برای فرد مناسب بکار رود. پزشک، روانپزشک یا روانشناس ممکن است رفتار درمانی، داروها یا ترکیبی از هر دو را توصیه کند. درمان با هدف کاهش علائم ترس و اضطراب و کمک به افراد در مدیریت واکنش‌های خود نسبت به موضوع فوبیای خود انجام می‌شود.

داروهای موثر در درمان فوبیا

داروهای زیر برای درمان فوبیا مؤثر است.

بتا بلاکرها : اینها می‌تواند به کاهش علائم جسمی اضطراب که می تواند همراه با هراس باشد کمک کند. عوارض جانبی این گروه ممکن است شامل ناراحتی معده، خستگی، بی خوابی و سرد شدن انگشتان باشد.

داروهای ضد افسردگی: مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRI) معمولاً برای مبتلایان به فوبیا تجویز می‌شود. این داروها  بر میزان سروتونین در مغز تأثیر می‌گذارند و این می‌تواند منجر به خلق و خوی بهتر شود.

SSRI ها در ابتدا ممکن است باعث حالت تهوع، مشکلات خواب و سردرد شوند. اگر SSRI موثر نباشند، پزشک ممکن است یک مهار کننده مونوآمین اکسیداز (MAO) برای فوبیای اجتماعی تجویز کند. افرادی که داروهای گروه MAO ممکن است مجبور شوند ازمصرف انواع خاصی از غذا خودداری کنند. عوارض جانبی ممکن است در ابتدا شامل سرگیجه، ناراحتی معده، بی قراری، سردرد و بی خوابی باشد.

دریافت داروی ضد افسردگی سه حلقه ای (TCA) مانند کلومیپرامین یا آنافرانیل نیز به عنوان کمک کننده به علائم فوبیا است. عوارض جانبی اولیه می تواند شامل خواب آلودگی، تاری دید، یبوست، مشکلات ادرار، ضربان قلب نامنظم، خشکی دهان و لرز باشد.

آرامبخش ها: بنزودیازپین ها نمونه ای از داروهای آرامبخش هستند که ممکن است برای  فوبیا تجویز شود. این داروها ممکن است به کاهش علائم اضطراب کمک کنند. به افرادی که سابقه وابستگی به الکل دارند نباید داروهای آرام بخش داده شود.

رفتار درمانی

تعدادی از گزینه های درمانی برای درمان فوبیا وجود دارد.

حساسیت زدایی یا قرار گرفتن در معرض درمان: این درمان می‌تواند به افراد مبتلا به فوبیا کمک کند تا پاسخ خود را به منبع ترس تغییر دهند. آن‌ها باید به تدریج در معرض علت فوبیای خود  قرار بگیرند، به گونه ای که عامل ترس در هر مرحله نسبت به مرحله‌ی قبلی شدیدتر شده باشد. به عنوان مثال، فرد مبتلا به ایروفوبی یا ترس از پرواز با هواپیما، ممکن است مراحل زیر را انجام دهند:

آن‌ها ابتدا در مورد پرواز فکر می‌کنند.

پزشک به آنها اجازه می دهد تا تصاویر هواپیماها را ببینند.

فرد به فرودگاه می رود.

آن‌ها با نشستن در یک کابین هواپیما شبیه سازی شده، بیشتر تشدید می‌شوند.

سرانجام آن‌ها سوار هواپیما می‌شوند.

درمان ادراکی رفتاری (CBT): پزشک، درمانگر یا مشاور به فرد مبتلا به فوبیا کمک می‌کند تا روش های مختلف درک و واکنش به منبع فوبیای خود را بیاموزد. این امر می‌تواند مقابله را آسانتر کند. مهم‌تر از همه، CBT می تواند به فردی که دچار فوبیا می‌شود آموزش دهد تا بتواند احساسات و افکار خود را کنترل کند.

کلام آخر درباره ی فوبیا

فوبیا می‌تواند منبع واقعی و پریشانی مداوم برای یک فرد باشد. با این وجود، آن‌ها در بیشتر موارد قابل درمان هستند و اغلب اوقات منبع ترس قابل اجتناب است.

اگر مبتلا به فوبیا هستید، تنها چیزی که نباید از آن ترسید، درخواست کمک است. پزشکان، روان شناسان و روانپزشکان بهترین گزینه هایی هستند که می‌توانید درباره‌ی مشکل خود با آن‌ها صحبت کنید. آن‌ها همچنین طیف وسیعی از گفتگوها درباره چگونگی غلبه بر هراس‌های خاص را ارائه می‌دهند.