ویتامین A (رتینول، رتینوئیک اسید) یک ویتامین محلول در چربی است که برای بسیاری از عملکردهای بدن از جمله بینایی، رشد، تقسیم سلولی، تولید مثل و ایمنی بسیار حائز اهمیت است. ویتامین A همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که می‌توانند از سلول های بدن شما در برابر اثر رادیکال های آزاد (مولکول هایی که وقتی بدن شما غذا را تجزیه می‌کند یا در معرض دود دخانیات و انواع تابش قرار می گیرد، تولید می شوند) محافظت کنند. رادیکال های آزاد ممکن است در بروز بیماری های قلبی، سرطان و سایر بیماری ها نقش داشته باشند. ویتامین A به دو شکل در مواد غذایی وجود دارد، ویتامین A از پیش ساخته و پرو ویتامین A. ویتامین A در بسیاری از غذاها مانند اسفناج، لبنیات و جگر یافت می‌شود. منابع غذایی دیگر مانند سبزیجات دارای برگ سبز، هویج و طالبی و به طور کلی میوه ها و سبزیجات قرمز، سبز، زرد و نارنجی رنگ سرشار از بتاکاروتن هستند و بدن شما بتاکاروتن را به ویتامین A تبدیل می‌کند. برای اطمینان از دریافت ویتامین A کافی، از انواع این مواد غذایی استفاده کنید. ویتامین A از پیش ساخته که به عنوان رتینول شناخته می‌شود، معمولاً در گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات مشاهده می‌شود.

بیشتر بخوانید: علائم کمبود ویتامین E در بدن چیست؟

ویتامین A به صورت مکمل های خوراکی، عمدتاً برای افرادی که رژیم غذایی ضعیف یا محدود دارند (دچار کمبود ویتامین A می شوند) و یا شرایطی دارند که نیاز بدن به ویتامین A را افزایش می دهند، مانند بیماری لوزالمعده، بیماری های چشم یا سرخک؛ مفید است. در حالی که کمبود ویتامین A در کشورهای توسعه یافته نادر است، بسیاری از افراد در کشورهای در حال توسعه به اندازه کافی ویتامین A دریافت نمی‌کنند. کسانی که بیشترین خطر کمبود ویتامین A را دارند، زنان باردار، مادران شیرده، نوزادان و کودکان هستند. فیبروز کیستیک و اسهال مزمن نیز ممکن است خطر کمبود شما را افزایش دهد. کمبود ویتامین A می‌تواند به التهاب پوست، شب کوری، ناباروری، تاخیر در رشد و عفونت های تنفسی منجر شود. افرادی که دارای زخم و آکنه هستند ممکن است سطح ویتامین A خون کمتری داشته باشند و از درمان با دوزهای بیشتر مکمل های ویتامین بهره مند شوند. اگر از مکمل های ویتامین A به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی آن ها استفاده می کنید، به خاطر داشته باشید که این مکمل ها ممکن است مزایایی را که آنتی اکسیدان های طبیعی در مواد غذایی دارند، به همراه نداشته باشند. در واقع یک رژیم غذایی سالم و متنوع، ویتامین A را به اندازه کافی برای افراد فراهم می کند و منابع غذایی در این مورد بهترین هستند. مقدار توصیه شده روزانه ویتامین A برای مردان بزرگسال 900 میکروگرم و برای زنان بزرگسال 700 میکروگرم است. در حالی که کمبود ویتامین A با خطرات بسیاری برای سلامتی همراه است، مصرف بیش از حد ویتامین A نیز می‌تواند مضر باشد و ویتامین A اضافی در دوران بارداری با نقایص هنگام تولد مرتبط است. حتی یک دوز بیش از 200،000 میکروگرم مکمل های ویتامین A می‌تواند حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه و تاری دید ایجاد کند. مصرف همین مکمل ها بیش از 10،000 میکروگرم در روز به مدت طولانی می تواند باعث نازک شدن استخوان، آسیب کبدی، سردرد، اسهال، حالت تهوع، سوزش و خشکی پوست، درد مفاصل و استخوان ها و نقائص هنگام تولد شود. زیرا ویتامین A اضافی در کبد ذخیره می‌شود و می تواند منجر به سمیت و علائم مشکل ساز شود. اگر مشکوک به کمبود ویتامین A هستید، با پزشک خود صحبت کنید. با مصرف غذاها و مکمل های مناسب، رفع کمبود به آسانی ممکن است.

در ذیل به 8 نشانه و علامت کمبود ویتامین A برای افزایش آگاهی شما و بررسی شرایط خودتان اشاره شده است:

1. خشکی پوست و کمبود ویتامین A

ویتامین A برای ایجاد و ترمیم سلول های پوستی از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین به دلیل برخی از مشکلات پوستی به مبارزه با التهاب کمک می‌ند. عدم دریافت کافی ویتامین A ممکن است عامل توسعه اگزما و سایر مشکلات پوستی باشد. اگزما شرایطی است که باعث خشکی، خارش و ملتهب شدن پوست می‌شود. چندین مطالعه بالینی نشان داده است که آلیترتینوئین، یک داروی تجویز شده با فعالیت ویتامین A، در درمان اگزما مؤثر است. در یک مطالعه 12 هفته ای، افراد مبتلا به اگزمای مزمن که 10 تا 40 میلی گرم آلیترتینوئین در روز مصرف می‌کردند تا 53٪ علائم آنها کاهش پیدا کرد. به خاطر داشته باشید که خشکی پوست می تواند دلایل زیادی داشته باشد، اما کمبود مزمن ویتامین A نیز ممکن است دلیل این امر باشد.

2. خشکی چشم و کمبود ویتامین A

مشکلات چشم برخی از شناخته شده ترین موضوعات مربوط به کمبود ویتامین A است. در موارد شدید، عدم ویتامین A کافی می تواند منجر به نابینایی کامل یا شکل گیری قرنیه های مرده شود که با علائمی به نام لکه های بیتوت مشخص می شوند. خشکی چشم یا عدم توانایی در ایجاد اشک، اولین علائم کمبود ویتامین A است. کودکان خردسال در هند، آفریقا و آسیای جنوب شرقی که رژیم های غذایی فاقد ویتامین A دریافت می کنند، بیشتر در معرض خطر خشکی چشم هستند. مصرف مکمل های ویتامین A می تواند این وضعیت را بهبود بخشد. یک مطالعه نشان داد که مقادیر زیاد ویتامین A در نوزادان و کودکانی که به مدت 16 ماه مکمل مصرف کرده اند، شیوع خشکی چشم را 63 درصد کاهش داده است.

3. شب کوری و کمبود ویتامین A

کمبود شدید ویتامین A می‌تواند منجر به شب کوری شود. چندین مطالعه مشاهده ای از شیوع بالای شب کوری در کشورهای در حال توسعه گزارش کرده اند. با توجه به وسعت این مشکل، متخصصان بهداشت تلاش کرده اند سطح ویتامین A را در افراد در معرض خطر شب کوری بهبود بخشند. در یک مطالعه، به زنان مبتلا به شب کوری، ویتامین A به شکل غذا یا مکمل داده شد. هر دو شکل ویتامین A باعث بهبود شرایط شد و توانایی زنان در سازگاری با تاریکی بیش از 50 درصد در طی شش هفته درمان افزایش یافت.

 4. ناباروری و مشکل در درک و کمبود ویتامین A

ویتامین A برای تولید مثل مردان و زنان و همچنین رشد مناسب نوزادان ضروری است. اگر در باردار شدن با مشکل روبرو هستید، کمبود ویتامین A ممکن است یکی از دلایل این امر باشد، زیرا کمبود ویتامین A در مردان و زنان می‌تواند منجر به ناباروری شود. مطالعات نشان می‌دهد که موش های ماده مبتلا به کمبود ویتامین A در بارداری مشکل دارند و ممکن است دارای نقایص هنگام تولد جنین شوند. تحقیقات دیگر نشان می دهد که مردان نابارور به دلیل وجود استرس اکسیداتیو بیشتر در بدن، ممکن است نیاز بیشتری به آنتی اکسیدان داشته باشند. ویتامین A یکی از مواد مغذی است که به عنوان یک آنتی اکسیدان در بدن عمل می‌کند. کمبود ویتامین A با سقط جنین نیز مرتبط است. مطالعه‌ای که سطح خون مواد مغذی مختلف را در زنانی که دچار سقط مکرر شده بودند بررسی کرد، نتیجه گرفت که حاوی مقادیر کم ویتامین A هستند.

بیشتر بخوانید: 8 نشانه و علامت کمبود ویتامین D

5. تاخیر در رشد و کمبود ویتامین A

کودکانی که به اندازه کافی ویتامین A دریافت نمی کنند ممکن است رشد ناقص را تجربه کنند. این بدان دلیل است که ویتامین A برای رشد مناسب بدن انسان ضروری است. مطالعات متعددی نشان داده اند که مکمل های ویتامین A، به تنهایی یا با سایر مواد مغذی، می‌توانند رشد را بهبود بخشند. بیشتر این مطالعات در کودکان در کشورهای در حال توسعه انجام شده است. در حقیقت، مطالعه ای در بیش از 1000 کودک در اندونزی نشان داد که افراد مبتلا به کمبود ویتامین A که در طی چهار ماه مکمل های دوز بالا ویتامین A مصرف کردند، 0.39 سانتی متر بیشتر از کودکانی که دارونما مصرف می‌کردند رشد کردند. با این حال، یک بررسی از مطالعات نشان داد که مکمل ویتامین A در ترکیب با سایر مواد مغذی ممکن است تأثیر بیشتری در رشد نسبت به مکمل ویتامین A تنها داشته باشد. به عنوان مثال، كودكان دارای رشد ناقص در آفریقای جنوبی كه چندین ویتامین و مواد معدنی دریافت كرده بودند، نیم امتیاز قدی بیشتر از كسانی داشتند كه فقط ویتامین A دریافت كرده بودند.

6. عفونت های گلو و قفسه سینه و کمبود ویتامین A

عفونت های مکرر، به خصوص در گلو یا قفسه سینه، ممکن است نشانه کمبود ویتامین A باشد. مکمل های ویتامین A ممکن است به رفع عفونت های دستگاه تنفسی کمک کنند، اما نتایج تحقیقات مشخص نیست. یک مطالعه در کودکان در اکوادور نشان داد که کودکان کم وزن که هفته ای 10،000 IU ویتامین A مصرف می‌کردند کمتر از افرادی که دارونما دریافت کرده اند به عفونت های تنفسی مبتلا شدند. از طرف دیگر، بررسی های انجام شده در کودکان نشان داد که مکمل های ویتامین A ممکن است 8٪ خطر ابتلا به عفونت گلو و قفسه سینه را افزایش دهد. نویسندگان اظهار داشتند که مکمل ها فقط باید به افرادی که کمبود واقعی دارند، باید داده شود. علاوه بر این، طبق یک مطالعه در افراد مسن، سطح بالای بتاکاروتن پرو ویتامین A کاروتنوئید در خون، ممکن است از آن ها در برابر عفونت های تنفسی محافظت کند.

7. بهبود ضعیف زخم و کمبود ویتامین A

زخم هایی که پس از آسیب دیدگی یا جراحی به خوبی بهبود نمی یابند ممکن است با سطح ویتامین A پایین مرتبط باشند. این امر به این دلیل است که ویتامین A باعث ایجاد کلاژن، یکی از مؤلفه های مهم پوستی سالم، می‌شود. تحقیقات نشان می دهد که هر دو مکمل های ویتامین A خوراکی و موضعی می توانند پوست را تقویت کنند. مطالعه ای در موش صحرایی نشان داد كه ویتامین A تولید كلاژن را بهبود می‌بخشد. ویتامین این اثر تولید كلاژن را حتی در شرایطی که موش ها از استروئیدها استفاده می کردند که می‌تواند مانع بهبودی زخم شود، داشت. تحقیقات دیگر در موش صحرایی نشان داد که درمان پوست با مکمل ویتامین A موضعی، به نظر می‌رسد در جلوگیری از زخم های مرتبط با دیابت موثر است. تحقیقات در انسان نیز نتایج مشابهی را نشان داد. مردان سالخورده ای که زخم های خود را با مکمل ویتامین A موضعی درمان می‌کردند، در مقایسه با مردانی که از آن استفاده نمی کردند، 50٪ اندازه زخم آن ها کاهش یافت.

بیشتر بخوانید: ویتامین B12 رو میشناسی و با خواص و فوایدش آشنایی داری؟

8- آکنه و کمبود ویتامین A

از آنجایی که ویتامین A باعث تقویت ایجاد و رشد پوست و مبارزه با التهاب می‌شود، ممکن است به جلوگیری یا درمان آکنه کمک کند. مطالعات متعددی سطح کم ویتامین A را به وجود آکنه مرتبط دانسته اند. در یک مطالعه در 200 بزرگسال، میزان ویتامین A در افراد مبتلا به آکنه بیش از 80 میکروگرم کمتر از افراد بدون آکنه بود. مکمل ویتامین A موضعی و خوراکی ممکن است آکنه را درمان کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که کرم های حاوی ویتامین A می‌توانند 50٪ ضایعات آکنه را کاهش دهند. شناخته شده ترین شکل ویتامین A خوراکی که برای درمان آکنه استفاده می شود، ایزوترتینوئین یا آکوتان است. این دارو می تواند در درمان آکنه بسیار مؤثر باشد اما ممکن است عوارض جانبی زیادی از جمله تغییرات خلقی و نقایص هنگام تولد داشته باشد.

از دیگر نتایج بدست آمده از تحقیقات انجام شده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- یک کارآزمایی بالینی بزرگ نشان داد که افرادی که در معرض خطر بالای دژنراسیون ماکولا چشم وابسته به سن بودند، با مصرف ترکیب خاصی از ویتامین ها که شامل بتاکاروتن نیز بود، خطر ابتلا به این بیماری را 25 درصد کاهش دادند.

- ارتباط بین مصرف مکمل های ویتامین A و کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه، پروستات و سایر انواع سرطان هنوز مشخص نیست.

- مکمل های ویتامین A برای کودکانی که مبتلا به سرخک هستند و در معرض خطر کمبود ویتامین A هستند، توصیه می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که این مکمل ها ممکن است مرگ ناشی از سرخک را کاهش دهند.

منابع:

www.mayoclinic.org

www.healthline.com