حسادت یک واکنش رفتاری است و تقریبا از سنین کودکی در فرد آغاز می‌شود و ممکن است تا بزرگسالى نیز ادامه یابد. در تجربه‌ی حسادت، نوعى ترس وجود دارد و فرد احساس می‌کند که دیگری موقعیت وى را به خطر انداخته و یا احراز کرده است. به عنوان مثال، گاهی موفقیت یک همکار ممکن است احساس حسادت را در شما بیدار کند و با خود بیندیشید که چرا من نتوانستم به این موفقیت برسم.

حسادت یک احساس نکوهیده‌ی غریزی است و اثرات منفی زیادی را به همراه دارد. اما در زمان بروز حسادت چه باید انجام داد و چگونه می‌توانیم احساس حسادت خود را از بین ببریم، در این مقاله به طور مفصل در مورد موضوع حسادت صحبت می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: نقش جملات انگیزشی بر سبک زندگی ما

حسادت چیست؟

کیت بالستریری، روان‌شناس معروف در حوزه‌ی رفتارشناسی می‌گوید: حسادت و غبطه ‌خوردن دو شاخه‌ی متفاوت از یک درخت هستند، ولی احساس حسادت با ترس و احساس غبطه با ناراحتی و رنجش همراه است.

معمولا دو کلمه ی حسادت و غبطه، به ‌جای هم به کار می‌روند، ولی اگر به تفاوت معنایی این دو پی ببریم بهتر می‌توانیم احساس خود را شناخته و درک بهتری از آن داشته باشیم.

غبطه خوردن به این معناست که اگر فردی از موقعیت خوبی برخوردار است ما نیز بخواهیم همانند آن را داشته باشیم و حسادت به این معناست که ما تمایل داریم و می‌خواهیم که دیگری که صاحب‌ نعمت است، بی‌ نصیب شده و فقط ما آن نعمت را داشته باشیم.

به این مثال توجه کنید، یکی از دوستان شما با جمعی از دوستان جدید شما آشنا می‌شود و این موقعیت باعث حسودی در شما می‌شود. زیرا می‌ترسید که ارتباط با شما برای آن ها به اندازه گذشته اهمیت نداشته باشد. اما همین دوست شما در شغل خود ترفیع می‌گیرد و این درحالی است ‌که شما همان مسئولیت ‌های قبلی و تکراری را بر عهده دارید، این موقعیت باعث می‌شود که شما به دوست خود غبطه بخورید.

 یادگیری روش های کنترل چنین احساسات منفی برای هر فردی ضروری است، زیرا سلامت روان را تهدید می‌کند. اگر فرد بیش از حد خشمگین و تحریک‌پذیر باشد و در مقابل کوچک ‌ترین مسائل، عکس‌العملی پرخاشگرانه از خود نشان دهد، به این معناست که احساسات منفی این فرد در بالاترین حد خود قرار دارند. ولی موضوع خوب در این زمینه وجود دارد وآن  این است که شما می توانید به خوبی بر آن غلبه کرده و به عنوان ابزاری برای پیشرفت استفاده کنید.

بدون شک، حسادت ورزیدن یک عامل ویرانگر است و بیش از همه، صاحب آن را نابود می‌کند. در اینجا نکاتی پیشنهاد می‌شود که شما می‌توانید با توجه به موقعیت های مختلفی که در آن قرار دارید، هر یک از آنها را که اثربخش تر است، بکار بندید.

یکی از نکات مفید برای شما این است که ابتدا وجود حسادت را در خود بپذیرید تا بتوانید به خوبی آن را کنترل کنید. زیرا زمانی که آن را انکار می‌کنید، دلیلی برای کنترل و یا از بین بردن احساس حسادت نخواهید داشت. بهتر است بپذیریم که همه ‌ی انسان ‌ها مستعد حسادت ورزیدن هستند.

ممکن است شما در محیطی قرار داشته‌اید که مدام با دیگران مقایسه ‌شده‌اید و اطرافیان از شما انتظار داشته‌‌اند که شبیه فلانی رفتار کنید. به عبارتی تلاش های شما همواره در سایه‌ی توانمندی ‌های فرد مذکور از بین رفته و یا نادیده گرفته شده است. طبعا این شرایط، زمینه را برای بروز حسادت در شما تقویت نموده است. برای مقابله با این معضل، ابتدا بپذیرید که دچار حسد هستید و در قدم بعدی این باور را در خود تقویت کنید که هر فردی توانمندی‌ خاص و منحصر به ‌فردی دارد.

روش دیگر برای مهار حسودی این است که با خود بیندیشید و اطمینان داشته باشید که آنچه ‌بایستي به شما برسد، در نهایت خواهد رسید. ما انسان‌ ها نقش یک واسطه و مامور را داریم و اگر نقش خود را به‌ خوبی ایفا نکنیم و آن را از دیگران دریغ ورزیم، بی ‌شک کسی دیگر هست که به جای ما این کار را انجام خواهد داد. در این میان، تنها ما صلاحیت خود را زیر سوال برده‌ایم. لذا تا می‌توانید آموخته‌ ها و تجربیات‌ خود را بدون بخل و فضل‌ فروشی، در اختیار دیگران قرار داده و با آن ها به اشتراک بگذارید.

اگر احساس می‌کنید که کسی به شما حسادت می‌کند، به این معناست که تصور می‌کند شما صاحب یک توانمندی برجسته هستید. در این شرایط، به جای تلافی و رفتاری کینه توزانه، هیچ روشی بهتر از این نخواهد بود که با برقراری ارتباط مثبت، موقعیتی فراهم کنید که بتوانید از توانمندی ‌ها و حمایت‌ های وی بهره‌ مند شوید و تلاش کنید تا به او کمک کنید و در زمان دشواری و مشکلات، گره از کار او بگشایید. به این صورت، زمانی که نام شما و یاد و خاطره ‌تان برایش زنده می‌شود، به جای کینه ‌توزی و عداوت، شما را با آن ویژگی یا عملکرد مثبت به یاد می‌آورد.

از انباشته شدن احساسات ناخوشایند بپرهیزید، به یاد داشته باشید وقتی حسادت بر ما غلبه کند، دیگر نمی‌توانیم کنترل رفتار خود را در اختیار داشته باشیم و ممکن است حرفی بزنیم و یا کاری کنیم که بعدها از این رفتار خود پشیمان ‌شویم و حتی ندانیم که چرا چنین  واکنشی از خود نشان دادیم.

هرگز توانایی ‌های فرد مقابل را با ناتوانی ‌های خود مقایسه نکنید و بدانید که شما هم بهره‌ مندی ‌های خاص خود را دارید. سعی کنید فهرستی از توانایی ها و مهارت های خود را بنویسید و با مرور این فهرست، تصویر قدرتمند تری را برای خود ترسیم کنید. با خودتان بگویید: هریک از این توانایی ‌ها و نعمت‌ هایی که دارم، مختص به من است و با تلاش و کوشش فراوان بدان دست یافته ام. من داشته های خود را دارم و دیگری هم داشته های خود را از این جهان بیکران دارد و هیچ لزومی بر حسادت من به دیگری وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: چطور خوش صحبت باشیم و دوست پیدا کنیم؟

حسادت خود را کنترل کنید

تمرین تکنیک‌‌ تفکر- توقف : در زمان هجوم احساسات منفی و دست و پنجه نرم کردن با آن، مدام با خود درگیریم و مغز ما میلیون‌ ها نظریه را بررسی و تحلیل می‌کند و به دنبال مقصر موضوع است. بدانید که اصلا مهم نیست که چه کسی مقصر است و بدان فکر نکنید و در عوض تکنیک ‌های توقف ـ تفکر  را به کار برید، در این شرایط و برای کنترل حس منفی حسودی با صدای بلند با خود بگویید بس کن … (اسم خودتان). بدانید که این تمرین، بهترین روش برای برگشت به دنیای واقعی و حفظ آرامش است.

توجه به  درون خود: هنگام حسادت، بدن ما عکس العمل های متفاوتی نشان می‌دهد و غالبا فشار خون، ضربان قلب، تعرق و ریتم تنفس ما سطحی ‌تر و سریع ‌تر می‌شود.

تخلیه انرژی اضافی: برای اینکه بتوانید تصمیم درست و آگاهانه‌ بگیرید باید از ‌لحاظ جسمی سالم و تندرست باشید. زمانی‌که انرژی بدن بالا می‌رود، به ‌دنبال راهی برای تخلیه آن است. پس باید سعی کنیم تا سطح انرژی خود را تنظیم کنیم. انجام حرکات ورزشی، رفتن به باشگاه و حتی یک دوش آب گرم کمک می‌کند سطح انرژی خود را متعادل کنید. در نتیجه، با ذهن بازتری موقعیت را بررسی نموده و حسادت خود را کنترل خواهید کرد.

مشخص کردن واقعیت‌: زمانی ‌که احساس حسادت‌ در شما کاسته شد، زمان آن می‌رسد که با خودتان روراست باشید و مرز بین آنچه که واقعیت است را با تصورات ذهنی تان مشخص کنید. گاهی اوقات موضوعی که مدام با خودتان مرور می کنید، واقعیت ماجرا نیست، بلکه فقط برداشت شخصی شما از آن است. موضوعات ساخته ‌و پرداخته ی ذهن‌ خود را بشناسید تا دچار عذاب و احساس منفی حسادت نشوید.

یافتن موضوع آزار دهنده : گاهی احساس حسادت به شما هشدار می‌دهد که جایی از روابط شما دچار نقص است. به همین دلیل نباید احساسات خود را نادیده بگیرید و آنها را دفن کنید. گاهی حسادت به اتفاقی در گذشته ی شما مربوط است نه به آنچه در حال حاضر وجود دارد. بنابراین سعی کنید که درباره ریشه حسادت  خود جست‌ و جو کنید.

درمان حسادت و درس گرفتن از آن: حسادت به عنوان یک راهنما به ما نشان می‌دهد که در کدام زمینه ‌های زندگی نیاز به پیشرفت داریم. (همان چیزی که موجب برانگیختن حسادت ما شده است) این زمینه ‌ها می‌توانند پیشرفت احساسی، جسمی، مالی، تحصیلی و حرفه‌ای را شامل شوند. به عبارتی، به ‌جای حسادت به روابط اجتماعی همکارتان، بهتر است روابط اجتماعی خود را قوی ‌تر کنید و یا اقدام به همکاری در یک پروژه خلاقانه و جدید کنید تا دستاوردهای دوستان‌ تان باعث حسادت ورزیدن در شما نشود.

در نهایت باید بدانید که نمی‌توانید از بروز احساس حسادت جلوگیری کنید، اما با راهکارهای معرفی ‌شده می‌توانید تا حدود زیادی واکنش ‌های ناشی از این احساس منفی را کنترل نموده و رفتارهای خود را بهبود بخشید.

بیشتر بخوانید: 14 مانعی که قاتل انگیزه‌ی شما هستند

حسادت ورزیدن چه اثراتی بر ما می‌گذارد

احساس حسادت به ‌راحتی در ما رشد می‌کند. زیرا انسان طبیعتا تمایل دارد خودش را با دیگران مقایسه کند، چون برای زنده‌ ماندن و پیشرفت در این محیط رقابتی، عملکرد بهتر نسبت به دیگران ضروری است. اگر چه حسادت نسبت به دیگران طبیعی به ‌نظر می‌رسد، اما این حس بیش از آنکه مثبت و مفید باشد،‌ مضر است. بسیاری از ما قبول نمی‌کنیم که چنین احساسی در ما هم وجود دارد، اما حسادت غالبا پنهانی و زیرپوستی رشد می‌کند و همه ‌ی ما حسادت به شخص دیگر را تجربه کرده‌ایم.

زمانی که حسادت بروز می‌کند، همه‌ ی ذهن‌ تان را درگیر می‌کند. حسادت در توانایی تفکر و عملکرد شما دخالت می‌کند و انرژی شما را به ‌جای تلاش برای رسیدن به موفقیت های بیشتر، بر روی نداشته ‌ها صرف می‌کند. حسودی باعث می‌شود که فرد پیشرفت‌ ها و دستاوردهای خود را نبیند، زیرا تمام تفکرش معطوف به چیزی است که فرد دیگر دارد و به یکباره تمام انرژی و انگیزه‌ ی خود را از دست می‌دهد.

این عده از افراد، درباره ‌ی  تلاش و زحماتی که رقبایشان  متحمل شده‌اند تا به آن مرحله از موفقیت دست یابند، هیچ توجهی نمی‌کنند. حسادت باعث می‌شود که افراد نقاط قوت خودشان را نمی‌بینند و همچنین نمی‌توانند نقاط ضعف دیگران را نیز ببینند.

اگر وقت خود را هدر داده و صرف حسادت به دیگران بکنید و باور داشته باشید که آن ها افراد تاثیرگذارتر و محبوب تری هستند، راحت ‌تر ارتقای شغلی می‌گیرند و بهتر مسائل را حل می‌کنند، هرگز نمی‌توانید در زندگی تان پیشرفتی داشته باشید. کسی که وقت خود را صرف غصه خوردن درباره‌ ی موفقیت ‌های دیگران می‌کند، نمی‌تواند ظرفیت ‌های خودش را ببیند و یا افزایش دهد. این چرخه همچنان ادامه می‌یابد و آدم حسود هرگز  به احساس رضایت درونی دست نمی‌یابد و از موقعیت خود راضی نمی‌شود.

باید بدانید که واقعیت این است، در اطراف شما  همیشه آدمی وجود دارد که باهوش ‌تر، بهتر یا قوی ‌تر از شما  است. حسادت انسان را محکوم به سبکی از زندگی ‌می‌کند که در آن همیشه باید چشم به بیشتر داشت. آدم حسود هرگز احساس آرامش و شادی را تجربه نمی‌کند.

به ‌جای حسادت به داشته های دیگران، به آنچه که خودتان دارید، تمرکز کنید. هر آدمی حتی خوش بین ترین فرد نیز ممکن است دچار احساس حسادت شود. به عبارتی باید گفت از هیچ فردی دور نیست که دچار وسوسه‌ی حسادت شود، مهم است که بتوان آن را شناخته و مهار نمود.  سعی کنید زمانی که با حسادت مواجه می‌شوید، هدف و خواسته های خود را مرور کنید. انگیزه ی پیشرفت و موفقیت را در خود افزایش دهید و به دنبال آن باشید تا به دستاوردهای بیشتری برسید.

زمانی که بر روی اهداف خود تمرکز دارید و برای پیشرفت خود کار می‌کنید و دانستن این موضوع که واقعا چه می‌خواهید، بهترین انگیزه برای شماست و میزان حسادت را نسبت به داشته ‌های دیگران در شما دفع می‌کند.

رهایی از  حسادت، شما را از تمایلات غیر واقع ‌بینانه و بیهوده نجات می‌دهد و به شما کمک می‌کند تا  پیشرفتی که تا به حال داشته اید و زمینه ‌هایی که باید در آنها رشد کنید و ادامه دهید را بهتر تشخیص دهید و به این صورت، به ‌جای مقایسه مداوم  خود با داشته های دیگران، بر روی شایستگی ‌های خود تمرکز خواهید نمود.

رهایی از احساس حسادت، نه‌ تنها برای متمرکز شدن روی مسائل مهم ضروری است، بلکه  جریان زندگی را  برای شما بسیار لذت ‌بخش‌ تر و خوشایند تر می‌کند. هر زمان حس کردید که نسبت به موفقیت ‌های دیگران حسادت دارید، برنامه ی زمانی خودتان را بازبینی کنید و بدانید که در تلاش برای رسیدن به بالاترین میزان دستاوردهای خودتان استوار و ثابت قدم هستید.  

اگر حسادت را در خود درمان نکنیم، آنگاه ممکن است نا آگاهانه و نا خواسته آن را مثل یک ویروس پنهان و قوی به فرزندان و نزدیکان خود منتقل کنیم.  سعی کنید به جای حسادت ورزیدن، میراث بهتری برای آیندگان خود بر جای گذارید.